[Lawaaiprotest] rond slagerij en varkenshandel
13 januari 2022 om 08:28De terecht verontruste Barneveldse middenstand heeft zich nadrukkelijk gemanifesteerd met een lawaaiprotest tegen de zoveelste lockdown waarmee de ‘niet-essentiële’ winkels te maken hebben.
Hun zorgen worden door het gemeentebestuur en de -raad onderkend en het protest wordt ondersteund. De ketelmuziek haalde er de pers mee en het initiatief van burgemeester Jan Luteijn om een open brief aan premier Rutte te sturen is door andere gemeenten overgenomen. Gerard van den Hengel, onze oud-wethouder en tegenwoordig burgemeester van Opmeer, was woensdagmorgen ook op de radio te horen met de boodschap ‘zo kan het niet langer’. Mede om die reden ga ik door met deze serie, waarin de geschiedenis van veel oude Barneveldse winkels en hun eigenaren wordt beschreven, ‘Koop lokaal’!
EEN TIMMERMANSAFFAIRE Waar nu de Haanschotenstraat op de Langstraat uitmondt, stond vroeger gewoon een huis dat in de stratenaltas ‘Als eene stadt betimmert’ nummer 101 kreeg. Wie vanaf de Langstraat naar het zogenaamde ‘Eerste Achterdorp’ (nu Gowthorpestraat) wilde, moest van de Broekhuisgang gebruikmaken. De reconstructie van de geschiedenis van het huis viel niet mee. Net als die van het pand waarin nu de slagerij van Joosten gevestigd is, gaat die in elk geval terug tot het begin van de negentiende eeuw. Tot 1805 woonde daar timmerman Hendrik de Bruin, gehuwd met Jannetje Reijers. Hendrik overleed, 85 jaar, op 23 december 1827. Al eerder was de timmermansaffaire door zijn zoon Barend (Berend wordt ook wel vermeld) overgenomen. Barend was gehuwd met Rikje Lubbers Pasop. Barend was, behalve timmerman, ook koopman in hout, kroeghouder en winkelier in tabak. Hij overleed, 81 jaar, op 14 december 1854. Zijn echtgenote was al eerder, op 30 november 1847, in Barneveld overleden. Ik vermoed dat De Bruin gedurende een aantal jaren samenwerkte met Wouter Alberts de Boer, geboren op 12 september 1801 en gehuwd met Maria Cornelissen van Dronkelaar, geboren op 1 mei 1806, die op hetzelfde adres woonden. Ook De Boer was timmerman en houtkoper van zijn vak. Hij overleed op 9 april 1868 en zij op 21 januari 1892. Het is mogelijk dat mevrouw De Boer tot aan haar overlijden in het huis is blijven wonen.
DE WEDUWE TEN HAM Mietje Roskam, geboren op 13 augustus 1838 in Lunteren als dochter van wolkammer Evert Jansen Roskam en Aartje Overeem, weduwe van de op 31 december 1891 overleden Evert Jan ten Ham, woonde in 1895 in het huis. Evert Jan ten Ham, geboren op 18 januari 1832 was, net als zijn vader Hendrik, (huis)schilder van beroep en daarnaast kunstschilder. In de in 1977 in Museum Nairac gehouden grote overzichtstentoonstelling van het werk van Evert Jans zoon Hendrik (1866-1936) waren ook vier werken van Evert Jan te zien. Mogelijk is ook Mietje Ten Ham-Roskam tot haar overlijden op 11 juli 1915 in het huis blijven wonen. Voor zover ik weet is het huis niet door een van de familieleden Ten Ham getekend of geschilderd. Evert Jan ten Ham woonde, samen met zijn vrouw, enige jaren in Woerden, waar de bekende Hendrik ten Ham EJzn, op 13 september 1866 werd geboren. Dat gold ook voor zijn broer Evert Jan, geboren op 19 februari 1872, overleden in Woerden op 25 maart 1872 en voor zijn zus Martina Maria, geboren op 10 juni 1874 en overleden op 4 februari 1876.
VARKENSHANDEL? Hendrik Luttikhuisen woonde in 1939 op dit adres (Langstraat 48). Hij werd op 17 mei 1884 in Otterlo geboren en was op 25 september 1915 in Amerongen gehuwd met de daar op 12 februari 1888 geboren Evertje van den Brandhof. Hendrik was varkenskoopman van beroep. Het echtpaar kreeg drie kinderen: Hendrik, geboren op 3 augustus 1916, Hendrika Francina, geboren op 5 juli 1919, en Dirk, geboren op 11 januari 1923. Hendrik zou later met Hendrika Klomp trouwen en werd daardoor mede-eigenaar van Modehuis Klomp. Zowel Hendrik als zijn vrouw zouden tijdens de Tweede Wereldoorlog deelnemen aan een van de Barneveldse verzetsgroepen. Pikant detail is dat in 1940 een inwonende van Henks ouders, ene H.F. Frederiks, van het Ergänzungsamt der Waffen-SS in Den Haag, de teleurstellende mededeling kreeg dat hij niet in aanmerking kwam voor indiensttreding bij de Standarte ‘Westland’!
HORLOGEMAKER Ook de geschiedenis van het volgende pand, hierin is nu Slagerij Joosten gevestigd, is hoogstwaarschijnlijk veel ouder dan het eerste door mij bevonden jaartal 1806. Toen woonde daar de naaister Neetje Fransen die zich mogelijk op 14 april 1775 als lidmaat bij de Hervormde Gemeente liet registreren.
In 1827 woonde horlogemaker Jacob van Westeneng op dit adres. Jacob was een zoon uit het eerste huwelijk van Hendrik Jacobsen van Weste(r)neng, gedoopt op 20 april 1767 in Harskamp en gehuwd met Willempje Jans, die op 2 december 1817 zou overlijden. Hendrik hertrouwde op 8 maart 1821 met ‘bouwvrouw’ Geertje Everts van de Peppel. Hun zoon Jacob werd op 17 juli 1796 in Otterlo gedoopt en overleed op 15 september 1864 in Barneveld. Hij trouwde op 5 mei 1843 met Maria van Schoonhorst, gedoopt op 12 juli 1807 in Barneveld en overleden op 2 maart 1878. De overstap van boerenzoon Hendrik Jacobsen naar horlogemaker is opmerkelijk, vind ik. Dat zoon Jacob de horlogezaak van zijn vader overnam is niet onlogisch. In 1850 trof ik hier mogelijk twee bewoners aan: dagloner Evert van Zomeren en vrachtrijder Jan Bakker.
GEMEENTEARCHITECT De latere slagerij was in 1895 nog een gewoon woonhuis. In dit jaar werd het bewoond door Elias Johan Haanschoten, die op 21 juni 1836 in Deventer werd geboren als zoon van de Barnevelder Aegidius Cornelis Haanschoten en Johanna Petronella Wendling. Hij was de oudste zoon uit dit gezin en koos het timmermansvak als beroep. Elias bleek echter meer kwaliteiten te bezitten en bracht het later tot gemeente-opzichter in Barneveld. Hij huwde er op 7 augustus 1862 met de op 20 juni 1838 in Barneveld geboren Gerharda Wijndelina van Beek, dochter van broodbakker Aalbert van Beek en Grietje van den Bosch. Hij werd op 11 augustus 1870 tot opzichter bij de gemeente Barneveld aangesteld, een functie die toen veel meer het karakter van 'gemeentearchitect' had en vergeleken kan worden met een directeur Openbare Werken nu.
In die functie was hij verantwoordelijk voor het ontwerp en de bouw van onder meer de Vaktekenschool aan de Langstraat (1887), de gevangenis in Voorthuizen, een aantal bruggen (onder andere over de Grote en de Kleine Barneveldse beek (bij de Watermolen en de Bijschoterbeek), de school voor betalenden aan de Nieuwstraat (1895, nu staat hier het Concertgebouw) en de openbare scholen, zoals die in Garderen en Voorthuizen (1880) en Stroe (1897). Ten slotte was ook het ontwerp voor de Botermarkt in 1882, het prestigeproject van burgemeester C.A. Nairac, van zijn hand. Haanschoten woonde op het laatst in het huis in de Langstraat waar tegenwoordig Slagerij Joosten is gehuisvest. Om die reden besloot de gemeenteraad van Barneveld op 6 december 1977 om, na een reconstructie van het centrum, aan de straat 'lopende van de Langstraat, kruisende de Gowthorpestraat tot aan de Bouwheerstraat', de naam ‘Haanschotenstraat’ te geven. Weet u dat ook weer.
KRUIDENIER MIDDELKOOP Maurits Breunis Middelkoop was een van de drie kinderen van Arie Cornelis Middelkoop, geboren in Amsterdam, overleden op 22 mei 1948 in Barneveld en Mina van Wolfswinkel, overleden in Barneveld op 25 november 1940. Zijn vader was koopman, winkelier en kolenhandelaar in Scherpenzeel. Maurits Breunis vestigt zich in augustus 1924 vanuit Scherpenzeel in Apeldoorn. In oktober komt ook het gezin Middelkoop naar Apeldoorn, nadat zijn vader zijn zaak in Scherpenzeel verkocht had en wilde gaan rentenieren. Maurits vertrok in het voorjaar van 1926 naar Barneveld en begon daar een kruidenierszaak. Een jaar later, om precies te zijn op 14 mei 1927, vestigen ook zijn ouders en zijn zus Maria Catharina zich vanuit Apeldoorn in Barneveld. Als Maurits in 1934 uit het dorp vertrekt, blijven zijn ouders hier wonen. In 1939 woonden ze aan de Langstraat in het pand waar nu Slagerij Joosten gevestigd is. Hendrik Joosten werd op 16 december 1915 in Hardenberg geboren en werd eind jaren dertig slagersknecht in Voorthuizen. In 1955 moet hij, samen met zijn echtgenote Wilhelmina Leeuwis, het pand in de Langstraat hebben gekocht. De slagerij bestaat nog steeds en wordt nu ge'rund' door Reinout Joosten (bedankt Jan!)
