De Zandbrinkermolen staat er weer dankzij bijzonder kunstwerk
12 augustus 2021 om 09:15 KunstACHTERVELD Veel mensen die de echte Zandbrinkermolen in Asschat nog hebben gekend zijn er niet meer. Maar hoe de molen in het landschap verscheen voor 1940 kan je inmiddels weer in werkelijkheid zien dankzij een wonderbaarlijk kunstwerk van André Pielage.
Een raadselachtig heuveltje op het erf van boerderij Groot Zandbrink leidde tot een bijzonder schouwspel op de silo’s van veevoerfabriek Wolswinkel. De heuvel is een door het Rijk beschermd archeologisch monument waarvan de oorsprong niet zeker is en waarover in de omgeving verschillende theorieën de ronde doen. Een stenen plaat in de grond is wellicht de fundering geweest voor een kasteelachtig landhuis. Wie zal het zeggen?
IDEE Stichting de Boom en Vallei Horstee willen de mysterieuze plek beter bekend maken bij het publiek en hebben daarom kunstenaar André Pielage gevraagd de plek te markeren. Pielage bedacht een klein object, een spade die verwijst naar wat er diep onder de grond zit. De spade wordt straks omlijst door een grote beukenhaag. Een boog die, staande op het heuveltje, een doorkijk geeft in de omgeving. En precies daar creëerde Pielage een extra dimensie. „Ja hoe kom je op zo’n idee?” beantwoord Pielage de vraag met dezelfde vraag, „Dat gaat al een hele tijd terug. Jaren terug. Ik was al eens bezig geweest met een spiegelende wand voor een opdrachtgever. En m’n ideeën, die doe ik op in bad of tijdens een boswandeling. Dit idee kreeg ik in het bos.”
De contouren van de oude Zandbinkermolen met bomen, die zag ik voor me
ZICHTLIJN Pielage creëerde op de zichtlijn naar de mengvoerfabriek, waar ooit de oude Zandbrinkermolen stond, iets bijzonders. „De contouren van de oude Zandbinkermolen met bomen, die zag ik voor me. Zo bedacht ik het contour van de molen uit te snijden uit spiegels. Al moet je altijd afwachten of het ook werkelijk uitpakt zoals je bedenkt, dat is altijd spannend. Je ziet op de centrale lichtas ook de bomen uit de omgeving gespiegeld. In de verte heeft dat een ander effect, dan valt het contour weg in de kleuren van de reflectie en hoe dichter je bij komt, hoe mooier het wordt. Er komt een kijkertje in het handvat van de spade, daar kan je vanaf het heuveltje bij Hoeve Groot Zandbrink door naar het kunstwerk op de silo’s kijken. Loop je over het klompenpad dan kruis je de zichtlijn in het landschap en dan onthullen de spiegels steeds meer. In de herfst als de bladeren aan de bomen in de omgeving geel worden, geeft het weer een ander beeld.”
VISUEEL SPEL Het visuele spel dat Pielage heeft gemaakt is bijzonder. Blauwe lucht, witte, of grijze wolken en bomen en huizen mengen zich met het uitgesneden contour van de de Zandbrinkermolen. De molen sneuvelde toen militairen deze in de Tweede Wereldoorlog in brand staken omdat deze als observatiepost door het Duitse leger werd gebruikt.
Reflectie, licht en beeld zijn echter niet alleen zichtbaar vanaf boerderij Groot Zandbrink. Wie, komend uit de richting Achterveld, over de Asschatterweg rijdt, kan dagelijks genieten van het bijna 20 meter hoge herrezen beeld van de molen. En wie het ziet is eigenlijk zonder uitzondering enthousiast. Eigenaar van de voerfabriek Maarten Wolswinkel krijgt dagelijks mooie reacties: „De hele dag door. Als mensen in de winkel komen beginnen ze erover. Het was voor ons ook een gok als ik eerlijk ben. Pielage gaf een presentatie en ik ben heel eerlijk, ik was niet gemakkelijk te overtuigen. Maar het is prachtig.”
Ik was niet gemakkelijk te overtuigen. Maar het is prachtig
Zoveel positieve reacties krijgt ook de kunstenaar zelf: „Ik kom regelmatig kijken. Nog toen het werd aangebracht maar ook recent om het aan bekenden te laten zien en te fotograferen. Mensen die dan langsfietsen zijn zo enthousiast. Ik kreeg zelfs e-mail van volslagen onbekenden met waarderende woorden.”
VOGELS Het project is nog niet af. „Wel de spiegels op de silo’s maar op het heuveltje moet de spade nog geplaatst worden”, vult Pielage aan, „Maar we zijn al lang bezig dus dat is niet erg en het schiet op. We hebben vooraf veel werk moeten doen. Natuurlijk het ontwerp maar ook het overleg met de gemeente, de eigenaar en heel veel anderen die er bij betrokken zijn koste veel tijd. De installateur heeft snel gewerkt. Dat viel me erg mee. Maar dat was ook erg goed voorbereid.” Bij het aanbrengen van de spiegels stuitte Pielage op een onverwachte samenloop. „Het contour laat de molen en wat bomen zien. De spiegels laten de omgeving zien. Dat geldt ook voor vogels. Omdat het damwandprofiel is, zijn de spiegels alleen op de uitstekende golfen aangebracht. Vogels zien daarom, door het daardoor ontstane patroon van strepen, dat ze er niet doorheen kunnen vliegen.”
Ook aan de weerkaatsing van de zon is gedacht. Afhankelijk van het tijdstip en de periode van het jaar is de stand van de zon telkens anders maar volgens Pielage zal dat niet leiden tot overlast in de omgeving of voor het verkeer.
OPENING De komende weken wordt er nog gewerkt om het kunstwerk te vervolmaken. Op het heuveltje wordt de spade geplaatst met daarin een kijker. Als alles is afgerond vindt op zaterdag 28 augustus als onderdeel van het programma van het oogstfeest, gehouden op het erf en de landerijen van Hoeve Groot Zandbrink, de opening plaats. Hoe dat allemaal gaat verlopen houdt Pielage nog even voor zich. „Daar denken we nog over na. Dat kan ook want het duurt nog een paar weken.” Het zal ongetwijfeld een prachtige onthulling worden van een nu al prachtige verrijking van de omgeving.
door Arnoud J Spaaij