Van links naar rechts: Paul van Elten, Wouter van Elten en Bert van Elten.
Van links naar rechts: Paul van Elten, Wouter van Elten en Bert van Elten. Pauw Media

Barnevelds familiebedrijf heeft grote klanten in China en Rusland

17 januari 2019 om 09:07 Nieuws

BARNEVELD Slimme oplossingen bedenken om handwerk te mechaniseren. Daarmee legde Gert Jan van Elten ruim zestig jaar geleden de basis voor een bedrijf dat nu wereldwijd productielijnen ontwikkelt voor houtwolcementplaten.

Cees van Dijk

Zodra we binnenstappen bij Eltomation in Barneveld valt ons oog op een fors bemeten vitrine met een schaalmodel van een complete productielijn. „Dat is een voorbeeld van de machines die wij ontwikkelen. Om zo'n complete installatie te vervoeren zijn zeker vijftig vrachtwagens nodig", vertelt algemeen directeur Bert van Elten (60). „De foto aan de wand geeft een complete lijn aan die we enkele jaren geleden geleverd hebben aan een klant in Zuid-Korea". Wijzend op het plafond vervolgt hij: „Dit zijn de houtwolcementplaten die wereldwijd op onze lijnen geproduceerd worden. Vroeger werden ze allemaal met de hand gemaakt. Tegenwoordig is het hele proces gemechaniseerd. Jaarlijks maken de door ons in Europa geleverde productielijnen samen ruim achttien miljoen vierkante meter plaat."

In de hoek van de vergaderzaal staat een gedeelte van de gevel van een woning. Ook van houtwolcement. „Ook dit soort prefabwanden wordt gemaakt van houtwol, een dun en smal schaafsel van hout van de fijnspar. Met andere natuurlijke ingrediënten, zoals water en cement, wordt dit licht samengeperst in een mal tot vlakke en rechte wandelementen. Deze hebben van nature uitstekende isolerende, brandwerende en akoestische eigenschappen. In Zweden wordt dit bouwsysteem al succesvol toegepast. Er zijn al honderden huizen en andere gebouwen mee gebouwd. In Afrika willen we dit gaan toepassen in tienduizenden 'low cost housing units', goedkope maar degelijke woningen."

SIMPEL PALLETJE Als we even later aan tafel zitten en wachten tot Berts broer Paul (61), net terug van een project in Denemarken, en Pauls zoon Wouter (31) aanschuiven, vult Paul aan: „Onze vader, Gert Jan van Elten, is zijn leven lang bezig geweest slimme oplossingen te zoeken voor technische problemen. Dat begon al toen hij in de jaren vijftig in de Barneveldse houtwolcementplatenfabriek (DEMPO) van Henk van de Woerd werkte als stagiair. Voortdurend liep daar een machine vast. Pa ging er mee aan de slag en hij slaagde erin met een simpel palletje het euvel te verhelpen. Kosten? Niet meer dan een kwartje."

Dit voorval vindt Bert typerend voor zijn vader die opgroeide op een boerderij in Garderbroek. „Hij ging in 1952 naar de HTS om werktuigbouw te studeren. Tijdens zijn studie vertrok hij naar Canada om daar stage lopen. Dat was destijds een bijzonder avontuur. Stel je voor, eerst met de boot de oceaan over, dan nog een week met de trein naar het westen om vervolgens daar aan het werk gaan voor twee dollar per uur."

Na afronding van zijn studie begint vader Van Elten in augustus 1956 zijn eigen advies- en constructiebureau, een eenmansbedrijf met een kantoor op de zolderverdieping van een woning in Voorthuizen. „Een dag eerder was hij getrouwd. Dan een eigen bedrijf beginnen, met alle onzekerheden die daarbij horen, was behoorlijk ingrijpend. Maar mijn vader was een echte techneut. Altijd had hij wel een idee hoe iets beter kon."

TRAPLOPER Van Eltens onderneming ontwikkelt zich voorspoedig. In februari 1959, de familie is inmiddels verhuisd naar de Tromplaan in Voorthuizen, treedt de eerste werknemer in dienst. „Bij de nieuwe woning was ruimte voor een tekenkamer en daar ging die man samen met vader aan het werk."

Destijds was de productie van houtwolcementplaten, de sector waar het bedrijf zich nog steeds op richt, vooral een kwestie van veel en zwaar handwerk. Dat kon anders, vond Gert-Jan Van Elten. Hij rustte niet voordat hij het proces had geautomatiseerd. „Vader liet zich inspireren door wat hij zag in de katoenverwerkingsindustrie en ontwikkelde een aantal machines waarmee het houtwol-cementmengsel gecontroleerd 'ingestrooid' konden worden. Geld voor dure materialen was er niet, maar dat was voor hem geen probleem. Hij gebruikte bijvoorbeeld een traploper van zijn schoonmoeder om de transportband te kunnen aandrijven, die door zijn echtgenote Marie van Elten in de avonduren aan elkaar was genaaid."

Hoewel er in zijn omgeving kritisch naar Van Eltens vindingrijkheid wordt gekeken, slaagt hij er toch in zijn eerste machines voor een fors bedrag - hij kreeg er 28.000 DM voor - aan een Duitse onderneming te slijten. „Dat was het begin van een serieproductie en de start van andere mechanisatietrajecten. Samen met Machinefabriek Wijnveen ontwikkelde en bouwde hij daarnaast ook installaties voor de kalvermelkindustrie, zoals koeltorens en zakkenontleeg-machines."

KAZEN KEREN „Het bedrijf was voortdurend bezig iets te bedenken waarmee handwerk kon worden gemechaniseerd. Zo ontstond het idee machines te ontwikkelen om de opslag en behandeling van kazen te automatiseren. Dat gebeurde nog altijd met de hand en het was behoorlijk arbeidsintensief. Ook ontwikkelde het bedrijf een geautomatiseerde lijn voor de opslag en orderverzameling van (melk)kratten."

Met de onderneming gaat het steeds beter. In de jaren tachtig tellen Elten Engineering en de bijbehorende Elten Machinefabriek meer dan honderd medewerkers. Na hun studie treden Paul en Bert toe tot het bedrijf dat nu een echte familiezaak begint te worden.

Om de krattenopslagsystemen in Amerika te kunnen verkopen, moest daar een eigen verkoopkantoor worden opgezet. „Ik had werktuigbouw- en vervolgens bedrijfskunde gestudeerd en zag dat wel zitten. Direct na mijn studie vertrok ik met mijn verloofde in 1984 naar St. Louis in Amerika", vertelt Bert. „Stel je voor, ik was nog zo groen als gras. Ik moest daar met steun vanuit Barneveld de verkoop en technische ondersteuning regelen voor de machines die we in de United States verkochten."

„Pa was nooit thuis", herinnert Paul zich. „Hij werkte minstens zeventig uur in de week. Naast zijn activiteiten als ondernemer was hij ook nog wethouder voor de ARP die later is opgegaan in het CDA. Meestal ging hij direct na het eten naar een vergadering. Het hele weekend nam hij stukken door. Mijn moeder had de zorg over vijf kinderen. De opvoeding rustte vooral op haar schouders. Maar ja, mijn vader vond dat hij ook wat moest doen voor de gemeenschap."

RUSSISCHE KLANT Het bedrijf verkoopt in 1983 een grote houtvezelcementplatenlijn aan een Russische klant. Als twee jaar later alle machines moeten worden geïnstalleerd, vertrekt Paul naar Rusland voor de inbedrijfstelling van de elektronische besturing en de gehele lijn. „In totaal ben ik daar achtendertig weken geweest. Tijdens één van die bezoeken was er het min 37 graden, dat vergeet ik nooit meer. Dat je er als software- en besturingsengineer zelf bij bent als het materieel operationeel wordt, vinden we nog steeds belangrijk."

Na het Russische avontuur lijkt niets verdere groei van de onderneming van vader en zoons Van Elten in de weg te staan. Het bedrijf wint in 1987 zelfs een exportprijs en de activiteiten kunnen rekenen op ministeriële aandacht. Dan ontstaat er, door vertragingen van betaling bij een aantal klanten en de hoog lopende ontwikkelingskosten, een probleem met de geldstromen. Van de bank krijgen de Van Eltens het advies om een investeerder te zoeken. Dat lukt, maar dit traject wordt geen succes. „Pa bleef wel aan als technisch directeur, maar de samenwerking met de nieuwe investeerders liep niet zoals was beloofd en was daardoor van korte duur."

BIJZONDERE SCHAAFMACHINE Vader en zoons Van Elten komen in wat Bert en Paul noemen 'een rommelige periode' terecht. „Om daar een einde aan te maken, besloten we begin jaren negentig een nieuw en zelfstandig bedrijf op te richten dat van het moederbedrijf een aantal licenties overnam om onder meer in Amerika verder te kunnen en ook een aantal technische ontwikkelingen te kunnen afmaken. Pa en zijn hoofd tekenkamer hadden een bijzondere schaafmachine ontwikkeld, die nog niet klaar was. Daar zijn ze ruim vijfentwintig jaar mee bezig geweest. Dat was typisch mijn vader, niet eerder rusten dan wanneer hij het voor elkaar had", zegt Paul.

De afscheiding is in 1992 een feit. Bert komt terug uit Amerika en de nieuwe bedrijfsactiviteiten worden ondergebracht in Eltomation. „Uiteindelijk hebben we hiermee een goede keuze gemaakt, want we konden na enige tijd ook alle rechten en patenten overnemen op de machines die we vroeger hadden ontwikkeld. Vanaf dat moment zijn we ons ook uitsluitend weer gaan richten op de ontwikkeling van productielijnen voor houtwolcementplaten. En dat doen we nog steeds", vervolgt hij. ,,Het moederbedrijf ging zijn eigen weg met de kaas- en krattenopslagsystemen. Dit gaf gelukkig weer duidelijkheid op de markt. Die volautomatische schaafmachine is overigens een groot succes geworden, er zijn er wereldwijd al ruim dertig geleverd en in bedrijf gesteld".

Het bedrijf verhuist in 2007 naar de huidige locatie aan de Dr. Willem Dreeslaan in Barneveld. „In Voorthuizen hadden we onze kantoren in drie aansluitende woningen. Toen we groeiden, was dat onderkomen volstrekt ongeschikt. Vader was 78 jaar. Elke dag was hij nog op kantoor, maar we vonden dat het voor hem tijd werd om te stoppen. Daar had hij moeite mee, maar hij ging niet mee naar het nieuwe kantoor in Barneveld. Eindelijk had hij tijd om met ma eens een stukje te fietsen, maar hij stortte zich in plaatselijke politieke werkgroepen. Ook legde hij zijn herinneringen aan de bevrijding van de regio vast door interviews met tientallen ouderen die dat hadden meegemaakt. Gewoon bij ma thuis zitten was er niet bij".

Uit de verhalen van de twee broers wordt duidelijk dat vader Van Elten altijd hoge eisen stelde aan zichzelf en zijn omgeving. „Een brief of offerte was nooit af", herinnert Bert zich. „Altijd moest er wel weer wat veranderd worden. En dat gold voor alles. Op zich hadden we daar onderling wel goede afspraken over gemaakt. Hij mocht best nog een keer een belangrijk stuk voorzien van suggesties, maar ik besliste dan wel zelf wat ik daarvan nog overnam en liet hem dit dan niet nog een keer lezen. Ook had hij moeite met de digitale techniek die zich in razend tempo ontwikkelde. Machines werden computergestuurd en daar had vader geen verstand van."

Helaas maakt Gert-Jan van Elten twee belangrijke jubilea niet meer mee. Hij overlijdt in 2014 op 85-jarige leeftijd. „In de zomer van 2017 was het zestig jaar geleden dat vader de basis voor het bedrijf legde en het was vijfentwintig jaar nadat we met Eltomation begonnen. Deze milestones hebben we gevierd met ons personeel, toeleveranciers, klanten en bekenden."

ZIEN WAT ER GEBEURT Wouter, de jongste Van Elten bij het bedrijf, hoort de verhalen van zijn vader en zijn oom met belangstelling aan. Zelf maakte hij in 2005 als MTS-stagiair kennis met Eltomation. Na zijn HTS-studie begint hij in 2012 bij het familiebedrijf. „Ik wilde weleens zien wat hier allemaal gebeurde. Nee, ik ben geen man van de pure mechanische toepassingen. Programmeren ligt me beter. Naast bedrijfskundige zaken spreekt ICT me het meeste aan."

„Sommige mensen denken dat we hier complete machines bouwen", zegt Bert. „Dat is niet het geval. Wel maken we hier alle ontwerpen van de machines en bijbehorende besturingssystemen, de hard- en software, en we zijn verantwoordelijk voor alle ontwikkelingen. Ook het projectmanagement verzorgen we, net als de wereldwijde inbedrijfstelling bij de klanten en de service na de oplevering. Het bouwen van de machines besteden we uit, merendeels aan een aantal bedrijven in de regio."

In de toekomst van het bedrijf hebben de Van Eltens alle vertrouwen. „Concurrentie op dit specifieke terrein is er niet, maar bedenk wel dat onze machines veertig tot vijftig jaar meegaan. We moeten ook steeds verder de wereld in om nieuwe opdrachten te bemachtigen. Gelukkig is ook buiten Europa behoefte aan deze brandwerende en akoestische bouwplaten, mede door de strengere regelgeving op het gebied van duurzaamheid. In de afgelopen jaren hebben we daardoor grote projecten, onder meer in China en Rusland, kunnen realiseren. Daarnaast moeten we voortdurend blijven vernieuwen. Op dit moment hebben we twee grote projecten onderhanden en zijn we in gesprek met nieuwe opdrachtgevers. Vaak is dat een kwestie van lange adem. Het proces, van een eerste gesprek tot aan de opdracht, kan wel twee tot drie jaar duren, soms langer. Het bouwen, de levering en inbedrijfstelling duurt daarna ook nog ruim een jaar".

Zijn er weleens fricties binnen de directie? „Nee", klinkt het eensgezind. „We hebben de taken goed verdeeld", zegt Paul. „Bert doet de verkoop en ik de technische uitvoering. De calculaties en de eindgesprekken met de klant doen we altijd samen."

Eltomation telt nu ruim twintig medewerkers en biedt tijdens een project bij de toeleveranciers werk aan tot wel honderd mensen. Ook neef Herman van Elten is als besturingstechnicus al ruim vijfentwintig jaar aan het bedrijf verbonden. „Toen we begonnen was de gemiddelde leeftijd een stuk lager. Verloop is er nauwelijks, maar gekwalificeerde techneuten zijn bij ons altijd welkom. Wouter zal zich de komende maanden als projectmanager op een intern ICT-project richten om uiteindelijk door te groeien naar een managementfunctie binnen het familiebedrijf. Aan stoppen moeten Paul en Bert nog niet denken, maar over één ding zijn ze duidelijk: „We gaan niet zo lang door als pa".

Gert-Jan van Elten achter de tekentafel (1957).
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie
advertentie