Wie schreef het Wilhelmus?

VRAAG: Op school heb ik geleerd dat Marnix van Sint Aldegonde ons volkslied schreef, maar veel leden van het koor beweren van niet. Hij zou Willem de Zwijger toen nog niet gekend hebben. Weet u 't?

ANTWOORD: Philips van Marnix, heer van Sint Aldegonde, die in de Tachtigjarige Oorlog raadgever en rechterhand van prins Willem van Oranje werd, leefde van 1540 tot 1598 en stamde uit een geslacht van magistraten uit Savoye. Hij is destijds degene geweest die Willem de Zwijger en zijn gezin in de Dillenburg tot de nieuwe godsdienst bekeerde. In juli 1572 verscheen hij als vertegenwoordiger van de prins te Dordrecht op de eerste Statenvergadering in het juist van Spanjaarden bevrijde deel van Holland. Daarna werd hij aangesteld als militair gouverneur van Rotterdam, Schiedam en Delft. Als het Wilhelmus uit die jaren stamde, zou hij werkelijk de dichter kunnen zijn. Schrijven kon hij heel goed. Gezien de opzet van ons volkslied als religieus en politiek propagandalied, met de initialen van Willem van Nassov als eerste letters van de 15 coupletten, de perfect toegepaste voorschriften van de toen in hoog aanzien staande dichtkunst en redekunst, ja zelfs met verbindingen tussen de strofen die elkaar in het hart snijden, dan moet er werkelijk een groot geleerde, knap taalkunstenaar en overtuigd calvinist als deze Heer van Sint Aldegonde aan het werk zijn geweest. Er zijn echter historici die van mening zijn, dat het lied van voor 1571 dateert en dat Marnix het niet in zijn Duitse tijd zal hebben gemaakt. Nu is het wel mogelijk dat ons Wilhelmus al opgenomen was in de oudste druk van het Geuzenliedboek, dat in 1573 verscheen, maar o.i. is het waarschijnlijk tot stand gekomen in de overwinningsroes die over het land uitwaaierde na de inneming van Den Briel door de Watergeuzen op 1 april 1572. Voordien had Willem de Zwijger immers weinig kunnen doen, doch nadat vele steden het Spaanse juk afschudden werd hij overal als leider aanvaard. Dat het uit een eerder jaar dateert betwijfelen wij sterk, want toen sprak Oranje nog niet zo tot de verbeelding. De tekst kan dus werkelijk wel van Philips van Marnix wezen. De melodie stamt volgens onderzoekingen van een oud Frans soldatenlied en dat kan juist onze Heer van Sint Aldegonde tijdens zijn studie te Parijs in de oren hebben geklonken.