Barneveldse legerpredikant: ‘Afghaanse leger was kennelijk onvoldoende gemotiveerd’
17 augustus 2021 om 09:46 OverigBARNEVELD De snelle opmars van de Taliban in Afghanistan verbaast legerpredikant Martijn Barth uit Barneveld enorm. Hij was begin dit jaar nog vijf maanden in het door geweld geteisterde land en ziet met lede ogen hoe het Afghaanse leger de afgelopen dagen is overlopen. ,,Ik had echt gedacht dat het leger de Taliban tegen kon houden.”
Afgelopen zaterdag nam de Taliban de stad Mazar-i-Sharif in, de plaats waar Barth begin dit jaar verbleef bij een Afghanistan-missie. ,,Een heel apart idee”, reageert Barth. Inmiddels hebben de moslimstrijders de macht in het land overgenomen, nadat ze ook de hoofdstad Kabul voor het grootste deel onder controle kregen. Barth staat voor een raadsel hoe de Taliban de afgelopen periode zo’n snelle greep naar de macht heeft kunnen doen. ,,Het Afghaanse leger is ongeveer 300.000 man groot. Ze zijn ook voorzien van goed materieel en wapens. Als ze zouden willen, hadden ze echt meer tegenstand kunnen bieden. Het lijkt er nu op alsof ze hele gebieden gewoon maar hebben opgegeven. Ik zou niet weten hoe dat kan.”
EIGEN BELANG De Barnevelder vermoedt dat de Afghaanse regering en het leger nooit echt de brede steun hebben gehad in de samenleving. ,,Het westen heeft deze regering daar neergezet en een nationaal leger opgebouwd. Deze ambtenaren en militairen denken echter vaak niet aan het nationale belang, maar meer aan hun eigen belang en dat van hun directe familie.”
Om die reden zouden de militairen gelijk hun wapens hebben ingeleverd, toen de Taliban de aanval inzette. ,,Kennelijk hadden ze geen motivatie om te strijden voor een regering die hen door het westen is opgedrongen en in de Afghaanse samenleving weinig steun geniet.”
Barth wijst erop dat er weinig werk is in Afghanistan. ,,Het komt over alsof deze militairen meer het leger ingingen omdat er nu eenmaal brood op de plank moest komen, dan om het land te verdedigen. Dat verbaast mij. In mijn periode in Afghanistan sprak ik met Nederlandse commando’s die legereenheden trainden. Zij zeiden dat de Afghanen hun werk heel goed deden. Ik zie daar nu heel weinig van terug.”
VREDE EN STABILITEIT In verband met de zomervakantie had Barth de afgelopen tijd wat minder contact met militairen die in Afghanistan hebben gediend, maar hij kan zich goed voorstellen dat zij het gevoel hebben dat hun werk de afgelopen jaren voor niets is geweest. ,,In de periode dat ze er waren, toonden de Afghanen wel hun dankbaarheid richting de Nederlanders. De bevolking was blij dat we vrede en stabiliteit brachten. In die zin was onze aanwezigheid in het land echt niet voor niets. Maar waarschijnlijk zullen onze militairen wel teleurgesteld zijn dat de Afghanen niet in staat waren hun land te verdedigen.”
Barth en zijn collega-krijgsmachtpredikanten op vliegveld Woensdrecht, waar hij werkt, gaan nu de mogelijkheid aan veteranen bieden om hun gedachten over de val van Afghanistan te spuien. ,,Dit gebeurt ook op andere vliegvelden en kazernes. Op deze manier willen we als geestelijke verzorgers de militairen die hier erg door zijn geraakt bijstaan.”
TE ABRUPT Twintig jaar geleden bevrijdden Amerikaanse strijdkrachten het land, waarna een periode van fragiele democratie volgde. Nederland voerde missies uit in de zuidelijke provincie Uruzgan (2006-2010) en Kunduz (2011-2013). De laatste zes jaar maakte Nederland deel uit van een brede NAVO-missie in het land.
In totaal waren in die periode zo’n 30.000 Nederlandse militairen in het land actief, waarvan er 25 omkwamen. Onder hen was de 29-jarige F16-piloot Michael Donkervoort uit Barneveld in 2006. Barth heeft er begrip voor dat de Amerikanen de keuze hebben gemaakt om uit het land te vertrekken. ,,Op een gegeven moment moesten de Afghanen de controle over het land een keer zelf overnemen. Daar was ook alle militaire inzet op gericht. Er is al ontzettend veel geld en energie in die missies gestoken. Dat is niet voor altijd vol te houden voor de komende honderd jaar.” Tegelijk vindt de Barnevelder, tot 2017 zeven jaar predikant bij de Hervormde Gemeente Barneveld, dat de overdracht te abrupt is gegaan. ,,Het vertrek van de Amerikanen van luchtmachtbasis Bagram, begin juli, verliep chaotisch. Ze zeiden tegen de Afghanen: zo, dit vliegveld is nu weer van jullie en vertrokken. Dat is veel te snel en zonder goed overleg gegaan.”
TOLKEN De toekomst voor de Afghaanse bevolking ziet Barth somber in, al heeft hij er wel een dubbel gevoel bij. ,,Natuurlijk, de bevolking wordt twintig jaar teruggeworpen in de tijd. Bepaalde vrijheden, bijvoorbeeld meisjes die naar school gaan, zullen onder druk komen te staan. Aan de andere kant zijn er, vooral in het zuiden, ook gebieden waar de bevolking de Taliban verwelkomt. Ik denk dat de gemiddelde Afghaan, die nooit openlijk de kant van het westen heeft gekozen, de komende periode wel zal overleven. Dat geldt niet voor wie dat wel heeft gedaan, zoals tolken en personeel op westerse legerbases. Die zijn in gevaar. Het is zaak om hen zo snel mogelijk naar Nederland te halen.”
Jannes Bijlsma