‘Meer bekeuringen uitschrijven is niet de oplossing’
12 december 2021 om 06:47 MaatschappelijkBARNEVELD Een rijzende ster in politieland heeft zijn intrek genomen in Barneveld. Met zijn 34 jaar is Melchior Esser sinds dit jaar chef van het basisteam Veluwe Vallei Noord, waar Barneveld onder valt. In de korte tijd dat Esser nu actief is, drukte hij al een stevige stempel op de politieorganisatie.
Esser was niet voorbestemd om in een blauw pak en bijbehorende pet de straat op te gaan. Tot zijn zeventiende was hij volledig gefocust op het behalen van de landelijke en mondiale tennistop. ,,Ik stond top-30 van Nederland, was niet de meest talentvolle speler, maar als ik verloor ging ik altijd wel strijdend ten onder. Je kreeg geen punt van mij cadeau.”
Toen hij merkte dat hij net niet goed genoeg was voor de top verzette hij de bakens naar de politie. ,,Ik had mijn VWO, kon makkelijk leren. Dus zocht ik naar een opleiding met een goede balans tussen fysiek en mentaal. Toen kwam in 2009 de politie in beeld.”
De jonge Esser volgde de vierjarige politiekundige bachelor, iets dat volgens hem vanaf dag 1 als ‘thuiskomen’ voelde. ,,Het was een mooie mix van theorie en praktijk. De politie is van zichzelf erg fysiek ingericht, maar ik zag al wel snel dat ik uit mijzelf iets breder naar problematiek kijk. Ik stelde me bij incidenten vragen als: hoe kom ik meer aan de voorkant van het probleem? Of: hoe ga ik in een groter basisteam aan de slag met een issue dat op wijkniveau speelt?” Tegelijk voelde hij zich wel echt onderdeel van het politieteam. ,,Collega’s zagen wel dat ik een sportieve achtergrond had. Als je dan laat zien dat je schouder aan schouder staat, redelijk snel je mannetje staat zonder al te hoog van de toren te blazen, dan krijg je ook wel de credits.”
TALENTEN Na de vierjarige opleiding begon hij in het basisteam Rivierenland-Oost, waar plaatsen als Westervoort, Zevenaar en Duiven onder vallen. Maar daarnaast vormde hij zichzelf verder ook op bestuurlijk vlak. ,,Naast het straatwerk mocht ik elders aan de slag, om m’n rugzak breder te vullen. Toen kwam de afdeling Conflict en Crisisbeheersing om de hoek kijken. Ik mocht bijvoorbeeld evenementen adviseren op het gebied van bewaking en beveiliging. Ook vertegenwoordigde ik de politieorganisatie binnen de Veiligheidsregio. Op jonge leeftijd werd ik al met bestuurlijke vraagstukken geconfronteerd. Toen merkte ik al snel: hé, dit is leuk en hier komen mijn talenten ook goed tot hun recht.” ‘Tussendoor’ volgde Esser ook nog even een master bestuurskunde van vier jaar.
CULTUURVERANDERING Drie jaar geleden werd hij gescout door een sectorhoofd, dat in hem iemand zag die een cultuurverandering binnen de politieorganisatie zou kunnen bewerkstelligen. ,,De nationale politie is enkele jaren geleden ingevoerd. Al die nieuwe politieteams waren op zoek naar hun eigen grenzen. Na een paar jaar zag je in de organisatie helaas ook verzuring en negativiteit. De nabijheid werd gemist. Binnen de politie was er een gedeelde zorg over de vraag: hoe zorgen we ervoor dat onze mensen weer met een glimlach aan het werk gaan?” In die regisserende rol trof Esser veel teamchefs. ,,Dan krijg je veel te maken met leiderschap. En ik heb gemerkt dat de interpersoonlijke stijl van een leider heel veel doet met de mensen om hem heen. Luister je? Ben je geïnteresseerd en laat je je mensen meebeslissen? Of deel je liever van bovenaf je bevelen uit?”
Esser raakte ‘gepassioneerd door leiderschap’, zoals hij het noemt, en besloot te solliciteren toen de functie van teamchef in Barneveld vrijkwam. Zijn voorganger Harrie Wilbrink ging met pensioen. ,,Ik las in de vacaturetekst dat de organisatie behoefte had aan een verbindende leider, iemand die dicht bij de mensen staat, die laat meebeslissen. Dit type leiderschap past bij mij. Zo kwamen we tot een match.”
KRASJES Op het bureau in Barneveld trof de nieuwe chef een organisatie met potentie aan, zo zegt hij. ,,Maar ook eentje waar nog veel talent ontgrendeld kon worden.” Verder proefde Esser enige wrijving binnen het managementteam (MT) van het Barneveldse basisteam. ,,Bij de politie draait het echt om vertrouwen in elkaar. Ik ben eerst uitgebreid met het MT in gesprek gegaan. En toen merkte ik dat er wel wat krasjes waren. Het bleek dat niet iedereen de ruimte voelde om kritiek te leveren en elkaar op zaken aan te spreken. Als dat soort zaken niet op tafel komt, kan het gaan etteren. Ik zag meteen: daar ligt een klus. Iedereen kreeg vervolgens de kans zijn of haar zegje te doen. Dat verbeterde de sfeer direct enorm. Zoiets straalt af op de rest van de organisatie.”
Niet alleen met de managers, maar Esser trok ook veel tijd uit om met alle collega’s in gesprek te gaan. ,,Dat vind ik het mooist aan mijn werk: de potentie ontgrendelen bij de medewerkers. Hoe kunnen we samen het vuur in iemand laten aanwakkeren, kijken hoe hoog we de lat kunnen leggen? Dat vraagt in eerste instantie om interesse. Ik ben met iedereen anderhalf uur gaan zitten. In de organisatie werd dat ervaren als een cultuurshock. Zoiets had een teamchef nog nooit gedaan.”
Essers aanpak om zijn mensen meer vrij- en verantwoordelijkheden te geven, leverde in korte tijd al een verbetering in de organisatiecultuur op, vertelt hij. ,,Ik had ook gedacht dat het langer zou duren. Maar uit de organisatie krijg ik terug dat het nu al voelbaar is. Er begint iets te borrelen, als je de mensen meer ruimte en verantwoordelijkheid geeft en dat heeft het gevoel van verbondenheid in het team verbeterd.”
EXTRA NACHTEN De nieuwe teamchef realiseert zich dat deze ‘cultuurshock’ waarschijnlijk niet heel zichtbaar zal zijn voor de inwoners. ,,Het liefst zou ik willen dat de mensen dit enorm zouden merken. Als het goed is, verbetert dit wel de kwaliteit van onze dienstverlening. Dat is heel belangrijk, omdat ons werk veel impact kan hebben. Tegelijk staat er een enorme druk op onze capaciteit. Om een idee te geven: ik heb nu twaalf collega’s uit het rooster moeten halen voor de Mobiele Eenheid. Dat betekent nogal wat voor de andere collega’s, die bijvoorbeeld extra nachten moeten draaien. We willen onze mensen duurzaam inzetbaar houden. Dan helpt het als ze in een omgeving werken waar ze graag willen zijn. Je wilt ook niet dat collega’s weg solliciteren.”
Esser drukte niet alleen meteen een stempel op de politieorganisatie, ook naar buiten toe werd er naar hem geluisterd. Bijvoorbeeld bij de gemeente Barneveld. Tegenover de gemeenteraad vertelde hij over het schrikbarend hoge en verder stijgende aantal inwoners dat onder invloed van drank of drugs achter het stuur kruipt. Zijn woorden maakten indruk bij raadsleden en burgemeester Jan Luteijn en leidden direct tot actie: politie en gemeenten gaan - nog meer dan voorheen - samenwerken met maatschappelijke organisaties, kerken, scholen, sportclubs en culturele verenigingen. Esser is blij met de manier waarop zijn boodschap is opgepikt. ,,Dit is een diepgeworteld probleem in de regio. In feite zit het onderwerp ook een beetje in de taboesfeer. Ik merkte dat alle gesprekspartners blij waren dat het onderwerp op tafel kwam. Ze bevestigden het ook: het alcohol- en middelengebruik loopt inderdaad de spuigaten uit. Ik merkte dat ze getriggerd werden om na te denken over de vraag wat zij beter kunnen doen op dit punt.”
GEDRAGSVERANDERING De politie hield de afgelopen jaren veel handhavingsacties op drugs en alcohol, maar die leidden niet tot minder incidenten. ,,Nóg meer boetes uitschrijven is dan dus niet de oplossing.” Een gedragsverandering is in Essers visie in eerste instantie een opdracht voor de ouders. ,,Vragen die zich wel eens af of het wel verstandig is dat hun kind knetterbezopen met een krat bier achter op de fiets rondrijdt? Als dan meerdere mensen binnen het netwerk van zo’n gezin - zoals vrienden, kerken, gemeente en jongerenwerk - zich er tegen uitspreken, dan is een gedragsverandering mogelijk.”
Esser wil met zijn team ook meer een rol gaan spelen in de levens van jongeren, onder meer door de terugkeer van de ‘schoolagent’. Dat hangt niet alleen samen met het grote middelengebruik. ,,Kijk bijvoorbeeld ook naar de recente rellen rond de coronamaatregelen, in Rotterdam of Nijmegen. Daar doen ook al jongeren van 14/15 jaar aan mee. Het zijn echt niet alleen de achttienplussers die tegenwoordig excessief geweld laten zien. Het zijn ontwikkelingen die zorgen baren.”
Voorheen waren schoolagenten meer zichtbaar aanwezig rond de scholen en stonden zij in nauw contact met de school, ouders en kinderen en jongeren. ,,Op een gegeven moment is er, door allerlei ontwikkelingen binnen de politie, afstand genomen van die nabije benadering. Daardoor zijn we belangrijke informatie gaan missen. Of er straks vaker een politieauto voor de scholen langsrijdt? Ons doel is in ieder geval dat er een duidelijk aanspreekpunt vanuit de politie komt voor scholen.”
DIGITALE WIJKAGENT Een heel nieuw type politiebeambte dat onder Essers leiding in Barneveld werd geïntroduceerd, is de digitale wijkagent. Er werden er twee aangenomen en deze agenten richten zich specifiek op cybercrime en de digitale doorontwikkeling van de politieorganisatie. De aanpak werpt zijn vruchten af, aldus Esser. ,,De digitale aangiftes worden veel beter gestructureerd en komen sneller op de juiste plek in de organisatie. Dat is heel belangrijk. Verder maken zij hun collega’s digitaal bekwamer. De wijkagenten krijgen meer inzicht, bijvoorbeeld in wat jongeren op sociale media met elkaar delen. Zo zien ze wat er wordt besproken en kunnen ze eerder inschatten of er plannen zijn om ergens rotzooi te trappen.”
Ook lukt het dankzij de digitale wijkagent om criminelen te pakken. ,,Ze doen een online pseudo-koop, bijvoorbeeld van gestolen waar. Collega’s die daarvoor zijn toegerust kunnen dan een afspraak maken met de handelaar, komen tot een heterdaad en maken zo een klapper. Dat is een aantal keer gebeurd dankzij de expertise van de digitale wijkagent.”
Hoe ziet Esser de politieorganisatie in Barneveld over vijf jaar? Even staart hij voor zich uit. ,,In vijf jaar kan er zóveel veranderen in de maatschappij. Wie zag de coronacrisis vier jaar geleden aankomen? Maar je ziet hoe ongelooflijk veel impact die heeft. De digitale ontwikkelingen gaan ook razendsnel. Daar zullen we ons in ieder geval op blijven focussen en ons op doorontwikkelen: cybercrime, ondermijning, dat soort zaken. Liefst ook nog meer in samenwerking met de districtsrecherche Gelderland-Midden en de landelijke eenheid.”
Of dit straks gaat leiden tot meer succesvol afgeronde aangiftes, durft Esser niet te zeggen. In zekere zin is dat cijfer ook niet het belangrijkst, zegt hij. ,,De arrestatie van een kopstuk in een criminele organisatie heeft meestal meer impact dan dat je er acht op uitvoeringsniveau pakt. Bij ons werk draait het om maatschappelijke impact en die is niet altijd in cijfers uit te drukken.”
Jannes Bijlsma