Dirk-Jan Koch houdt zaterdag 22 maart van 13.00 tot 14.30 uur een signeersessie bij de Algemene Boekhandel in Amersfoort en een lezing om 16.00 uur in het parochiecentrum in Achterveld.
De Congo Codes - uitgeverij Prometheus | Bert Bakker
NAIROBI/ACHTERVELD - Dirk-Jan Koch vertrok als 18-jarige uit Achterveld om
te gaan studeren. In tegenstelling tot zijn oudere broer Willem die als
huisarts naar het dorp terugkeerde om hun op te volgen, ging Dirk-Jan de
wijde wereld in. Eerst als diplomaat en inmiddels als een bemiddelaar in
Afrikaanse landen die berucht zijn om de gruwelijke conflicten. Hij schreef
een boek over zijn ervaringen.
Aanvankelijk komt Dirk-Jan Koch via de Skype-verbinding die we hebben voor
dit interview wat afwachtend over. Maar al snel vertelt hij met passie over
zijn huidige functie bij de vredesorganisatie SFCG (Search for Common
Ground). 'Bemiddelaar' doet hem echt te kort maar geeft wel aan in welke
complexe wereld hij actief is. De 33-jarige Koch woont in Nairobi met zijn
vrouw en twee dochters van 3 en 6 maar opereert als regiodirecteur West- en
Centraal-Afrika vanuit Congo.
Dagelijks wordt Koch geconfronteerd met de conflicten in Afrika. De strijd
tussen moslims en christenen, tussen stammen en volkeren zoals die tussen
de Hutu's en de Tutsi's in Oost-Congo zijn zijn werkterrein tegenwoordig.
Niet bepaald de meest eenvoudige taak die je jezelf kan stellen. Maar het
lijkt Dirk-Jan Koch op het lijf geschreven. "We zetten allerlei middelen in
om de media op een objectieve manier te laten rapporteren. De haatradio's
hebben hier een ongelooflijke negatieve rol gespeeld. De mensen luisteren
via hun mobieltjes naar dergelijke radiostations. Ze zijn radioverslaafd
hier. Wij hebben voor de Centraal-Afrikaanse Republiek een enorme database
met duizenden nummers. Om de week als vrijdag als de moskees uitgaan sturen
we een sms met een vers uit de koran waaruit tolerantie blijkt. De andere
week een citaat uit de bijbel waarin tolerantie wordt gepredikt. We zenden
ook door heel Afrika soapoperas uit via radio en tv waarin mensen met
verschillende etnische achtergrond op elkaar verliefd worden om de
stereotypering en vooroordelen te doorbreken. Maar als mensen van hun land
zijn weggejaagd werken we weer samen met lokale overheden en de kerk."
De complexe conflicten spelen een grote rol in de internationale
samenwerking. Een samenwerking die door de studenten van de universiteit
van Kinshasa, waar Dirk-Jan Koch college geeft, wordt gekenschetst als
internationale tegenwerking. Koch vroeg zich af of hij die stelling van
zijn studenten kon bevestigen en maakte die analyse in zijn boek De Congo
Codes. Zijn ervaringen in zijn werk en confrontaties met de werkelijkheid
tijdens zijn vele reizen door het continent waren daarvoor de basis. In 15
hoofdstukken vertelt hij op avontuurlijke wijze de zichtbare en onzichtbare
problematiek waardoor internationale samenwerking in Afrika heel anders
wordt ervaren dan in westerse landen.
Tijdens zijn veelal moeilijke en vaak spannende reizen op de motor, in een
helikopter maar ook in een uitgeholde boomstam als boot werd hij zelfs
gearresteerd door de Congolese inlichtingendienst en moest hij vluchten
voor oprukkende rebellen. Toch zag Koch kans een beeld te vormen van de
goud-, coltan- en tinmijnen waarvan de delfstoffen onder erbarmelijke
omstandigheden worden gewonnen voor Westerse industrieën. Met al die
ervaringen, verslagen en rapportages werkt Dirk-Jan Koch in hoofdstuk 16
naar een verrassende conclusie.
Om het werk te kunnen doen waarmee Koch zich bezighoudt moet je
ongetwijfeld over een ongelooflijke hoeveelheid optimistische energie
beschikken. Hij gelooft dan ook dat het ooit goed komt: "Ja, zeker weten.
Als je in bepaalde landen in Afrika bent dan zie je gewoon die
veranderingen. Tien jaar geleden ben ik begonnen in Nigeria en kwam er na
tien jaar weer terug. Ik herkende het land echt helemaal niet meer. De
steden zijn zo enorm ontwikkeld en veel mensen zijn zo goed opgeleid.
Er zijn zoveel verbeterde omstandigheden dat het daardoor steeds minder
interessant wordt om oorlog met elkaar te gaan voeren in een land. Gewoon
omdat mensen te veel baat hebben bij vrede. In sommige gebieden, vooral aan
de kust van Afrika gaat het economisch extreem goed. Alleen dieper het
binnenland in blijft het nog achter."
De vooruitgang heeft ook een dubbele kant. De welvaart vraagt veel van het
milieu en legt druk op de grondstoffen. Het levert ook nieuwe conflicten
op. Koch: "Door vooral de klimaatveranderingen zien we nieuwe conflicten
ontstaan. Veehouders die altijd nomaden waren trekken steeds zuidelijker en
naar de kust toe waar vooral de landbouwers zitten. Dat leidt weer tot meer
conflicten in Afrika. Er wordt nu zelfs al gesproken van
klimaatvluchtelingen."
Koch's ervaringen, zijn visies, maar vooral ook de mogelijkheid om in veel
situaties en bij diverse organisaties achter de schermen te kunnen kijken,
geven een kijk op de internationale samenwerking die weinigen hebben
gegeven. Om die visie verder kracht bij te zetten zal Dirk-Jan Koch zijn
boek volgende week aanbieden aan minister voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen.
