Opinie: ‘Een avond over armoede in Barneveld?’

Zondag 17 oktober was het wereldwijd Micha-zondag ofwel ‘Wereldarmoededag’. Armoede en onrecht staan op de Micha-zondag centraal in duizenden kerken wereldwijd. Zouden we ook in Barneveld misschien eens een avond met dit thema moeten organiseren of werkt zoiets juist stigmatiserend? 

Die vraag heb ik me inmiddels geregeld gesteld. Immers, er moet wel een heel goede reden zijn om een hele groep mensen in ons mooie Barneveld als ‘levend in armoede’ te benoemen. Anderzijds: die goede reden is er wel, want armoede is onrecht, terwijl de overgrote meerderheid van ons geen armoede kent en er daardoor ook niet echt bij stil staat. Ik heb dus inmiddels besloten dat zo’n avond er wel moet komen. Want één op de dertien kinderen in ons land leeft in armoede. Dus zeg ik met SIRE: Laten we het dáár eens over hebben! 

In een week tijd werd er plotseling weer veel over armoede gesproken. Eerst door de onverwacht snel gestegen gasprijs, daarna over de vraag of dat gecompenseerd konworden door de overheid en vrijdag in twee totaal verschillende uitzendingen van Omroep Max. En als gezegd was het zondag ‘Dag van de Armoede’. In Barneveld vroeg Jan Willem van den Born namens Lokaal Belang aan het college om op zoek te gaan naar manieren om juist deze huizen alsnog versneld te verduurzamen. ,,Zodat het verbruik van energie afneemt en de rekening substantieel daalt. In onze ogen is dit de meest effectieve manier van armoedebestrijding voor de nabije toekomst.’’ En in de uitzendingen van Omroep Max (Tijd voor Max en Meldpunt) ging het vooral over kinderen die opgroeien in armoede en de daarmee gepaard gaande ellende.

TUNNEL Ja, ook in Barneveld wonen mensen die door gebrek aan financiële middelen direct bedreigd worden in hun bestaansrecht. Altijd gaat dit gepaard met enorm veel stress. Zoveel, dat - zo werd in het fantastische boek ‘Schaarste’ in 2013 al aangetoond - die stress leidt tot een tunnel in de hoofden van betrokkenen. Men kan eigenlijk nergens anders meer aan denken. Veelal zijn laaggeletterdheid en schulden direct verbonden met de problematiek van armoede. Bijna nooit zijn de schulden ook daadwerkelijk de schuld van de mensen zelf. Toch is dat anno 2021 wel een in Nederland hardnekkig levend, maar volkomen onterecht vooroordeel. 

Het percentage armen dat in Nederland door de overheid wordt bereikt om te helpen ligt op ongeveer 20 procent. In Barneveld was dat volgens de betreffende wethouder begin 2020 zelfs slechts 12 procent. Er zijn dus nogal wat in ons rijke Barneveld levende mensen waarmee de overheid helemaal geen contact heeft. 

VOORBEELDEN Omdat het praten over armoede of schulden of laaggeletterdheid of trauma’s eigenlijk ondoenlijk is, als je zelf nooit midden in deze problematiek hebt gezeten, zal ik proberen om het wat te concretiseren. 

Stelt u zich eens voor, dat u het morgen zou moeten doen met: 

- 100 euro (of minder) per week huishoudgeld

- nooit met vakantie kunnen 

- de thermostaat op 17 graden en pas vanaf december de kachel aan 

- nooit een kinderfeestje kunnen organiseren? 

- je kinderen niet met vriendjes mee kunnen laten gaan naar het zwembad

- je kinderen op de grond moeten laten slapen, omdat je geen bed kunt betalen

- je kinderen nooit nieuwe kleren kunnen aantrekken

- voor andere leuke dingen altijd je hand moeten ophouden bij de gemeente, de school of andere instanties

- zelf soms dagen achter elkaar niet kunnen eten en je kinderen zonder ontbijt en/of lunch naar school moeten laten gaan 

- niet kunnen beschikken over een auto, een goede computer, mobiele telefoon, snel internet, etcetera. 

- van je kind moeten horen dat het wordt gepest vanwege één van de gevolgen die armoede met zich meebrengt

U zou toch ook met ongelooflijke stress in het lijf rondlopen en zich verschrikkelijk schamen. Helaas is het hierboven beschrevene de keiharde werkelijkheid. Sociaal werkers hebben de verhalen onderschreven van moedige ouders die over hun ellende en voorbij hun schaamte durven spreken. En met de nu snel gestegen gasprijzen wordt het voor bestaande armen nog zwaarder en zal hun aantal verder toenemen. Het is een feit dat 95 procent van de 3 miljard die de regering uittrekt om de gestegen gasprijzen te compenseren niet terecht komt bij de mensen die dat het hardst nodig hebben! 

KEIHARDE WERKELIJKHEID En het zijn niet alleen ouders die zo moeten leven; hun kinderen groeien er ook in op. In de armoede en in de stress en met alle hierboven genoemde ellende. Inclusief gepest worden, niet zelden ook huiselijk geweld en door de stress tenslotte veel slechtere concentratie om tot leren te komen. Deze kinderen wordt een onbezorgde jeugd ontnomen. Dat zou u toch uw kind ook niet gunnen? 

De keiharde werkelijkheid is dat het rijke Nederland op de lijst van 27 landen die zich bezighouden met armoedebestrijding op plek 25 is terug te vinden. Als één op de dertien kinderen anno 2021 zo opgroeit, dan moeten we niet vreemd opkijken wanneer in de toekomst een substantieel aantal van hen zelf ook in armoede terecht komt. Wij allen krijgen de rekening gepresenteerd! 

MOLENSTEEN U haalt misschien nog uw schouders op. Maar staat u er wel eens bij stil dat deze problematiek niet alleen een moreel probleem is, maar ook een economische molensteen? Volwassenen en kinderen die opgroeien in armoede en met schulden zijn veel meer ziek en sterven ook veel eerder. Daarmee kosten zij de samenleving heel veel meer. En dan gaat het niet alleen om lichamelijke ziekte. Maar u kunt ook denken aan psychische problematiek die met stress en uitzichtloosheid te maken heeft. Zoals huiselijk geweld, geweld op straat, geweld tegen politie en andere hulpverleners. Ziekteverzuim op het werk. Onbetaalde rekeningen. Inbraken en diefstal in winkels. Onbetaalbare (jeugd)zorg. En zo kan ik nog wel even doorgaan. 

Is dat de wereld die wij willen of willen we een andere toekomst? 

Tsjaa. Het is echt aan u en mij, het is aan ons! De problematiek is complex. Dat is zeker waar. Maar als we nog eens teruggaan naar wat we wilden voor Nederland, dan was dat toch in de eerste plaats: bestaanszekerheid voor iedereen? 

POLITIEKE PARTIJEN Natuurlijk kunnen maatschappelijke partijen (vrijwilligers en professionals) die zich in Barneveld bezighouden met de armoede- en schuldenproblematiek verschil maken door optimaal samen te werken. En ja, ook in de wijken met veel diversiteit is het van doorslaggevend belang dat er sociale netwerken worden gebouwd, zodat de taboesfeer wordt doorbroken en we samen sneller kunnen verwijzen naar die eerder genoemde vrijwillige en professionele partijen. 

Maar het is uiteindelijk aan de politieke partijen om eens echt werk van te maken van het oplossen van armoede- en schuldenproblematiek. En dat gaan ze ongetwijfeld doen als wij er met elkaar eens echt over gaan praten. Als wij erover beginnen te praten en niet meer ophouden, totdat het probleem is opgelost. En dat is echt geen onhaalbare kaart. Hier geldt zeker: waar een wil is, is een weg! 

WAT KUNT U DOEN? Wat als we daar nu eens in Barneveld mee zouden beginnen? Ik heb dus besloten dat zo’n avond er zou moeten komen. Maar ik zou die avond graag samen met anderen willen organiseren. Daarom hierbij een oproep: Wie doet er mee?

Omdat deze avond rond armoede voorlopig nog niet is georganiseerd, kunt overigens alvast iets doen. U zou de petitie van SIRE kunnen tekenen. U zou kunnen aankloppen bij één van de vrijwilligersorganisaties. Of als u zelf in de positie van armoede- en schuldenproblematiek zit, aan kunnen kloppen bij één van de organisaties die we hebben geplaatst op de Sociale Kaart op de website van Wijkplatform Oldenbarneveld. En... u zou kunnen mailen naar wmassier@barneveld.com om aan te geven dat u graag mee wilt gaan doen.

Willem Massier, Barneveld