‘We vertrekken niet met stille trom’

7 november 2021 om 07:04 Verenigingen

GARDEREN Na bijna honderd jaar houdt de Garderense muziekvereniging Tot Ons Genoegen op te bestaan. Belangrijkste oorzaak: het dalende ledenaantal. Echt stoppen is er overigens niet bij voor de overgebleven rasmuzikanten. ,,We houden volgend jaar nog een groot afscheidsfeest. En verder blijven we als harde kern bij elkaar, zodat we bepaalde evenementen in Garderen ook in de toekomst muzikaal kunnen blijven ondersteunen.’’

Het is donderdagavond, 20.00 uur. In De Smidse, die veel weg heeft van een bruin café, halen Richard Strijbos, Diana van Steeg. Johan Kommer en Henk Mulder onder het genot van een hapje en een drankje herinneringen op aan hun jaren bij TOG. Een toepasselijke plek, want deze gezellige Garderense ruimte staat ook wel bekend als het informele clubhuis van de muziekvereniging. ,,Als overblijvers blijven we elkaar hier wel af en toe ontmoeten. We zoeken elkaar toch steeds weer op.’’

STEEDS KLEINER ,,We werden de afgelopen jaren steeds kleiner’’’, vertelt Johan Kommer. ,,We hebben er echt alles aan gedaan om jongeren bij TOG te betrekken, maar het is ons gewoon niet gelukt. Het is bij de jeugd momenteel niet populair om bij de fanfare te spelen. En al helemaal niet om met een kostuum door de straten te marcheren. Daarbij komt dat je geduld moet hebben voordat je met het korps mag meespelen. Je moet eerst een instrument leren bespelen en dat kost echt minimaal een jaar. Dat is ook best een drempel. Al bij al is het blijkbaar lastig om over te brengen hoe leuk het is om samen muziek te maken.’’

Maar als je de vier enthousiaste muzikanten langer hoort praten, is het klip en klaar waarom zij zo lang bij TOG actief zijn geweest. ,,De donderdag, onze repetitiedag, hebben wij altijd beschouwd als ons vaste avondje uit. Als wij muziek maken, vergeten we onze dagelijkse beslommeringen, gaan we helemaal op in wat we doen en genieten we daar met volle teugen van. Verder is muziek maken met anderen uitdagend en spannend, omdat je letterlijk samen speelt. Je moet voortdurend alert blijven. Als een ander een steek laat vallen, moet jij bijspringen. En andersom natuurlijk. Daarbij komt dat we met onze muziek ook andere mensen blij maken. Als je bezoekers van onze concerten of optredens spreekt, zul je vooral positieve geluiden horen. Mensen vonden het altijd gezellig als wij speelden.’’

De laatste jaren werd het steeds ingewikkelder om ‘volwassen’ muziekstukken voor het voetlicht te brengen. ,,Vroeger was er nog wel eens een strijd wie de eerste partij mocht spelen, tegenwoordig spelen we allemaal de eerste partij. Er is geen back up meer, je moet altijd scherp zijn. De basis is er nog wel, maar de laatste jaren hadden we te weinig mensen die de melodie konden spelen.’’

Veel mensen zijn ook te druk, zeker als ze jonger zijn en een gezin hebben

De teloorgang van TOG is tekenend voor Garderen, waar het verenigingsleven de afgelopen decennia steeds armoediger werd. ,,Ons dorp is verdeeld in verschillende soorten groepen mensen, die niet zo goed samenwerken’’, analyseert Kommer. ,,Er lopen best veel muzikanten rond in Garderen die bij ons een partijtje zouden kunnen meeblazen, maar ze willen zich niet bij ons aansluiten. Veel mensen zijn ook te druk. Zeker als ze wat jonger zijn en een gezin hebben.’’

In de geschiedenis van TOG was het qua ledenaantal wel vaker zorgwekkend. Zo waren er in 1969 nog zestien muzikanten actief, terwijl er begin jaren tachtig juist sprake was van een enorme groei. ,,De golfbeweging is van alle tijden, maar de laatste jaren was er alleen nog maar sprake van een dalende lijn. En nogmaals; dat was niet alleen bij ons; het hele verenigingsleven ligt op zijn gat. In het verleden was De Koepel een bruisend dorpscentrum, dat liep als een trein. Er was veel belangstelling voor de volleybal-, badminton- en gymvereniging. Er werden ook veel bruiloften en andere activiteiten georganiseerd.’’

Inmiddels is het dorpse gevoel voor een belangrijk deel verdwenen. ,,Veel mensen uit de stad zijn hier neergestreken. Die komen naar Garderen voor hun rust en voor de natuur. Slechts een enkeling bemoeit zich met het verenigingsleven.’’

OPLEVING De laatste echte opleving was de viering van het 80-jarig bestaan (tien jaar geleden), waarbij de muziekvereniging er met succes in slaagde om enkele oud-leden te enthousiasmeren zich opnieuw aan te sluiten bij TOG. Henk Mulder en Diana van Steeg bleven daarna ook betrokken bij het korps, dat momenteel nog achttien leden telt (dertien bij de fanfare, vijf bij de drumband).

De muzikanten van TOG zijn niet bij de pakken neer gaan zitten. Strijbos, Mulder en Kommer springen geregeld samen met Hennie Bastiaans (bas) en Hans Kroon (saxofoon) bij in Lunteren (Staccato), terwijl Marjolein Schoemaker (bugel), Laura ter Harmsel (bugel) en Hugo Eelderink (drums) hun muzikale kunsten vertonen in Harskamp (bij Muziekvereniging Excelsior) waar zusterverenigingen met dezelfde problemen kampen. ,,Met name met de muzikanten in Harskamp klikt het ontzettend goed. We houden ervan om samen muziek te maken, maar ook van de gezelligheid achteraf.’’

Corona betekende de doodsteek voor TOG, al hielp de overstap van het inmiddels gesloopte dorpshuis De Koepel naar De Wardborg ook niet mee. ,,In De Koepel hadden we ons eigen barretje, waar we zelf onze drankjes verkochten en daarmee ook de clubkas spekten. In De Wardborg mocht dat niet meer. De sfeer was daar ook anders.’’

We hebben oliebollen gebakken, worsten verkocht en ga zo maar door

Door het dalende ledenaantal moesten de overgebleven muzikanten steeds meer moeite doen om voldoende geld binnen te halen om alle activiteiten en de huur te kunnen bekostigen. ,,We hebben oliebollen gebakken, worsten verkocht en ga zo maar door. In de jaren zeventig en tachtig haalden we veel geld binnen met de optredens van onze Boerenkapel. Dat was in de tijd dat dweilorkesten nog niet bestonden. Met die concerten haalden we wel 6.000 gulden per jaar binnen.’’

TOG zal voor Garderen niet helemaal verloren gaan. De overgebleven leden zijn bereid om plaatselijke evenementen in de toekomst op te luisteren met toepasselijke muziek. Johan Kommer is bezig om verschillende muziekprogramma’s samen te stellen, zodat een klein gezelschap de jaarlijkse intocht van Sinterklaas, Koningsdag en de Dodenherdenking muzikaal kan ondersteunen. ,,We hebben allemaal veel ervaring, dus zal het voor ons niet moeilijk zijn om die liedjes zonder al te veel repetities vooraf te spelen.’’

DIRIGENT JOOP DONDERS De geschiedenis van TOG is niet compleet zonder de vermelding van Joop Donders, die in totaal 26 jaar als dirigent bij de muziekvereniging betrokken werd. Na een succesvolle eerste periode werd hij in aanloop naar het tachtigjarig jubileumconcert te hulp geroepen, omdat de toenmalige dirigent Piet Verheijen ziek werd. ,,Joop heeft ons toen echt uit de brand geholpen. Het was een stressvolle periode, maar het eindigde met een geweldig concert in het Speulderboshotel.’’

LEVENSGROTE FILMPOSTERS Het laatste concert dateert uit 2019. De Koepel hing -vanwege het thema- vol met megagrote filmposters, die Diana van Steeg cadeau kreeg van de Atlantis bioscoop in Harderwijk. ,,Ik dacht dat ik ze wel even met mijn auto kon vervoeren, maar die posters waren zó groot dat ik mijn vader heb gevraagd om met de bus naar Harderwijk te komen. Het concert was echt geweldig, mede dankzij de mooie aankleding van de zaal en het optreden van zanger Michiel Bouw als Elvis Presley.’’

De geschiedenisboeken staan vol met prachtige anekdotes. Over buitenlandse reizen bijvoorbeeld, waarbij de muzikanten meededen aan festivals in Roemenië en Duitsland. Ook het optreden in Maartensdijk met zangeres Donna Lynton staat nog op veel netvliezen gebrand. ,,En dan hebben we het nog niet eens gehad over de eindeloze carnavalsfeesten, onder meer met Arie Ribbens. We konden na afloop echt niet meer op onze benen staan. Dat waren regelrechte uitputtingsslagen.’’

Eén van de hoogtepunten was de komst van Normaal. Althans, het was de bedoeling dat de Achterhoekse band een optreden van TOG zou ondersteunen, maar uiteindelijk ging het feest niet door. ,,Ze stuurden van tevoren een verlanglijst door met de hoeveelheid drank die ze wilden hebben. Ongelooflijk was dat. Uiteindelijk zijn ze niet gekomen, omdat ze voor dezelfde datum een beter aanbod kregen.’’

De band Normaal stuurde een verlanglijst met de hoeveelheid drank die ze wilden hebben

Over drank gesproken: in Garderen organiseerde TOG in het verleden talloze shows. Zelfs taptoes keerden geregeld terug op het muzikale menu. ,,Die taptoes waren echt stressvol. Want er deden dan ook veel ouderen mee, die niet veel met bewegen hadden. Die moest je aan de schouders beetpakken, zodat je ervoor kon zorgen dat ze naar links en naar rechts bewogen. Na de pauze was het helemaal geen doen, want dan hadden ze een paar jonge jenevers op en konden sommigen nauwelijks nog op hun benen staan.’’

Hoewel de senioren de jongere muzikanten soms voor uitdagingen stelden, waren de TOG-leden trouw aan elkaar. Wil Brinkhorst, bijgenaamd Wil Fluit, werd -ook toen ze dement was- wekelijks opgehaald en thuisgebracht. ,,Ze was ontzettend vergeetachtig, maar als ze eenmaal op haar plek zat, speelde ze al haar partijen foutloos mee. Geweldig toch?’’

BRUINE BONENSOEP Historisch zijn ook de bruine-bonensoepavonden, die tot stand kwamen dankzij Wil Heimgartner, die volgens kenners de beste soep ooit serveerde. ,,We combineerden die soep met arretjescake, soesjes, glühwein, warme chocola en een gezellig muziekje. Dat waren onvergetelijke verenigingsavonden.’’

Vermeldenswaardig is ook de steun van buitenaf. Zo praten de vier met respect over De Rotterdamse gastdrummer Adrie de Wit, die -als hij meespeelde- het hele orkest op sleeptouw naam. ,,Hij was geweldig, maar ook nog eens een echte teamplayer. Als hij er was, speelde iedereen beter. Adrie nam op een sympathieke manier de leiding.’’

Ook de financiële bijdragen van hoofdsponsor en suikeroom Aalt van de Kolk mogen niet onvermeld blijven. ,,We konden ook onze muziekstukken kopiëren bij Van de Kolk. Dat was echt goud.’’

INSTRUMENTEN VERKOPEN Johan Kommer houdt zich momenteel bezig met de afwikkeling van de erfenis van TOG. Zo is de bladmuziek overgedaan aan de zustervereniging in Harskamp  en zijn alle instrumenten te koop gezet. ,,We hadden er honderd; daar hebben we er inmiddels zeventig van verkocht. Met de opbrengst financieren we de aanschaf van onze eigen instrumenten, die we willen gebruiken bij toekomstige optredens. De rest van het geld steken we in ons afscheidsfeest.’’

AFSCHEIDSFEEST Dat afscheidsfeest staat gepland in 2022. Afgelopen week kwamen de leden van het organisatiecomité voor de eerste keer bij elkaar. ,,We kunnen na negentig jaar niet zomaar met stille trom vertrekken. Het laatste hoofdstuk van TOG eindigen we met een echt knalfeest.’’

Door Erik Roest

Richard Strijbos werd op zijn elfde lid van TOG. De Gardereen, die het euphonium bespeelt, keerde de vereniging op een gegeven moment de rug toe, maar na een pauze van vijftien jaar keerde hij fris en fruitig terug. ,,Ik kreeg het plezier terug in muziek maken en maakte ook nog eens deel uit van een ontzettend gezellige club, Dan is één plus één twee. Op de donderdag, onze repetitieavond, was ik er altijd. Dat was een vaste avond in mijn agenda, daar keek ik ook naar uit.’’

,,In Garderen had je in mijn jeugd maar twee verenigingen: TOG en voetbalvereniging Veluwse Boys’’, vertelt Henk Mulder. ,,Ik voetbalde liever, maar toen ik problemen met mijn knieën kreeg, heb ik toch voor de muziek gekozen. Ik ben een paar keer vertrokken, maar altijd weer terug gekomen. Het is gewoon veel te leuk om samen muziek te maken.’’

Johan Kommer, die evenals Henk en Richard het euphonium bespeelt, loopt net zijn 50-jarig jubileum bij TOG mis. ,,Mijn vader zat ook bij al bij de vereniging. Ik ben opgegroeid met muziek. Ik vind het heerlijk om te spelen, om even alle dagelijkse beslommeringen los te kunnen laten, maar ik vind het ook geweldig om dat samen te doen met anderen. Ik ga er vanuit dat we elkaar als harde kern geregeld zullen blijven zien.’’

Diana van Steeg kwam via haar vader (Richard) bij TOG. ,,Hij had thuis een saxofoon die hij op een verjaardag rond liet gaan. Wie er geluid mee kon maken, mocht ermee spelen. Nou, dat lukte mij. Ik was toen een jaar of 7, 8. Ik heb jarenlang les gehad van Klaas Feijer. Op een gegeven moment ben ik ermee gestopt, omdat ik nog steeds niet bij het orkest mocht meedoen. Uiteindelijk ben ik rond het jubileumconcert weer aangehaakt om vervolgens nooit meer weg te gaan.’’