Burgemeester over boerenprotest: ‘Ik voel me gezegend met zo’n goede afloop’

BARNEVELD/STROE Aanvankelijk had burgemeester Jan Luteijn van Barneveld er best een hard hoofd in, toen eind vorige week het demonstratieverzoek voor een massaal boerenprotest in Stroe bij hem binnenkwam. ,,Dat dit een groot verkeersinfarct zou betekenen, stond vast. Maar dat demonstreren een grondrecht is, ook. We hebben met elkaar een uitweg moeten vinden, en dat is gelukt.’’

Hoeveel boeren er woensdag precies naar het terrein van melkveehouder Gert-Jan Brouwer aan de Heetkamperweg in Stroe togen, is niet exact duidelijk. De organisatie houdt het op 40.000 tot 60.000 aanwezigen. Luteijn schat het op basis van zijn informatie iets lager in. ,,Laat het er in ieder geval meer dan 30.000 zijn geweest, maar dat is nóg een enorm aantal. Dat is twintig keer het inwoneraantal van Stroe.’’ De boeren kwamen met in totaal ongeveer 20.000 trekkers naar het dorp, daarbij het verkeer in Midden-Nederland totaal ontwrichtend.

RUIMTE EN VERKEER ,,Dát was dan ook mijn grootste zorg, toen eind vorige week duidelijk werd dat de gezamenlijke boerenorganisaties een perceel in Stroe hadden gevonden voor hun manifestatie’’, zegt Luteijn donderdagochtend. ,,In de eerste plaats hebben we naar de gekozen ruimte gekeken, of die plek überhaupt geschikt zou zijn voor deze aantallen mensen. Dat bleek al snel duidelijk. Vervolgens hebben we, samen met de politie, goed gekeken naar de infrastructuur. Een groot voordeel van deze plek was de nabijheid van de A1 en de N310. Die laatste weg hebben we op op een gegeven moment deels afgesloten om er een soort parkeerkoffer van te maken. Dat bleek een goede zet.’’ 

Op veel verschillende plekken op loopafstand van het demonstratieveld waren droge boerenvelden beschikbaar gesteld als parkeerterreinen. ,,Waardoor het uiteindelijk redelijk gemakkelijk bleek om al die aantallen trekkers fatsoenlijk kwijt te kunnen. Het hadden er zelfs nog meer kunnen zijn.’’ Vooral vanwege de drukte op het terrein plus de hitte, besloot de gemeente woensdag in de loop van de middag toch op te roepen niet meer naar Stroe te komen.

GRONDRECHT Luteijn gaf maandagmiddag pas groen licht voor de demonstratie, maar achter de schermen was er in de dagen daarvoor al heel veel gebeurd. ,,Omdat het verkeerseffect onze grootste zorg was, hebben we met man en macht een goed plan uitgewerkt. De organisatie, samen met de politie en met ons. Uitgangspunt was dat ik in principe de aanvraag voor de demonstratie honoreerde. En daartoe voelde ik me ook geroepen, omdat demonstreren een grondrecht is. Maar het moest natuurlijk wel praktisch en op een veilige manier kunnen.’’ Gekeken werd naar logische aanrijdroutes en mogelijkheden om bypasses te creëren vanaf de N310 richting de Heetkamperweg. Uit voorzorg gingen er ook brieven naar scholen, zorgorganisaties en ondernemersverenigingen in de regio om te waarschuwen voor de verkeerschaos.

VRACHTWAGENS Waar de burgemeester niet blij mee is, is het grote aantal vrachtwagens in de boerenstoet. ,,We wisten dat er vrachtwagens mee zouden rijden, maar aantallen hadden we vooraf niet gehoord. Dit waren er veel te veel. Niet alleen vernielen vrachtwagens boerenland, ze zijn ook veel minder wendbaar, waardoor je sneller opstoppingen in de dorpen krijgt. Bovendien, op de plek van één vrachtwagen kunnen vijf trekkers staan. Dus die wagens hadden we liever niet gezien, dat zorgde voor extra verkeersfrustratie.’’

Dan de protestbijeenkomst zelf. ,,Wat we hoopten en met elkaar afspraken, is ook gebeurd’’, zegt de burgemeester. ,,We gingen met z’n allen voor een positieve, vriendelijke actie. Ondanks het feit dat de zorgen bij de boeren heel groot zijn en er ongetwijfeld frustratie is, hebben we dat duidelijk met elkaar besproken. En dat is gelukt. Er hebben zich op en rond het terrein geen incidenten voorgedaan - op een grote mond hier en daar na - en er werd geen alcohol geschonken. Dankzij de goede samenwerking met de organiserende partijen, is precies dat wat ze wilden bereikt: een positief statement in een beladen dossier. Het leek op een gegeven moment op een festivalterrein, maar uiteindelijk bleef het ook een bijeenkomst met een bloedserieus karakter.’’

TEGENPROTEST Vrees was er bij de gemeente nog wel voor een eventuele ‘tegenprotest’ van natuuractivisten of andere groepen. ,,Daar moet je rekening mee houden, zoiets kan gebeuren. Kijk maar naar wat er in april vorig jaar in het centrum van Barneveld gebeurde, toen een ‘coronademonstratie’ werd gekaapt door een kleine groep relschoppers en de ME er bij te pas moest komen.’’ Die ME stond nu achter de schermen ook klaar. ,,Sowieso konden we vanuit de politie rekenen op een enorme inzet, mocht het nodig zijn. Maar het was gelukkig niet nodig. Dus wat er om het terrein heen fietste, waren alleen onze eigen wijkagenten en handhavers.’’

De organisatie besloot het officiële gedeelte van het protest later in te starten, omdat veel boeren nog onderweg waren. Dat voerde bij de gemeente wel de druk op om sneller weer af te schalen, zegt de burgemeester. ,,Vooral vanwege de hitte van de middag. De EHBO heeft 22 mensen moeten helpen die door de warmte onwel werden. Er was wel veel drinkwater aanwezig, maar niet overal snel beschikbaar. Duizenden mensen in de volle zon is dan een risico. Het is goed gegaan, maar we hebben de organisatie er wel op aangedrongen voort te maken.’’ De gemeente zette zelf ook snel extra drinkwater in.

Uiteindelijk hebben enkele duizenden boeren het protestterrein nooit bereikt, vanwege de problemen op de weg. ,,Dat roept wel de vraag op hoe belangrijk het nu eigenlijk is dat de boeren op hun trekker komen’’, zegt Luteijn. ,,Ik snap dat het bij hun statement hoort, maar om een goed signaal af te geven bij een demonstratie hoeft het niet per se en kun je afwegen hoeveel het waard is. We zagen opnieuw trekkers op de snelweg. Daar horen ze niet, dat is linke soep. Kijk helaas maar naar het ongeval op de A12 bij Ede. Mocht er weer een nieuw boerenprotest komen ergens in het land, dan zou mijn advies zijn dat een deel van de bezoekers met touringcars komt. Daar wordt het signaal echt niet minder van, maar de verkeersproblemen wel. Is het verkeersinfarct het waard?’’

STOER Al met al voelt de burgemeester zich ,,gezegend’’ met een goede afloop van dit ‘grootste boerenprotest ooit in Nederland’, zoals het genoemd wordt. ,,Een anagram van Stroe is stoer. Ik vind het stoer dat we in zes dagen tijd met vereende kracht dit hebben kunnen organiseren. Dankzij een goede samenwerking met de boerenorganisaties, de enorme inzet van politie en handhaving en de inwoners van Stroe. Als zij al van meet af aan hadden aangegeven dit niet te zien zitten in hun dorp, was het een heel ander verhaal geweest. Maar zo’n beetje iedereen leefde mee. Er werd zondag in de kerken zelfs gebeden voor een goede afloop. Dát maakt mij wel klein.’’

Net als de boeren, maakt ook de gemeente Barneveld zich naar eigen zeggen grote zorgen over het stikstofbeleid. ,,De zorgen voor de nieuwe generatie boeren zijn immens en met de stikstofplannen zoals ze er nu liggen zijn wij het niet eens. Al stellen we het doel van stikstofreductie niet ter discussie, het gaat ons om de uitvoering. Persoonlijk maak ik me daar zorgen over.’’ Die opstelling staat volgens de burgemeester los van het faciliteren van het protest. ,,Dat laatste heeft, zoals gezegd, vooral te maken met het grondrecht. Als morgen een verzoek binnenkomt voor een protestmanifestatie van verschillende natuurorganisaties, zullen we dat verzoek óók tegen het licht houden. Demonstreren is een groot goed.’’

Wouter van Dijk