Salomonszegel en bosandoorn langs Vrouwenweg in Zwartebroek

4 juli 2021 om 09:42 Natuur en milieu

ZWARTEBROEK ‘Tussen Zwartebroek en de Barneveldseweg ligt de Vrouwenweg. (…) Deze zandweg met rijwielpad heeft een uitzonderlijk mooie flora.” Veelbelovend begon Gerrit de Graaff in 1974 zijn verhaal in deze krant, bewaard in het boek ‘Natuurgeheimen’. Zo mooi bleef het echter niet…

Even weet de zon door de dichte sluierbewolking heen te breken, hoog boven de Vrouwenweg onder Zwartebroek, nog altijd een zandweg met rijwielpad. Vele eeuwen geleden voerde de weg naar de ‘vrouwengoederen’ van het nonnenklooster in Elten. Nu staan aan de oostkant rechts een paar huizen en aan de overkant van het pad een bosje. Daarna ligt aan weerskanten weiland, van de zandweg gescheiden door een smalle sloot. De begroeiing is weelderig. Dat is wel eens anders geweest.

VERNIETIGDE BENDE ,,Speenkruid, bosanemonen, salomonszegels, grootbloemig muur en nog veel meer tooien deze voor auto’s onbegaanbare weg’’, vervolgde de Barneveldse natuurkenner De Graaff zijn relaas. ,,Doch in de loop van het voorjaar verandert al die schoonheid in een geel geblakerde, vernietigde bende. Andere woorden heb ik er niet voor. Wat blijkt bij navraag: de doorgaande sloot werd door het waterschap gespoten. Een veehouder bewerkte de sloot aan de andere kant van de weg en de Rijwielpadenvereniging spuit het fietspad. Commentaar van de vereniging: ‘Ons werk wordt gesubsidieerd en wij moeten zorgen dat de paden er goed bij liggen!’ En dan te bedenken dat ik hier zelf aan heb meebetaald, want de gelden moeten door de gemeenschap worden opgebracht.’’

GEPREEKT ,,In de Gelderse Vallei woont een overwegend christelijke bevolking. Dit zou men aan de flora moeten kunnen zien. Maar helaas is het tegendeel waar. Er wordt, zover ik weet, nergens zoveel met chemische middelen gewerkt dan juist in deze omgeving. De hele natuur vertegenwoordigt de majesteit en luister van God. Mag men zomaar die flora in de beken en sloten doodspuiten, omdat het anders te veel gaat kosten? In de verschillende kerken zou minstens eenmaal per jaar over de natuur gepreekt moeten worden.”

BONTE BERM Tot zover Gerrit de Graaff. Niet lang na zijn vlammende betoog werd, vooral onder invloed van het boek ‘De bonte berm’ van professor Piet Zonderwijk, besloten deze nu onvoorstelbare natuurvernietiging te beëindigen. Het advies van Zonderwijk om de bermen tweemaal per jaar te maaien en het maaisel af te voeren, wordt echter nog lang niet overal opgevolgd. Klepelbeheer, waarbij het kortgeslagen maaisel in de berm blijft liggen, is goedkoper.

Het gevolg is echter een ophoping van voedingsstoffen, waarvan een paar plantensoorten, waaronder grote brandnetel en fluitenkruid, profiteren, maar kleinere en minder algemene soorten verdwijnen. Dit lijkt ook het geval aan de Vrouwenweg.

OPSCHRIJFBOEKJE Laten we de proef op de som nemen. Met flora en opschrijfboekje bij de hand speuren we de berm af. Grote brandnetel, Engels raaigras, hondsdraf, ruw beemdgras, kleefkruid… Hé, ijle zegge in de slootkant, leuke soort. En kijk aan de overkant, tussen kamperfoelie en bramen, staan nog steeds de salomonszegels. De greppel wordt overschaduwd door aangeplante eiken en waarschijnlijk spontaan opgekomen zwarte els, grauwe wilg, Amerikaanse vogelkers en wilde lijsterbes.

Dan eindigt het bosje en begint het open veld. De sloot is compleet overwoekerd door ruige begroeiing met onder meer het fraaie rietgras en lichtroze valeriaan. Toch zeer algemene soorten, net als de rest, waaronder gewone berenklauw, witte en rode klaver, en, ah, veldlathyrus met mooie gele bloemen.

BEDROEVEND De terugtocht over de zandweg onthult tredsoorten als grote weegbree en schijfkamille. In de veel te diepe sloot groeit zowaar stomphoekig sterrenkroos. De berm en slootkant zien er echter bedroevend uit, met slootmaaisel dat gewoon blijft liggen. Te midden van monotone raaigrasweiden kan een berm langs een zandweg een oase zijn voor bloemen en insecten, maar zelfs duizendblad en gewoon biggenkruid, algemene soorten die volop bloeien langs de weg naar Driedorp, zijn onvindbaar.

VERRASSING Maar dan een verrassing: enkele bloeiende bosandoornen hebben stand gehouden. En als we aan het eind de balans opmaken komen we op niet minder dan 84 soorten. Er is langs de Vrouwenweg toch iets verbeterd.

Door Kees van Reenen