'Je moet leren
[omhoog te kijken']

Stadsgidsen over historie Nijkerk

22 juli 2021 om 08:40

Ook Museum Nijkerk heeft vanwege de coronapandemie een turbulent jaar achter de rug. Tijdens beide lockdowns was het museum gesloten. De stadswandelingen konden coronaproof doorgang vinden met een beperkt aantal personen van drie deelnemers plus de stadsgids. De frequentie van de stadswandelingen stond tijdens de coronapandemie echter niet in verhouding tot overige jaren.

Stadsgids Bessel Woudenberg heeft net een stadswandeling gelopen met geschiedenisdocenten van het Corlaer College. De docenten oriënteren zich hoe ze het komende schooljaar de geschiedenis van Nijkerk, en in het bijzonder de periode van de Tweede Wereldoorlog, onder de aandacht van hun leerlingen kunnen brengen.  Sinds jaar en dag organiseert Museum Nijkerk al stadswandelingen. ,,Vroeger deed de VVV dat. Toen de VVV werd opgeheven, zette Museum Nijkerk, toen nog Museum Oud Nijkerk, de stadswandelingen voort en gingen er stadsgidsen mee”, vertelt Woudenberg. ,,De achterliggende gedachte van de stadswandelingen is vertellen over de historie van Nijkerk en laten zien wat er allemaal is aan cultuur, historie en erfgoed. En hoe dit wordt bewaard voor het nageslacht.”

Na zijn pensionering beraadde Woudenberg zich hoe hij zijn vrije tijd kon invullen en wat hij leuk zou vinden om te doen. Vertellen over de historie van Nijkerk trok hem wel aan en hij meldde zich bij Museum Nijkerk. ,,Ik heb een paar keer met een stadsgids meegelopen en me in de historie van Nijkerk verdiept. Ik heb veel geleerd bijvoorbeeld over de oorlogen die hier woedden, de branden in de Grote Kerk en alle details die tijdens de stadswandelingen aan de orde komen. Ik heb me behoorlijk moeten voorbereiden.” Vervolgens schreef hij een handleiding voor stadsgidsen. ,,De stadsgidsen maken tijdens de stadswandeling wel hun eigen verhaal om het te laten aansluiten bij de vragen van de deelnemers.” Saillant detail is dat de meeste van de acht stadsgidsen niet uit Nijkerk afkomstig zijn. 

THEMAWANDELINGEN Naast de reguliere stadswandelingen vinden er, op afspraak, ook stadswandelingen met een thema plaats. Zoals een stadswandeling in combinatie met een walking dinner of lunch. Of een stadswandeling over de joodse historie, al dan niet in combinatie met de struikelstenenroute. Het museum heeft een struikelstenengids uitgegeven waarin een korte levensbeschrijving is opgenomen van joodse inwoners, van wie er velen in vernietigingskamp Sobibor zijn vermoord. 

Ook is er een stadswandeling met de titel ‘Het katholieke rondje’ en de beelden- en monumentenstadswandeling. ,,Er is ook een stadswandeling voor participatiehouders. Dat zijn vluchtelingen die hun inburgering nog niet hebben afgerond. Zij spreken Arabisch of Engels. Normaliter ging er een tolk mee, maar vanwege bezuinigingen bij Vluchtelingenwerk kan dit niet meer. In ons beste steenkolenengels vertellen wij dan over de historie. Je moet wel aanvoelen wat deze mensen willen weten en horen”, vertelt Woudenberg. 

Het Westerborkpad is een wandel- en bezinningsroute waarvan een gedeelte in en buiten Nijkerk voert. Ook worden stadswandelingen met leerlingen georganiseerd. Dat vergt een andere aanpak dan bij volwassenen. Om de aandacht van de scholieren vast te houden, werken de gidsen met plaatjes waarbij het aankomt op oplettendheid en opmerkzaamheid.

,,Dan hebben we nog onze intervisiewandeling met alle stadsgidsen waarbij we wetenswaardigheden en wijsheden uitwisselen.” Het is ook mogelijk om de reguliere stadswandeling individueel te lopen met behulp van een stadsgids die in het museum verkrijgbaar is. ,,Het hele jaar door zijn er stadswandelingen gepland door families, buurtverenigingen, bedrijven of anderen. Zowel uit Nijkerk als daarbuiten.” Een stadswandeling kan ook gecombineerd worden met een bezoek aan de Grote Kerk of een torenbeklimming.

LANGSTE STAAT VAN DIENST Stadsgids Jacques Overkamp schuift aan. Hij heeft net een stadswandeling gedaan. Ook hij is na zijn pensionering stadsgids geworden. ,,Ik weet alles van oude mensen, maar niet van de oudheid”, grapt Overkamp, oud-directeur van zorgcentrum St. Jozef. Als voorbereiding heeft hij ook met een stadsgids meegelopen. Inmiddels is hij de stadsgids met de langste staat van dienst. ,,Ik vind de wandeling en de interesse van de deelnemers leuk. Ze vragen je echt uit.” Overkamp neemt, als katholiek, ‘het katholieke rondje’ voor zijn rekening, waarin ook een bezoek aan de Catharinakerk is opgenomen. ,,Anderhalf uur is te kort om alles te vertellen. Deelnemers die in Nijkerk wonen vertellen ook hun verhaal en dat neemt de nodige tijd in beslag. Maar dat geeft niet, want het is hun ‘feestje’”, zegt Overkamp, die ervoor zorgt dat de humor niet ontbreekt tijdens een stadswandeling.

GEVELSTEEN Soms komt ook een stadsgids voor een raadsel te staan. ,,In de voormalige banketbakkerij-tearoom van Knevel aan de Holkerstraat zit een gevelsteen van Putten. De gevelsteen heeft echter niets te maken met het filiaal van Knevel. De bakkerij die er voor Knevel gevestigd was, wist ook niets over de herkomst van de gevelsteen. Ik probeer de betekenis van deze gevelsteen te achterhalen”, vertelt Overkamp. 

Niet alle historische panden zijn bewaard gebleven. Zowel Overkamp als Woudenberg nemen tijdens de stadswandelingen een map met foto’s mee van onder meer verdwenen historische panden of straten uit vroeger jaren. Zij kunnen dan aan de deelnemers laten zien hoe de haven er vroeger uitzag toen er nog een molen stond. Of de veemarkt met koeien op het Plein. ,,De stadswandeling is een leuke manier om een indruk te krijgen van de historie van Nijkerk.”

[Tot en met 29 september start elke woensdagmiddag om 14.00 uur een stadswandeling vanaf Museum Nijkerk, Venestraat 16. Het vertrek is gegarandeerd, ongeacht de opkomst. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en kost vijf euro per persoon. Reserveringen via e-mail: stadswandelingen@museumnijkerk.nl. Telefoon: 033-2457005. Meer informatie: www.museumnijkerk.nl.