Universiteit Wageningen zoekt 'proefkonijnen' voor nieuwe app

REGIO Gezocht: ouderen die het leuk vinden om hun eetgedrag en leefstijl onder de loep te nemen en daarmee tegelijkertijd helpen bij de ontwikkeling van een nieuwe app. De Universiteit Wageningen zoekt 65-plussers in de regio die Paco, zo heet de app, willen uitproberen.

Fija Nijenhuis

Juist in deze coronatijd wordt soms pijnlijk duidelijk dat gezondheidszorg niet meer altijd zo beschikbaar is als je zou willen: doktersafspraken die ineens via de telefoon of een videoverbinding gaan, controles die worden uitgesteld vanwege drukte. ,,Dit vraagt meer eigen initiatief van de mensen zelf’’, zegt Lean Kramer (25), gezondheidspsycholoog en onderzoeker bij de Universiteit Wageningen. Zaak is natuurlijk om als oudere zo lang mogelijk gezond te blijven en de dokter zo buiten de deur te houden. Maar waar moet je dan vooral op letten? En wat komt er allemaal kijken bij gezond ouder worden?

Die vragen stelden Kramer en haar collega’s zichzelf ook. Wat preciezer geformuleerd: ,,We hebben gekeken hoe we techniek kunnen inzetten om mensen te helpen zélf hun gezondheid goed te houden.’’ Zo ontstond het idee voor een app die bestaat uit twee digitale ‘mensen’, ofwel coaches. Je kunt als gebruiker met hen in gesprek gaan over allerlei dagelijkse dingen: wat je eet, wat je op een dag onderneemt, hoe je je voelt, enzovoort. De coaches stellen vragen en geven tips, bieden bijvoorbeeld recepten aan en vertellen over leuke, interessante uitjes.

JE MOET NIKS Samen met collega’s werkte Kramer twee jaar aan app Paco en nu is het zover dat die getest kan gaan worden door mensen voor wie die bedoeld is: 65-plussers. Voor de duidelijkheid en waarschijnlijk ook alvast ter geruststelling voor mensen die zich als tester willen opgeven: ,,Gebruik je de app, dan móet je niks’’, zegt Kramer. ,,Er wordt je niets opgelegd, je bepaalt zelf hoe vaak je in gesprek gaat met de coaches. Het gaat er ook niet om dat je elke dag precies volgens de schijf van vijf moet eten. De app gaat ervan uit dat de meeste mensen wel weten wat gezond is en wat niet. Als je elke dag een blikje soep opentrekt, dan besef je vast dat je daaruit niet veel voedingswaarden haalt. Dan kan er op den duur ondervoeding ontstaan: je krijgt misschien wel voldoende calorieën binnen, maar niet de benodigde vitaminen en mineralen. De app kan hier inzicht in geven en adviezen aandragen over hoe je gezonder kunt eten.’’

Kramer krijgt nog weleens de vraag of het wel zo’n goed idee is: ouderen met een tablet of computer aan de slag te laten gaan. Ze verwacht geen problemen. ,,Meer dan 90 procent van de ouderen heeft internet, 77 procent gebruikt het dagelijks. De app is heel toegankelijk, hoewel het natuurlijk wel handig is als je een beetje met een tablet of computer kunt omgaan.’’

REGELMAAT De app gaat niet alleen over eten en leefstijl, maar helpt misschien ook tegen eenzaamheid. ,,We hebben al een aantal kleinschalige testen gedaan en daaruit kwam vaak naar voren dat eenzaamheid een reden was om bijvoorbeeld weinig de deur uit te gaan of niet gezond te eten. Voor één persoon koken, wat is daar nu aan? Daarnaast: als je samen met iemand leeft, heb je vaak ook meer regelmaat. Daarom kun je in de app ook chatten met andere deelnemers, of luisteren naar verhalen.’’

Omdat ook eenzaamheid wordt onderzocht, is de test bedoeld voor 65-plussers die alleen wonen, legt Kramer uit. ,,Dan zijn de resultaten namelijk het betrouwbaarst.’’ Het belangrijkste wat de onderzoeker en haar collega’s willen ontdekken, is wat mensen van de app vinden. En: werkt alles zoals het zou moeten. ,,Maar ook willen graag horen wat redenen zijn om de app wel of niet te gebruiken. Alles wat we terugkrijgen van de mensen, kan helpen om de coaches steeds meer te verbeteren.’’

Kramer heeft Paco ook al samen met haar eigen oma uitgeprobeerd. ,,Ze had meteen door hoe alles werkte, dat was leuk om te zien. Ik heb haar ook geïnterviewd voor de app. Ze vertelt over haar ervaring met de landelijke organisatie Vier het leven, die leuke activiteiten voor onder anderen ouderen organiseert. Dit interview is een verhaal geworden waar je naar kunt luisteren. Misschien brengt het andere app-gebruikers op een idee.’’

STARTMOMENT De bedoeling is dat begin september de testperiode van start gaat. Ook al is het voor de deelnemers een ‘eenzame’ bezigheid, er is wel een gezamenlijk startmoment, vertelt Lean Kramer. ,,We wilden eerst een startbijeenkomst organiseren, maar vanwege de coronamaatregelen is dat niet mogelijk. Daarom stuur ik iedereen bij het begin van de test een videoboodschap.’’

Aanmelden voor de test kan via www.wur.nl/paco Mensen die Paco willen testen, gebruiken de app acht weken. In die periode vullen ze ook drie keer een digitale vragenlijst in. Dat duurt per keer tien tot dertig minuten. De app is ontwikkeld door de Universiteit Wageningen, samen met het Nationaal Ouderenfonds. Paco is de afkorting van een Engelse zin: How to design Persuasive E-health Agents for Coaching Older adults towards dietary behaviour change.