Ontslagen burgemeester: ‘Ik handelde integer en daar blijf ik bij’
12 oktober 2021 om 11:54 PolitiekSCHERPENZEEL/BARNEVELD Kom aan zijn integriteit, dan kom je aan Eppie Klein. De anders zo kalme SGP-bestuurder, is nu strijdbaar: hij verzet zich tegen zijn ontslag als waarnemend burgemeester van Scherpenzeel. ,,Niemand kan mij mijn oprechtheid afnemen.”
Klein heeft deze maandagochtend zijn bureau leeggehaald. Sinds Commissaris van de Koning John Berends hem donderdag de wacht had aangezegd, is de oud-waarnemend burgemeester overspoeld met steunbetuigingen. ,,Ja, hartverwarmend: tekeningen, brieven, cadeaus, telefoontjes, ongelooflijk. Uit alle lagen van de bevolking en vanuit alle hoeken van het land.” De reacties uit het dorp doen hem het meest. ,,Er is waardering voor mijn stijl van een verbindende burgervader.”
Klein blijkt diep geraakt te zijn door het ontslag en Berends’ argumenten daarbij. ,,Je kunt mij aanspreken op mijn bestuurlijk handelen als waarnemend burgemeester. Maar als ik word aangesproken op mijn integer handelen, dan kan ik mij daar slecht tegen verdedigen en dat doet pijn. Ik ben altijd oprecht geweest in mijn bedoeling van de vervulling van mijn ambt. En daarmee integer.” De waarnemend burgemeester zag zijn ontslag ook niet aankomen. Ja, er waren in de periode ervoor stevige woorden gewisseld geweest met Berends over zijn e-mail, die hij op dinsdag 6 juli aan Provinciale Staten (PS) zond. Hierin riep Klein hen op het voorstel voor een herindeling tussen Barneveld en Scherpenzeel nog niet vast te stellen. Hem waren signalen ter ore gekomen die bij hem de vraag deed rijzen of het fusieproces wel integer was verlopen.
WINDHOOS Berends sprak eerder in het openbaar schande van de ongepaste ‘bestuurlijke interventie’ die Klein had gepleegd. Maar dat het die dag zo hoog zou oplopen, had Klein niet verwacht. ,,Het was een druk bezette dag”, blikt hij terug op die bewuste donderdag die Scherpenzeel op z’n kop zette. ,,Die begon op de brandweerkazerne. We hadden een bestuurlijke oefening met alle kolommen: de brandweer, de ambulance, politie en meer. Je oefent wat je doet in een crisissituatie. In dit geval was er een windhoos geweest, met meerdere dodelijke slachtoffers.” Even na het middaguur kwam er groot nieuws binnen: Scherpenzeel zou zelfstandig blijven. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken belde Klein om haar besluit toe te lichten. ,,Dat deed me veel. Ik had al eerder objectief beoordeeld en uitgesproken dat Scherpenzeel zelfstandig kan blijven, zonder mijn voor- of afkeur voor een herindeling uit te spreken. De minister bevestigde dit, op basis van feitenonderzoek.”
MEDEDELING Kort nadat de vlaggen in het dorp waren uitgegaan, vroeg Commissaris Berends een gesprek met Klein aan, in Scherpenzeel. ,,Ik dacht: die wil even doornemen hoe we vanaf hier verder gaan.” Maar het liep anders. ,,Het was een mededeling: ik was per 8 oktober geen waarnemend burgemeester meer. Ik luisterde en zei toen: ik weet niet of dat wel zo wijs is voor Scherpenzeel. Daarmee refereerde ik aan de oproep van de minister, om het vertrouwen in het bestuur terug te brengen. Toen ik dat las, dacht ik: yes. Daar werk ik al sinds januari aan: verbinding zoeken. Daar waren al slagen in gemaakt, ook in de politiek. De inhoud begon centraal te staan, niet de persoonlijke verhoudingen.”
Maar Berends’ besluit stond vast. De ontzetting bij Klein was groot. ,,Ik had gehoopt alles zorgvuldig over te kunnen dragen aan een kroonbenoemde burgemeester. Dat wordt je dan als persoon uit handen geslagen.” Diezelfde avond zat Klein zijn laatste raadsvergadering als burgemeester voor. De raad besloot deze in te korten, gezien alle gebeurtenissen. Klein toonde zich zichtbaar bewogen, maar handelde de vergadering zakelijk af.
GEEN TEGENSTELLING Waarom moest Klein vertrekken? Berends stelde in zijn verklaring dat de waarnemer tegenstrijdige verklaringen had afgelegd rond de afzender en ondertekening van zijn e-mail. Bovendien zou hij niet integer en verbindend hebben gehandeld. Van tegenstrijdige verklaringen is in ieder geval geen sprake, stelt Klein resoluut. ,,De Commissaris zet een tegenstelling neer die er niet is. In zijn verklaring staat dat ik de ene keer had beweerd de mail niet zelf verzonden en geschreven te hebben, terwijl ik de mail een volgende keer wél had onderschreven. Dat is geen tegenstelling. Ja, ambtenaren schreven en verstuurden de mail. Maar ik heb deze geaccordeerd en ben bestuurlijk verantwoordelijk. Dat is een normale gang van zaken. Ik heb de mail altijd inhoudelijk onderschreven.”
Het mooie is, zo zegt hij, is dat zijn verhaal consistent is. ,,De mail is volkomen in lijn met wat ik op 1 juli al in een interview met het blad Binnenlands Bestuur had gezegd: dat de integriteit van het proces boven alle twijfel verheven moest zijn.” De mail veroorzaakte tumult: Statenleden lazen Kleins oproep als een regelrechte aanval op gedeputeerde Jan Markink en Commissaris Berends. ,,Maar zo bedoelde ik het niet en zo stáát het er ook niet. Ik had het niet over de integriteit van personen. Als mensen zich aangesproken voelen, kan ik daar niets aan doen.”
DRUPPEL In zijn bericht meldde Klein de Staten dat hij signalen had gekregen over de integriteit van het proces, die hij niet uit kon leggen. Een daarvan - ,,de druppel die de emmer deed overlopen” - was een mailwisseling die het gemeentehuis op 4 juli per abuis in handen kreeg, waarin een provincieambtenaar aankondigde op zoek te gaan naar ‘munitie’ om de gemeentefinanciën van Scherpenzeel in twijfel te trekken. ,,In de tussentijd ging het heel veel over de identiteit van de afzender. Was het een specifieke gemeenteambtenaar of was ik het zelf die de mail verstuurde? Over de werkelijke inhoud van mijn mail - en de signalen die ik had ontvangen - is het nooit gegaan. De mailwisseling die ik heb gezien, bevestigen eerder de vooringenomenheid van de provincie op het fusiedossier dan dat die daar afbreuk aan doet. Daarom heb ik PS gevraagd: kijk daar nu naar.” Maar niemand in het provinciehuis bleek geïnteresseerd in de signalen die Klein had opgevangen. ,,Ik heb de mail op 6 juli verstuurd. Pas op 27 september kreeg ik voor het eerst uit Arnhem de vraag waar die informatie uit zou bestaan. Die heb ik op 30 september overhandigd.”
AMBTENAREN ONTSLAAN Waarom toch die focus van de Commissaris op de afzender van de mail? Klein haalt zijn schouders op. ,,Ik heb er wel ideeën over. Maar die kan ik niet uitspreken. Dan gaat dat weer een eigen leven leiden.” En had de Commissaris Klein nu de suggestie gedaan om gemeenteambtenaren te ontslaan? Tegenover de Staten ontkende Berends dit, maar Klein blijft erbij. ,,Op 21 juli heb ik in een brief aan de Commissaris geschreven afstand te nemen van zijn opmerking alsof het college, dan wel ikzelf, in de gelegenheid is medewerkers te ontslaan. Ik heb geschreven wat ik heb geschreven en die lijn houd ik vast.”
Klein laat het er niet bij zitten en vecht zijn ontslag aan. De bestuurlijke en juridische situatie is ingewikkeld: nooit eerder is een waarnemend burgemeester zo de wacht aangezegd door een Commissaris van de Koning. ,,Niemand weet hoe dit afloopt. Ik wacht nu de komende dagen af (vanavond vergaderen PS bijvoorbeeld over de gang van zaken, red.) en bekijk vervolgens mijn mogelijkheden.” Ondanks alle gebeurtenissen staat Klein nog altijd open voor het ambt, zodra Scherpenzeel een kroonbenoemde burgemeester krijgt. ,,Deze gemeenschap heeft een burgemeester nodig die kan verbinden en de gemeente Scherpenzeel de eerste stap de toekomst in kan laten zetten. Ik ben van mening dat ik dat zou kunnen doen.”
Jannes Bijlsma