‘Wat je bespaart, hoef je niet op te wekken’
7 november 2021 om 11:56 MaatschappelijkBARNEVELD Nu de energieprijzen fors stijgen en de temperaturen langzaam maar zeker richting het vriespunt gaan, zijn energiebesparende maatregelen in trek. Maar wie zijn woning of bedrijf wil verduurzamen, ziet wellicht door de vele bomen het bos niet meer. Waar begin je dan? Energieregisseur Catrinus Nouta van de gemeente Barneveld heeft daarop een eenvoudig antwoord: bij het Energieloket Barneveld.
Tochtstrips, spaarlampen, HR++glas, dak- en gevelisolatie, balansventilatie met warmteterugwinning, cv-ketel met of zonder warmtepomp, vloerverwarming, zonnepanelen... De keuzemogelijkheden zijn enorm als je aan de slag wilt gaan met duurzaamheid. Zo groot zelfs dat het moeilijk kan worden de juiste keuzes te maken. Het Energieloket Barneveld helpt daarbij, zegt Nouta, die afgelopen zomer vol enthousiasme aan de slag is gegaan als energieregisseur.
,,Het energieloket is in 2016 door de gemeente opgezet om Barnevelders te helpen met deskundig en onafhankelijk gratis advies. En tot nu toe, gerekend van vanaf november 2017, zijn meer dan duizend vragen binnengekomen. Rode draad in die vragen? ‘Ik wil wel wat oppakken, maar waarmee begin ik?’ En verder krijgen we veel vragen over subsidiemogelijkheden.’’
Niet heel verrassend is dat maar weinig gesprekken gepland worden in de lente- en zomerperiode. ,,Dan is het vrij rustig, maar als de thermostaat opengedraaid wordt, wordt het een stuk drukker. Dat zie je elk seizoen.’’ Het effect van de gestegen energieprijzen speelt dit jaar volgens hem ook een rol, maar de omvang daarvan is nog moeilijk aan te geven.
ENERGIE-AMBASSADEURS Nouta doet zijn verhaal aan een tafel in de woning van energie-ambassadeur Rijk van Dam. De gastheer (oud-gemeenteraadslid in Barneveld en voormalig Europarlementariër namens de ChristenUnie) woont in een nog relatief nieuw pand: het in 2011 opgeleverde appartementencomplex Marktstaete, tegenover de Barneveldse Veluwehal. Veel energiebesparende maatregelen hoefde hij in deze woning niet te nemen. Dat in tegenstelling tot zijn collega-energieambassadeur Nico van Maanen, die ook aangeschoven is. De Voorthuizense oud-wijkagent heeft in zijn huis, de uit 1850 stammende voormalige politiepost aan de Hoofdstraat, juist heel veel moeten doen om de ,,oude en koude’’ woning warm en energiezuinig te krijgen.
De twee ‘pensionado’s’ maken deel uit van een groep van twaalf Barneveldse energie-ambassadeurs: enthousiaste vrijwilligers die de gezichten zijn achter het energieloket. Dat loket heeft trouwens als motto ‘Jouw energie maakt het verschil’. Die slogan staat ook op een sticker op de metalen koffer die midden op tafel staat. Nouta heeft deze ‘duurzaamheidskoffer’ meegenomen, maar voorlopig blijft die nog dicht.
MOBIELE KEET ,,Het energieloket is geen fysieke plek’’, vervolgt de energieregisseur. ,,Via de website energieloketbarneveld.nl of telefoon kan contact met ons worden opgenomen. Het is wel een wens om een centrale plek voor inwoners en bedrijven te vinden, een plek waar iedereen fysiek terecht kan voor vragen over verduurzaming. Maar dat alles is nog niet concreet.’’ Van Maanen ziet de noodzaak er ook niet zo van in, omdat er eigenlijk al een fysiek loket is. ,,Geen vaste weliswaar, maar een mobiele. We hebben een omgebouwde bouwkeet waar iedereen terecht kan voor praktische informatie over het besparen en het opwekken van energie. Die mobiele post kun je overal neerzetten: in een winkelstraat of in het Schaffelaarsebos als er bijvoorbeeld een evenement is.’’ In de keet zijn allerlei voorbeelden te zien van duurzame toepassingen. ,,En’’, zegt Nouta met een trots lachje, ,,de keet is helemaal zelfvoorzienend, dankzij een zonnepaneel op het dak.‘’
De energieambassadeurs komen op verzoek bij mensen thuis om samen met hen te bekijken waar verbetering in de woning mogelijk is. En tijdens zulke bezoeken gaat de ‘duurzaamheidskoffer’ geregeld mee.
De kracht van de energie-ambassadeurs is volgens Nouta dat het gewone Barnevelders zijn die niet alleen veel actuele kennis hebben over onder meer zonnepanelen, isolatie en duurzame verwarming, maar vaak ook zelf ervaring hebben met energiemaatregelen in hun eigen woning. ,,En elke Barnevelder kan energie-ambassadeur worden, je hoeft niet super technisch onderlegd te zijn. Het belangrijkste is enthousiasme om mensen mee te nemen in de energietransitie’’, geeft Nouta nog even mee.
HR++ GLAS Van Dam is al vanaf het begin als energie-ambassadeur aan het loket verbonden. Zijn vorige woning in de Stanleystraat heeft hij op tal van manieren energiezuinig laten maken. Het fascineert hem ook hoeveel energie en geld je met allerlei maatregelen kunt besparen. ,,Heel herkenbaar is dat mensen denken dat ze met dubbel glas ‘kijk af’ zijn. Maar die eerste generatie, die er al 25 jaar inzit, is inmiddels echt aan vervanging toe. HR++glas heeft een drie maal hogere isolatiewaarde en heb je na vijf jaar al helemaal terugverdiend.’’
Hij vindt het daarom ook heel leuk om andere Barnevelders mensen op weg te helpen. ,,Mensen zijn huiverig om meteen naar commerciële partijen toe te gaan, het is dan immers altijd de vraag of ze objectieve informatie krijgen. Wij verschaffen in elk geval objectieve en deskundige informatie, zodat ze zelf de juiste keuzes kunnen maken.’’
Van Dam is doordrongen van de noodzaak duurzamer met de wereld om te gaan. ,,Ik zie het als een groot risico dat we straks alleen maar aan heel dure energie kunnen komen, terwijl we ondertussen veel energie verspillen. Wat je bespaart hoef je niet op te wekken. Kijk eerst goed om je heen, hoe je kunt voorkomen dat je warmte weggooit.’’
KLEIN EN EENVOUDIG Zijn ‘collega’ Van Maanen werd drie jaar geleden energie-ambassadeur, nadat hij zonnepanelen op zijn dak had laten plaatsen. Daarvoor had hij zijn woning al, voor een deel letterlijk eigenhandig, geïsoleerd. Die ervaringen wilde hij met anderen delen. ,,Waarom? Kennelijk zit dat in de genen’’, lacht hij. ,,Mensen hebben vaak ook het idee dat je heel veel geld kwijt bent om je huis duurzaam te maken. Maar er zijn allerlei vormen van duurzaamheid’’, vertelt hij enthousiast. ,,Met eenvoudige, kleine dingen kun je ook al veel energie besparen. Zet bijvoorbeeld elektrische apparaten uit als je ze niet gebruikt. Want ook als ze op stand-by staan, verbruiken ze energie. Door tv, computer, audioapparatuur en dergelijke uit te zetten bespaar je zo’n 80 euro per jaar.’’
STAPSGEWIJS Dat brengt Nouta bij het antwoord op de prangende vraag waar je moet beginnen als je je huis wilt verduurzamen. ,,Het gaat om drie stappen’’, zegt hij, ,,de ‘trias energetica’. Bespaar eerst energie door bijvoorbeeld te isoleren. De tweede stap is het zo duurzaam mogelijk opwekken van energie via zonnepanelen, en wat niet duurzaam kan, de derde stap, kun je ondervangen met bijvoorbeeld een warmtepomp.’’
Die eerste stap biedt heel veel mogelijkheden. Op de website van het Energieloket Barneveld staan maar liefst 72 praktische tips om energie, en dus geld, te besparen bij elkaar. Die tips vormen samen ook een handige checklijst.
Nouta opent - eindelijk - de duurzaamheidskoffer. Meteen in het oog springen verschillende zakjes met allerlei soorten isolatiemateriaal, zoals piepschuim voor dakisolatie en een plastic busje met heel kleine korreltjes. ,,Dat is vulling voor spouwmuurisolatie’’, legt hij uit. ,,Voor oude panden is dat vaak een heel goede manier om het gasverbruik flink terug te dringen: de warmte blijft binnen in plaats van dat die naar buiten ‘lekt’.’’ Dat kan voor een hoekwoning een besparing opleveren van jaarlijks zo’n 700 euro.
Hij pakt een stuk radiatorfolie uit de koffer. ,,Dit levert op de muur achter de radiatoren al snel zo’n 20 euro per jaar op.’’ Een ander item uit de koffer is een waterbesparende douchekop. ,,Die bespaart water én gas, goed voor 55 euro per jaar.’’
OUDE KOELKAST De inhoud van de koffer is heel divers, zo zitten er ook led-lampen, een stuk vloerverwarming en een ‘brievenbusborstel’ in. Verder vallen enkele apparaten op waarvan niet meteen duidelijk is wat je ermee kunt. Een van die apparaatjes bestaat uit twee delen: een scherm met een metertje en een contactdoos. ,,Dit is een energieverbruiksmeter’’, legt Van Dam uit. ,,Je kunt hem aansluiten op een elektrisch apparaat en dan kun je van het scherm aflezen hoeveel energie het verbruikt. Oude koelkasten met vriezer, zijn bijvoorbeeld grote energieverbruikers. Stel je hebt al twintig jaar dezelfde koelkast onder het mom van ‘zolang ie het doet, is weggooien zonde’, dan is een koelkast met het energielabel A++ veel energiezuiniger. Mijn nieuwe vrieskast had ik zo in een paar jaar terugverdiend.’’
Een ander, zwart apparaatje blijkt een CO2-meter te zijn. Van Maanen: ,,Daarmee meet je de luchtkwaliteit in de woning, dus of je leefomgeving voldoende zuurstof heeft.’’ Hij moet lachen als hij aan een anekdote denkt. ,,Een oudere man zei me een keer trots dat hij alles al in zijn woning had geïsoleerd, dus dat ik als energie-ambassadeur niet veel te doen zou hebben. Maar hij vond het wel gezellig als ik een keertje langs zou komen. Dat heb ik gedaan en in zijn woonkamer zette ik de CO2 meter aan. Die sloeg bij wijze van speken meteen rood uit. Wat bleek? De ventilatie was helemaal dichtgeslibd. ‘Oh’, zei hij, ‘zou dat de oorzaak zijn van mijn hoofdpijn?’’’
Slechte ventilatie is niet alleen slecht voor de gezondheid, vult Van Dam aan. ,,Vochtige lucht verwarmen kost meer energie dan het verwarmen van droge lucht. Bij een vochtigheid van 75 procent, ideaal is 50 procent, verstook je zeker dertig procent meer energie. Dus dat vocht kun je beter weg ventileren via een open ventilatierooster of een open klepraampje.’’ Nouta knikt instemmend. ,,Dat voelt tegenstrijdig, want je isoleert immers tegen de tocht, maar het vocht moet wel naar buiten kunnen.’’
WARMTEBEELDCAMERA Van Maanen laat afsluitend een warmtebeeldcamera zien. ,,Mijn favoriet’’, zegt hij met een knipoog, ,,omdat je meteen resultaat ziet. De foto’s laten warmteverschillen zien. Aan de hand van de rode en gele keuren zie je gelijk waar warmte het huis uit ‘lekt’. Je ziet bijvoorbeeld dat dubbel glas toch veel warmte doorlaat, of dat randen langs een raam niet goed dichtgekit zijn. Je ziet het daarentegen ook gelijk waar folie tegen de muur achter de radiator is geplakt.’’ Van Dam: ,,Pasgeleden stuitte ik zo op een achterdeur die niet goed afsloot, op de camerabeelden was het net een zeef.’’
De energie-ambassadeurs constateren en geven advies, maar de oplossing ligt in handen van de bewoner of eigenaar. ,,Het is niet de bedoeling dat wij als energieambassadeurs zelf gaan klussen of subsidieaanvragen gaan doen’’, verduidelijkt Van Maanen. ,,Wij willen mensen op weg helpen, maar lopen niet met ze mee’’, vat Van Dam bondig samen.
De rol van het energieloket en de energie-ambassadeurs zal de komende jaren groter worden, verwacht Nouta. ,,Momenteel wordt gewerkt aan de nieuwe gemeentelijke warmtevisie. Deze komt eind dit jaar in het college en geeft kort door de bocht gezegd aan hoe Barneveld ervoor gaat zorgen dat ze in 2050 energieneutraal is en geeft onder meer aan welke wijk wanneer van het gas gaat. Met die wijkplannen wordt het heel concreet: men gaat de urgentie voelen. Straks kun je niet meer denken ‘het zal mijn tijd wel duren’. Mensen moeten gaan bedenken hoe ze van het gas af kunnen.’’ Het energieloket en de energie-ambassadeurs zullen hen daarbij helpen.
Meer informatie is te vinden op de website energieloketbarneveld.nl. Het loket is te bereiken via 0342-495450. Nouta beveelt ook nog twee andere websites aan: ,,Op verbeterjehuis.nl en milieucentraal.nl/energie-besparen/ is veel praktische informatie over verduurzaming van de woning beschikbaar. Ook de informatie op deze websites is objectief en onpartijdig.’’
André van der Velde
