Wie schrijft die blijft (niet)

BARNEVELD Heb je eenmaal iets geschreven, dan kun je daar nog lang aan herinnerd worden. Wat je hebt geschreven, blijft staan. De schrijver blijft zo ook bestaan. Wie schrijft die blijft?

Een docente van het ROC Nijmegen schrijft een boek. Dat doet zij wel vaker, want ze is schrijfster van de (turn)serie Sanne. Maar dit nieuwe boek gaat over haar ervaringen met de onderwijsvernieuwing die het ROC in het schooljaar 2017-2018 heeft ingezet. De docente kondigt in oktober 2018 bij het ROC aan dat zij dit boek gaat schrijven. Ze noemt daarbij dat ze ervan uitgaat dat boek in vrijheid te kunnen schrijven. De onderwijsdirecteur en de manager van Communicatie en Marketing zijn positief. Kort na de aankondiging heeft ze ook een gesprek met de onderwijsmanager. Die maakt haar duidelijk dat haar vrijheid bij het schrijven van het boek volgens het ROC wel degelijk grenzen kent. Zo mag het boek niet in strijd zijn met de interne gedragscode, de privacywetgeving en haar verplichtingen als goed werknemer. Ook wordt verwacht dat zij respectvol omgaat met studenten en collega’s en voorkomt dat relaties op scherp komen te staan. Dit wordt schriftelijk aan haar bevestigd.

HET BOEK De docente raakt hierdoor extra gemotiveerd en blijft schrijven aan haar boek. Na een jaar is het af. “Wanneer krijgen we weer les?” wordt gepubliceerd. Haar collega’s lezen het boek natuurlijk ook. Het is kennelijk goed geschreven, want sommige collega’s vinden zichzelf terug in de personages die de docente in het boek beschrijft. Anderen zien daarin hun collega’s terug. Hierdoor ontstaat er onrust in het team. Collega’s voelen zich niet meer prettig in de samenwerking met de schrijvende docente. De onderwijsdirecteur gaat hierover met de collega’s in gesprek. De docente wordt daar zorgvuldig buiten gehouden.  

SCHORSING Vanwege alle onrust die het boek veroorzaakt, krijgt de docente van de onderwijsdirecteur het advies voorlopig haar werk neer te leggen. Daarmee kan zij voorkomen dat haar een ordemaatregel moet worden opgelegd, zo schrijft hij. De docente ziet daar niets in en werkt zoveel mogelijk door. Uiteindelijk wordt ze toch geschorst door de onderwijsdirecteur.  

PRINCIPIEEL Het ROC vraagt daarna aan de kantonrechter om de arbeidsovereenkomst met de docente te ontbinden. De arbeidsverhouding is volgens het ROC verstoord. De kantonrechter ziet dat ook en ontbindt de arbeidsovereenkomst. De docente is het hier niet mee eens. Zij vindt dat de verstoorde arbeidsverhouding een gevolg is van haar boek. En dat boek is een vorm van meningsuiting. De vrijheid om haar mening te uiten moet worden beschermd, maar nu wordt ze erom ontslagen! Ze vraagt het gerechtshof om de arbeidsovereenkomst weer te herstellen.

Het gerechtshof vindt ook dat de arbeidsverhouding is verstoord. Dat komt volgens het hof door de gevolgen die het boek had op de interne verhoudingen en de werkrelaties. Het ROC heeft volgens het gerechtshof niet goed gereageerd op de onrust die ontstond na publicatie van het boek. Maar de docente heeft er zelf voor gekozen om dit boek te schrijven en daarin personen te beschrijven die heel veel op haar collega’s lijken. Uiteindelijk vindt het gerechtshof dat de arbeidsovereenkomst hierom mocht worden beëindigd. Het ROC moet van het gerechtshof wel een extra vergoeding betalen aan de schrijvende docente, omdat het ROC anders had moeten reageren op de commotie.

Maar de docente is principieel. Het gaat haar niet om het geld, maar om haar vrijheid van meningsuiting. Dat is erg belangrijk voor een schrijver, zeker voor een schrijver die ook nog docente is. Zij legt de zaak daarom voor aan de Hoge Raad. Die is ook principieel en vindt dat de docente is ontslagen om haar boek. Na de publicatie van haar boek is de docente geschorst. Kort daarna heeft het ROC gevraagd om de arbeidsovereenkomst te ontbinden vanwege de verstoorde arbeidsverhouding. Maar die verstoorde arbeidsverhouding is het gevolg van de inhoud van haar

boek. Ze is dus ontslagen als gevolg van haar meningsuiting en dat mag niet zomaar.  

EN NU? Het is belangrijk dat een schrijver vrij is om te schrijven. Die vrijheid van meningsuiting mag niet worden beperkt, bijvoorbeeld doordat een schrijver zomaar wordt ontslagen vanwege de inhoud van een boek. Dat is hier wel gebeurd. Een ander gerechtshof moet nu nog eens goed naar de kwestie kijken. Zij moet dan afwegen wat hier belangrijker is, de vrijheid voor de schrijver om te schrijven wat ze wil of de belangen van de school.

Het blijft dus nog onzeker of diegene die schrijft, in dit geval ook blijft.  

Aangeboden door Post & Bouter