Opdrachtgever ZZP'er onder omstandigheden aansprakelijk voor letselschade door arbeidsongeval

BARNEVELD Dat een werkgever in beginsel aansprakelijk is voor letselschade die een werknemer oploopt door een tijdens het dienstverband overkomen arbeidsongeval weten veel mensen wel. De wet (artikel 7:658 lid 2 BW) bepaalt dat de werkgever jegens zijn werknemer aansprakelijk is voor schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt, tenzij hij bewijst dat hij aan zijn zorgplicht voor een veilige werkplek heeft voldaan of de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer. Maar hoe zit dat bij een ZZP'er?

EXPLOSIEF GEGROEID Het aantal zzp'ers is in Nederland explosief gegroeid. In 2018 startten er maar liefst 168.000 zzp'ers. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) telde Nederland op 1 januari 2019 1,9 miljoen ondernemingen, waarvan maar liefst 1.237.734 zzp'ers. De arbeidsrechtelijke bescherming die werknemers in loondienst genieten geldt in veel gevallen niet voor zzp'ers. Als zzp'er kies je bewust voor het zelfstandig ondernemerschap met alle daarbij behorende kansen maar ook risico's. Als zzp'er wordt je geacht je eigen risico's te dragen, waaronder ook het risico dat je als gevolg van een arbeidsongeval arbeidsongeschikt raakt en van de één op de andere dag zonder inkomen zit. Om dit financiële risico (deels) af te dekken kan weliswaar een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV-verzekering) worden afgesloten, maar de hoge premie is voor veel zzp'ers niet op te brengen en/of staat in geen verhouding tot de beperkte uitkering bij arbeidsongeschiktheid. Nu slechts 20% van de zzp'ers een AOV-verzekering heeft loopt 80% van de zzp'ers een groot risico dat zij bij arbeidsongeschiktheid niet meer aan hun maandelijkse betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Dat kan uiteraard grote gevolgen hebben, zowel voor de zzp'er zelf als zijn eventuele gezin.

Hoewel zzp'ers niet dezelfde bescherming genieten als werknemers heeft de Hoge Raad reeds in 2012 een arrest gewezen in een zaak van een zzp'er die tijdens reparatiewerkzaamheden aan machines bij zijn opdrachtgever met zijn been in de machine terecht was gekomen, waardoor een deel van zijn been moest worden geamputeerd. In dit arrest is bepaald dat de reeds in 1998 in werking getreden 'Wet flexibiliteit en zekerheid' ook bescherming kan bieden aan zzp'ers die door een arbeidsongeval letsel oplopen. Tot dat moment bestond er in de literatuur en rechtspraak namelijk discussie over de vraag of ook zzp'ers bescherming konden ontlenen aan artikel 7:658 lid 4 BW of dat deze wetsbepaling alleen bescherming bood bij o.a. uitzendwerk, uitlening, stagiairs en vrijwilligers. Het betreffende wetsartikel luidt als volgt: "Hij die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf arbeid laat verrichten door een persoon met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft, is overeenkomstig de leden 1 tot en met 3 aansprakelijk voor de schade die deze persoon in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt."

De Hoge Raad oordeelde in lijn met de wetsgeschiedenis dat de achtergrond van lid 4 is dat de vrijheid van degene die een beroep of bedrijf uitoefent om te kiezen voor het laten verrichten van het werk door werknemers of door anderen niet van invloed behoort te zijn op de rechtspositie van degene die het werk verricht en betrokken raakt bij een bedrijfsongeval. Het is dus wenselijk dat de opdrachtgever die arbeid laat verrichten in zijn bedrijf aansprakelijk is voor een ongeval als hij verwijtbaar tekort is geschoten in zijn zorgplicht voor een veilige werkplek. Hoewel de Hoge Raad hiermee duidelijk heeft gemaakt dat een zzp'er onder het beschermingsbereik van artikel 7:658 lid 4 BW kan vallen, moet wel voldaan worden aan drie voorwaarden. De eerste voorwaarde is dat de zzp'er voor zijn veiligheid (mede) afhankelijk is van de opdrachtgever. De tweede voorwaarde is dat de zzp'er zich in een met een gewone werknemer vergelijkbare positie bevindt, waarbij moet gelden dat de zzp'er werkzaamheden voor de opdrachtgever heeft verricht die tot de bedrijfsuitoefening van de opdrachtgever behoren. De uitgevoerde werkzaamheden hadden gelet op de wijze waarop de opdrachtgever invulling gaf aan zijn bedrijf dus ook door eigen werknemers kunnen worden uitgevoerd. En tot slot geldt als derde voorwaarde dat de opdrachtgever zijn zorgplicht jegens de zzp'er moet hebben geschonden. Indien aan deze voorwaarden is voldaan kan de zzp'er een succesvol beroep doen op de bescherming van artikel 7:658 lid 4 BW en zal de opdrachtgever de schade die de zzp'er door het arbeidsongeval lijdt moeten vergoeden.

SCHADE KAN AANZIENLIJK ZIJN De schade die een zzp'er door een arbeidsongeval lijdt kan aanzienlijk zijn. De schade kan bijvoorbeeld bestaan uit inkomstenderving door de uitval van de zzp'er, kosten voor een vervangende arbeidskracht die de werkzaamheden tijdelijk heeft overgenomen, medische kosten, schade wegens hulpbehoefte in het huishouden, schade wegens verlies van zelfwerkzaamheid doordat bepaalde onderhoudswerkzaamheden in en aan de woning en/of de tuin niet meer zelf kunnen worden gedaan, reiskosten etc. Daarnaast kan de zzp'er die letsel oploopt door een arbeidsongeval waarvoor een opdrachtgever aansprakelijk is uiteraard ook aanspraak maken op een smartengeldvergoeding. Zowel over de vraag of is voldaan aan genoemde drie voorwaarden voor het vestigen van de aansprakelijkheid als over de vaststelling van de aard en omvang van de aan het ongeval toerekenbare schade bestaat vaak veel discussie met de aansprakelijkheidsverzekeraar van de opdrachtgever. De zzp'er staat hierbij tegenover een verzekeraar die niet alleen over veel meer kennis van zaken beschikt maar ook veel diepere zakken. De strijd om de vaststelling van de aansprakelijkheid en vergoeding van de schade is bij voorbaat dus al een ongelijke strijd. Zzp'ers doen er in voorkomend geval dan ook verstandig aan om zich in een zo vroeg mogelijk stadium te laten bijstaan door een gekwalificeerde letselschadeadvocaat.

Aangeboden door:
mr. F.A. (Frans) Janse
Letselschade & Arbeidsrecht Advocaat
Janse Advocaten, Barneveld