AI maakt ‘doorleven’ mogelijk

Een videogesprek met een geliefde... maanden na diens overlijden. Dat klinkt als een droom, maar dankzij het gebruik van artificial intelligence is het mogelijk. Een wenselijke ontwikkeling of niet? Volgens de branchevereniging van Nederlandse uitvaartondernemingen, BGNU, zijn er regels nodig. Niet iedereen wil volgens BGNU als ‘chatbox’ terugkomen.

door Naomi Heidinga

Marina Smith was één van de eerste overledenen die na haar dood een groep bekenden en geliefden toesprak. Ze overleed op 87-jarige leeftijd. Tijdens een afscheidsceremonie gaf ze een korte toespraak en vervolgens beantwoordde ze vragen over haar leven. De antwoorden waren voor haar dood opgenomen door haar zoon, Stephen Smith, mede-oprichter van het bedrijf StoryFile. Het ging om originele opnames. Met behulp van AI werd het juiste antwoord bij de juiste vraag gegenereerd.

THERAPIE 

In het geval van Marina werden beelden gebruikt die voor haar dood werden gemaakt. Maar ook zonder zulke beelden kun je na de dood ‘contact hebben’ met een overledene. Of iets wat daar op lijkt. Dat kan in ons land bijvoorbeeld dankzij het uitvaartbedrijf Het Nieuwe Rouwen. Ze bieden de mogelijkheid om via een deepfake techniek en een medium met een overledene te praten. Als vorm van therapie. Het zou rouwenden in staat stellen om ‘toch nog die ene vraag te stellen’. 

Afscheid nemen van een geliefde is moeilijk. - Pixabay

Ook zou het paniekgevoelens na het (plotselinge) verlies doen afnemen. Het werkt als volgt: met behulp van software wordt een foto of een kort filmpje van de overledene zodanig verwerkt dat het hoofd, de mond en ogen enigszins zullen gaan bewegen als er via die software wordt gesproken. Dat spreken gebeurt via een medium dat getraind is om op invoelende wijze een gesprek te voeren. 

CHATBOX

‘Ik zou zo graag nogmaals zijn of haar stem willen horen...’, een veel gekoesterde wens van nabestaanden. Ook deze wens kan AI in vervulling laten gaan. Dat kan bijvoorbeeld via Amazons spraakassistent Alexa, die elke stem al na slechts een minuut luisteren kan imiteren. Microsoft heeft een patent aangevraagd voor een techniek waarbij je met de overledene praat middels een chatbox. Deze chatbox ‘leert’ op basis van bestaande berichten van de overledene, hoe die moet reageren in een virtueel gesprek. Het systeem gebruikt onder meer spraakberichten en afbeeldingen om een index te creëren van iemands persoonlijkheid. 

HOLOGRAM 

Doorleven als hologram: dat is op zich niet nieuw. De afgelopen jaren zijn er diverse concerten geweest van (overleden) artiesten. Elvis Presley, Michael Jackson en zelfs André Hazes traden op als hologram. Ook ABBA, alhoewel alle vier de bandleden nog springlevend zijn, koos ervoor om op te treden als hologram. De reacties van bezoekers na dergelijke concerten variëren, vaak afhankelijk van het niveau van het hologram. Dat is ook een belangrijke stelregel voor het gebruik van AI bij uitvaarten. Welke verschijningsvorm ook wordt gekozen, deze moet wel van goede kwaliteit zijn en recht doen aan de overledene. 

TOESTEMMING 

Uitvaartdirekt geeft een aantal tips voor het gebruik van AI en hologrammen. De belangrijkste regel: de overledene moet toestemming hebben gegeven voor het gebruik van AI. Bij het selecteren van informatie en beelden zal men zich moeten bedenken of de overledene deze informatie zou hebben willen delen. 

In de toekomst zal het gebruik van AI bij uitvaartdiensten gebruikelijker worden. - Pixabay

Ook moeten bezoekers van de uitvaart vooraf gewaarschuwd worden: het gebruik van een hologram van een overledene kan heftige emoties oproepen. Op dit moment wordt bij Nederlandse uitvaarten nog weinig gebruik gemaakt van AI, maar in de toekomst zal dit meer gebruikelijk worden. Wil je na je dood niet terugkomen als hologram? Dan doe je er goed aan om dit op papier te zetten. 

REGELGEVING 

BGNU pleit voor snelle regelgeving op het gebied van het gebruik van AI. De branchevereniging ziet voor- en nadelen van de technologie. Een digitale kloon die doorleeft en je gezelschap houdt, moet je dat willen? Het effect van de inzet van dergelijke technieken op rouwenden is nog onduidelijk. Het zal sommige mensen helpen, maar andere mensen blijven hierdoor wellicht vastklampen aan het verleden.