Van koffiebonen tot een bakkie troost; hoe vers is jouw koffie?

Maakt koffie ook een groot deel uit van jouw ochtendritueel? Je bent niet de enige! Wist je dat er maar in weinig landen zoveel koffie wordt gedronken als in Nederland? Jaarlijks verbruiken we per persoon wel een aantal kilo koffiebonen. Dat dit drankje er in veel verschillende soorten, sterktes en smaken is, is geen geheim. Maar wist je dat versheid ook een grote invloed heeft op de smaak? In dit artikel lees je hoe vers de koffie is die jij drinkt én hoe je hier precies achter kunt komen.

De oogst en teelt van koffiebonen

Als koffieliefhebber weet je vast wel dat koffie gemaakt wordt van bonen. Deze bonen worden geoogst en geteeld in landen met een (sub)tropisch klimaat, omdat dit perfect is voor de groei van koffieplanten. Brazilië is veruit de grootste koffie-exporteur ter wereld, maar ook Vietnam en Colombia staan hoog op de lijst. In ons kikkerlandje zouden deze planten het helaas nooit overleven.

Hoewel er een groot aantal verschillende koffiebonen bestaat, zijn er slechts enkele soorten geschikt voor consumptie. De meeste koffie wordt gemaakt van Arabica en Robusta-bonen. Dat slechts twee soorten bonen uiteenlopende smaken koffie kunnen creëren, heeft te maken met variërende factoren. Een belangrijke factor in de smaakbepaling is het brandprofiel. Dit is de wijze waarop de bonen worden gebrand. Hoe donkerder de vers gebrande koffiebonen zijn, hoe sterker de koffie smaakt.

Het branden van koffiebonen

Wanneer de zaden van de koffieplanten worden geteeld, zijn ze groen van kleur. Het branden van deze zaden, die wij als koffiebonen kennen, geeft ze de herkenbare bruine kleur. Dit proces zorgt er tevens voor dat de bonen hun karakteristieke geur en aroma krijgen. Rauwe koffiebonen zijn smakeloos, hebben een grasachtige geur en zijn zeker niet geschikt om koffie mee te zetten.

Het roosteren van koffiebonen verloopt volgens drie fases: het drogen, het bruinen en het branden. Bij de eerste twee fases vindt een chemisch proces plaats waarbij de boon licht uitzet en er verschillende smaak- en kleurverbindingen worden aangemaakt. Bij de derde fase worden de bonen gebrand. Door verschil in tijd en temperatuur wordt een groot deel van de smaaksterkte van jouw koffie bepaald. De termen ‘dark roast’ en ‘medium roast’, die je vaak op verpakkingen terugziet, geven dan ook het brandniveau van de koffiebonen aan.

Verpakken en bewaren

Wanneer je een zak koffiebonen koopt staat hier vaak een datum op, die aangeeft wanneer de bonen gebrand zijn. Zo weet je dus zeker dat je van vers gebrande koffiebonen kunt genieten. De bonen worden na het branden zorgvuldig verpakt, zodat de aroma’s zo goed mogelijk behouden blijven. Het ventiel in de verpakking zorgt dat gassen kunnen ontsnappen, zonder dat er zuurstof bij de bonen kan komen. Zodra je de zak opent neemt de kwaliteit van de koffie snel af. Factoren als temperatuur, licht, zuurstof en vocht beïnvloeden de versheid van het product. Door de bonen of losse koffie koel, droog en op een donkere plek te bewaren, blijft de smaak langer behouden.

Waaraan herken ik verse koffie?

Een goede smaak en heerlijke geur zijn niet de enige kenmerken van verse koffie. Zowel aan de verpakking als het uiterlijk van de koffiebonen valt heel wat af te lezen.

Bolle verpakking

Na het brandproces geven de koffiebonen CO2 af. Het kan een aantal dagen duren voordat dit gas volledig door de bonen is vrijgelaten. Wanneer de koffie na het branden in een luchtdichte verpakking wordt gestopt, blijft deze de eerste paar dagen wat bol staan. Hierdoor weet je zeker dat je een zak vers gebrande koffiebonen in handen hebt. Wel wordt aangeraden superverse bonen niet direct te consumeren. De koffie smaakt het beste wanneer de koffiebonen al een paar dagen hebben kunnen ontgassen.

Glanzende koffiebonen
Naast de geur van een pas geopende zak koffie, kan ook het uiterlijk van de bonen de versheid aanduiden. Glimmende, glanzende koffiebonen zien er misschien mooi uit, maar zijn vaak juist een teken dat dit geen goede of verse bonen zijn. De glans geeft aan dat de oliën zich veelal aan de buitenkant bevinden en dus al door de boon zijn afgegeven. De vetten zitten vol aroma’s, waardoor een glinsterende en soms ietwat plakkerige koffieboon al veel smaak heeft verloren.

Cremalaagje

Een egaal, goudbruin cremalaagje op je espresso is vaak een teken dat je koffie met verse koffiebonen is gezet. Dit laagje aan de bovenkant ontstaat door het vrijkomen van de suikers en oliën die zich in de bonen bevinden. De vetten blijven drijven en hechten zich aan de suikers, waardoor er een laag op de koffie ontstaat. Bij verse koffiebonen die niet al te donker zijn gebrand, zijn deze oliën en suikers nog volop aanwezig, waardoor ze een perfect cremalaagje kunnen creëren. Glimmende, plakkende koffiebonen, een muffe geur en geen cremalaagje? Tijd om je koffie te vervangen!

Van een groen zaadje aan de koffieplant tot een verse kop koffie op de zondagochtend; koffiebonen leggen een lange weg af voordat jij van een bakkie troost kunt genieten. Hoewel koffie niet snel bederft, gaat de smaak door invloed van verschillende factoren relatief snel verloren. Door het product op een koele, droge en donkere plek te bewaren, glimmende bonen te vermijden én goed uit te kijken naar het perfecte cremalaagje kun jij keer op keer weer genieten van heerlijke, verse koffie.