‘Twitchen geeft enorme [euforie]’

Het toeval wil dat Sven en Erik-Jan allebei 22 jaar oud zijn, terwijl de mannen qua geboortedag slechts twee dagen verschillen. Zou deze saillante speling van de natuur de twee een ‘tik’ meegegeven hebben? Het lijkt er wel op, want ze zijn zeer fanatiek. ,,Vrienden door de vogels”, zegt Sven. Ze wonen vanaf hun geboorte in Scherpenzeel, terwijl Erik-Jan sinds een half jaar verhuisd is naar Voorthuizen.

,,Ik was altijd geïnteresseerd in zoogdieren, terwijl mijn ouders er totaal niks mee hebben. Op het Van Lodestein College in Amersfoort ontmoette ik een jongen die me uitnodigde om eens naar vogels te gaan kijken”, vertelt Erik-Jan. ,,Toen gingen we met een excursie mee van de Vogelbescherming. Dan leer je de algemene tuinvogels kennen, maar je ontdekt al snel dat er een enorme diversiteit aan vogels is! Daarna ben ik steeds meer naar vogels gaan kijken.”

Twee jaar later ontmoette hij Sven, toen hij bij ‘een vogelrondje maken’ in een schuur in Renswoude gaten ontdekte, waardoor het leek of hier een kerkuil in huisde. ,,Dat is vrij bijzonder. Ik had dit genoemd op de site Waarneming.nl, waar het oog van Sven op viel. Toen mailde hij me en gingen we daar samen kijken. In de schuur bleek een holenduif te zitten. Vanaf dat moment hebben we contact gehouden en gingen we verder vogels kijken.”

WIJDE WERELD De liefde voor vogels bij Sven stamt al van langere tijd geleden. Zijn vader liet altijd de hond uit en wees zijn zoon tijdens die wandelingen op de vogels die ze onderweg konden spotten. ,,In het begin lachte ik hem uit en liet ik hem lekker vertellen, maar op den duur begon ik het steeds leuker te vinden. Nu behoor ik tot de fanatiekste vogelaars die er zijn.”

De twee waren altijd zelfstandig genoeg om een eigen plan te trekken, zodat er geen behoefte bestaat om zich aan te sluiten bij een vogelvereniging. ,,We leren van elkaar en de mensen eromheen. Als je in dit wereldje terecht komt, word je enorm veel bijgebracht. Als je hierdoor gegrepen wordt, schaf je alle vogelgidsen aan die er bestaan en trek je er heel veel op uit, naar buiten de wijde wereld in”, legt Sven uit.

Allebei schaften ze goede spiegelreflexcamera’s aan om de gespotte vogels ook vast te leggen op digitale pixels. Om achteraf goed te kunnen zien om wat voor vogels het precies ging. Of te luisteren wat ze gehoord hadden. Want vogelaars zijn gespitst op beeld en geluid. ,,Je moet buiten veel uren maken, daar leer je veel van, al kun je nooit het perfecte plaatje maken. Het gaat vooral om het bewijs dat je een specifieke vogel gezien hebt. Of het nu een mus of een roodborstje is, daar maak je een foto van.”

ROODHALSFUUT De mooiste foto die Sven ooit maakte is van een roodpootvalk, een roofvogel uit Zuidoost-Europa. Hij kon dit dier op een paar meter afstand benaderen. Erik-Jan was onlangs nog heel blij met het feit dat hij de roodhalsfuut heel dichtbij kon fotograferen. ,,Deze was niet schuw en ik ben er heel voorzichtig naar toe geslopen.”

Het fotograferen vindt het duo bijzaak. Ze willen vooral lekker buiten zijn en het is de sport om bijzondere vogels in het echt te zien, waarvoor stad en land afgereisd wordt - het zogenoemde twitchen. Van Groningen tot Maastricht en van Zeeland tot de Waddeneilanden. ,,Vogels volgen de kust. In het voor- en najaar zie je daar de grote vogeltrek en daar profiteren wij van. Ze houden graag de kustlijn, rivieren en snelwegen aan, vaste punten waar vogels zich op oriënteren.”

De Maasvlakte en Texel zijn bij uitstek gebieden waar Sven en Erik-Jan al vaak hun ogen uitkijken. Vorig jaar was Sven wel zeven keer op Texel, twee keer op Vlieland, een paar keer op Ameland en Schiermonnikoog. ,,Het is een klein, gek wereldje, want soms spring je in de auto voor een piepklein vogeltje en rijd je naar Vlieland, maar dan zit hij er niet meer. En dat gebeurt niet één keer. Dat is moeilijk uit te leggen, maar voor ons is dit een sport. Als we minder dan een uur hoeven te rijden voelt dat als een thuiswedstrijd, zo erg is het met ons (lacht).”

ALS DE KIPPEN ERBIJ Er zijn veel vogelsoorten in ons land die - relatief - niet zo bijzonder zijn, maar de soorten die hier eigenlijk niet horen vindt het duo vooral gaaf om te zien. Zoals vogels uit Amerika, Azië of Afrika. ,,Als je die wilt zien, ben je veel onderweg. Pas was er nog een Steenarend in Nederland. Dat is heel bijzonder. Dan zijn we er als de kippen bij en een half uur later staat er honderd man te kijken. We zien natuurlijk vaak dezelfde vogelaars en ze komen overal vandaan. Het geeft een kick als je een zeldzame vogel in de vrije natuur kunt zien. Dat geeft een enorme euforie. En je bent jaloers als iemand een mooie vogel ziet en jij niet.” De liefhebbers kijken vooral op twee sites: Waarneming.nl (voor alle groepen) en Dutchbirding.nl (voor de diehards).

Erik-Jan geeft een voorbeeld van zijn grote passie. Zo las hij dat de bruine lijster op Vlieland was ontdekt en stapte hij de dag erna pardoes met een groep vogelaars in een sneltaxi. Na een paar uur zoeken, was de vogels nog steeds niet gevonden, maar tegen de middag liet de lijster zich zien. ,,Toen vloog iedereen als een gek naar die plek en stonden we bij wijze van spreken te juichen. We zijn net hele kleine kinderen (lacht).”

Hierbij is het luisteren naar het fluiten en tjilpen van de vogels ook heel belangrijk, om ze op het spoor te komen. ,,Omdat je de geluiden gaat herkennen, ontdek je een vogel steeds sneller. Een vogel roept bijna altijd als hij overvliegt. Daarom is het voor ons heel belangrijk om de roepjes te herkennen”, zegt Erik-Jan. Hij relativeert de befaamde zangkunst van de nachtegaal en wijst op het schitterende geluid van de wielewaal en de blauwborst die in het riet zit te zingen. Sven voegt toe dat hij het prachtig vindt als hij een ijsvogel aan hoort komen. ,,Je hoort hem meestal eerder dan dat je hem ziet.”

MASSAMOORD Een andere keer wisten de heren dat er een Siberische Taling in Noordwijk moest zitten, zodat ze maar liefst vijf keer naar deze plaats zijn gereden om deze bijzondere eend te spotten. ,,Net zo lang tot we hem zagen en dat was de vijfde keer. Je moet er iets voor over hebben, want het is een schitterende eend (lacht). Je blijft gaan, omdat je bang bent dat je iets mist. We maken elkaar ook gek.” Hij toont het beestje van een foto uit een boek, waar de opvallend groen-beige kop te zien is, met witte lijnen. ,,Eigenlijk is het heel zielig dat je dit soort vogels hier ziet, want dan zijn ze verdwaald en kunnen ze niet meer terug vliegen. Dat is de keerzijde.”

Als je een goede vogelaar wilt worden, moet je volgens de heren veel buiten posten en de trekvogels over zien komen. Er zijn drie manieren om vogels te spotten: binnen tien kilometer vanuit huis kijken, op één plek blijven staan en de vogels tellen die overkomen en het twitchen: rijden naar zeldzame vogels.

Relatief dicht bij huis gaan de heren graag naar Arkenheem bij Nijkerk, omdat hier op een andere manier aan akkerbouw en veeteelt wordt gedaan. ,,Als dit in harmonie met de natuur gedaan wordt, zie je dat hier tienduizenden vogels op af komen. Want de manier waarop de reguliere landbouw plaatsvindt, zou ik voor vogels bijna dodelijk willen noemen. Het is massamoord. Als een boer tegenwoordig zeven keer per jaar het weiland maait, is dat funest voor weidevogels als de grutto en de kievit. Het landbouwbeleid is verziekt, want ze halen alle voeding uit de grond en gebruiken te veel pesticiden. De natuurwaarde is op die manier heel minimaal en dat is heel triest om te zien. Het economische belang staat voorop en dat botst met de natuur. Dat is heel pijnlijk”, vertelt Sven. Gebieden waar het waterpeil omhoog gaat, worden interessant voor veel vogels. Zoals in het Binnenveld langs de Grift, tussen Bennekom, Ede, Wageningen en Veenendaal.

VLINDERS EN LIBELLEN Erik-Jan vindt dat elke vogel zijn charme heeft, maar zijn lievelingsvogel is altijd de scharrelaar geweest, hoewel deze niet in Nederland voorkomt. Sven heeft niet echt een voorkeur. ,,Als je heel goed kijkt naar een huismus is die ook mooi. Maar roofvogels spreken heel veel mensen wel aan, ook niet-vogelaars.”

Hij juicht het toe dat veel mensen het afgelopen jaar de natuur hebben herontdekt, omdat wandelen en fietsen nog meer in trek raakten door de coronacrisis. ,,Je hoeft ook niet per se te weten wat je ziet, maar je leert het wel te waarderen. Het is leuk dat je tegenwoordig ziet dat niet alleen mensen op leeftijd hiervan genieten, maar ook jonge gasten. We prijzen ons gelukkig dat het nu 's avonds weer lekker lang licht begint te worden.”

Intussen heeft Sven ook grote interesse ontwikkeld voor libellen en dag- en nachtvlinders, omdat het in de zomer wat rustiger is op vogelgebied. ,,We zijn helemaal doorgeslagen, je kunt het zo gek niet bedenken. Die wil je allemaal zien. Om nachtvlinders te zien, ga je ’s nachts met een laken en een lamp op pad. Je raakt geïnteresseerd in meer dieren in de natuur.”

De Scherpenzeler hoopt dat hij door zijn vurige verhaal over vogels en de natuur mensen kan stimuleren om naar buiten te gaan. In zijn woonplaats zijn er vogelaars van alle leeftijden die gezamenlijk rondjes maken. ,,Dit verbroedert en is mooi om te doen. Ons land is heel uniek qua vogels. In andere landen zijn soms kilometers bijna geen vogels, maar in Nederland zijn ze overal. Als je dat beseft en leert waarderen, ga je anders naar de natuur kijken.”