Van brouwerij Blokhuis tot [Modehuis Beekman

Op de hoek van de Langstraat en de Gasthuisstraat vindt de bezoeker van ons dorp de damesmodezaak van Beekman, voorheen Klomp. Zoals bij zoveel winkelpanden het geval is, had ook dit vroeger een andere functie, en wel die van bierbrouwerij.

Hier is dan ook mogelijk sprake van een van de, bijna spreekwoordelijke, zes bierbrouwerijen die vroeger rond de Oude Kerk te vinden moeten zijn geweest. De eerste brouwersfamilie droeg de familienaam Van Heerd. Ze moeten hier al voor 1705 de brouwketels hebben opgestookt. Ook enkele panden verder was een bierbrouwerij te vinden waar dezelfde familienaam mee verbonden is.

Daarover natuurlijk meer in de volgende aflevering in deze serie. De eerste ‘Van Heerd’ die ik op dit adres in 1705 aantrof, was Evert Wijnen die een jaar later zou overlijden, waarna zijn weduwe het bedrijf tot 1708 voortzette. Haar zoon, Wijnand van Heerd, nam de brouwerij in 1709 over.

Brouwer Wijnand Evertse (van Heerd) komt voor in een akte van 19 augustus 1732 en moet tot 1735 in het pand op de hoek van de Langstraat en Gasthuisstraat gewerkt hebben. Geen idee wat er van Wijnand geworden is, want op 11 mei 1735 nam de toenmalige schout van Barneveld, Engelbert Georg Ardesch als gevolmachtigde van het Hoog Adellijk Landgericht van Veluwe, het besluit om de helft van het huis, de hof en brouwerij, ‘gehorende tot de verlaten boedel’ over te schrijven op naam van Aart Jacobsen, gehuwd met Evertjen Brouwers, bierbrouwers in Harskamp. In de desbetreffende akte werd de ligging van het pand duidelijk aangegeven: ‘(…) huijs hoff Bergh en brouwerij binnen den dorpe van Barnevelt. Aan de ene kant Johannes Cleijnman en aan de andere kant ’t Steeghjen dat na de Pastory loopt.’ Uit de akte blijkt verder dat het andere deel van de brouwerij al in het bezit van de Harskampse brouwer was. Toch zou Aart Jacobsen zich niet als brouwer in Barneveld vestigen, want nog in dat zelfde jaar 1735 blijkt Jan van Wolfswinkel, gehuwd met Geertjen Camperts, er als brouwer werkzaam te zijn. Van Wolfswinkel overleed in 1754, waarop zijn weduwe zes jaar lang de zaak voortzette. Zoon Arent Vonck van Wolfswinkel nam het familiebedrijf in 1761 over en zou dat tot 1795 voortzetten.

VARKENSHANDEL Gerrit Blokhuis nam in 1795 de brouwerij over. Hij werd als patentplichtige als brouwer (brasseur) vermeld en was daarnaast winkelier in kruidenierswaren en borstelwerk, slijter in bieren, wagenaar en koopman. Zoon Hendrik(us) werkte bij hem als brouwersknecht, net als Wouter Evertsen Knap. Na het overlijden van Gerrit moet zoon Hendrikus de brouwerij hebben opgeheven. Hij zette het transportbedrijfje van zijn vader voort en begon daarnaast een varkenshandel. Nog in 1870 woonde er een H. Blokhuis in het pand. Later woonde daar de op 26 augustus 1895 overleden Hendrik van Essen, gehuwd met Geertje Bloemendal en hun zoon Hendrik Jan, geboren op 11 september 1844 en overleden op 14 februari 1920.

DE GEBOORTE VAN MODEHUIS KLOMP De weduwe Geertje van Essen Bloemendal behoefde haar woning niet zelf te onderhouden. Daarvoor had ze een dienstbode, Annetje Vaarkamp, dochter van Brand Vaarkamp en Hendrika Bloemendal. Annetje trouwde op 3 mei 1912 met Martinus Klomp, zoon van landbouwer Jan Klomp op 'Drieënhuizen' en Johanna van 't Hek. Ook Martinus was aanvankelijk voor het landbouwbedrijf bestemd. Hij was als knecht werkzaam bij de weduwe van K.G. van Wikselaar, maar koos later voor het vak van brievenbesteller. Na het overlijden van Hendrik Jan van Essen, landbouwer in ruste, erfde Annetje Klomp-Vaarkamp het huis. Dat deed Martinus Klomp ertoe besluiten zijn bestellerstas aan de eerste de beste wilg te hangen en samen met zijn echtgenote een manufacturenzaak te beginnen. Martinus Klomp deelde op 1 december 1920 in de Barneveldsche Courant mee dat hij 'tegenover de Eierhal' (bedoeld werd de in 1913 gebouwde hal die vroeger op het Torenplein stond) de zaak in hoeden en petten van H.C. de Ruiter op dezelfde voet voort zou gaan zetten. Erg lang had zijn voorganger niet van zijn zaak kunnen genieten. De Ruiter vestigde zich op 21 oktober 1920 in het pand en moest zijn zaak wegens ziekte na ruim een maand alweer opgeven. Klomp adverteerde in 1930 met zonnehoeden die maar liefst vijfenveertig cents kostten! Wie van mening is dat er in de loop der jaren veel veranderde bij het modehuis heeft gelijk.

Uit het huwelijk van de nieuwbakken manufacturenhandelaar Martinus Klomp en Annetje Vaarkamp werden in elk geval drie kinderen geboren: Jan, Hendrika, gehuwd met de latere eigenaar van de modezaak Henk Luttikhuisen (voor intimi ‘Henk Lut’), en Johanna. Martinus Klomp overleed op 3 april 1965 in Barneveld en zijn echtgenote ruim elf jaar later, op 11 november 1976. Na Henk Luttikhuisen werd Jan Klomp de nieuwe eigenaar, zodat hier duidelijk sprake was van een ruim 75-jarig familiebedrijf.

EEN OMGEVALLEN HUIS Tussen Modehuis Beekman en Museum Nairac stonden vroeger nog twee panden, maar in het begin van de 18e eeuw mogelijk maar één. Dat huis was eigendom van Hendrik Hendriksen Rademaker en zijn vrouw Grietjen Meijnten. De toestand van het huis moet, op z’n zachtst gezegd, te wensen hebben overgelaten. In een akte die op 15 januari 1721 werd opgemaakt, is namelijk sprake van ’seeker omgevallen huis hof ende hoffstede met de gereede daar op te bevinden staande in den dorpe Barnevelt tegen over de kerk waar aan de eene seijde Wijnand van Heert Brouwer (later dus het modehuis) en aan de andere seijde Wijnand Hendriksen Brouwer (nu Museum Nairac) naast aangeleegen zijn.’

DE FAMILIE KLEIJNMAN Tien jaar later woonde Johannes Cleijnman in het (inmiddels herbouwde) pand. Hij overleed in 1739; na zijn overlijden bewoonden zijn kinderen het huis dat in 1741 op naam kwam van Jacobus Kleijnman die koopman van beroep was. Op 10 juni 1771 verkochten Anna Kleijnman, Jacobus Kleijnman gehuwd met Catharina Evertse, Hendrik Roeloffsen gehuwd met Annetje Kleijnman, 7/8 van het huis aan schoenmaker Evert van Norden en Grietje Janse. Links brouwde toen Arent Vonck van Wolfswinkel zijn bier en aan de andere kant woonde Korst Logen. Het lijkt er dus op dat er nu twee panden, dan wel een dubbel woonhuis tussen de beide bierbrouwerijen te vinden waren/was. Het huis werd vanaf 1751 waarschijnlijk verhuurd. De eerste huurder was koster en schoolmeester Rijck van Otterlo.

Van Otterlo kwam in 1743 met attestatie van de kerk in Schellingwoude in Barneveld aan. Twee jaar later, op 18 juli 1745, huwde hij met Jannetje Ariëns, gedoopt alhier op 16 februari 1721. In 1749 werd Rick van Otterlo door de Barneveldse ambtsjonkers tot voorlopig of onderschoolmeester aangesteld. Zijn voorganger, Jan Carel Luchtigh, moest hem hiervoor f. 50 per jaar betalen. Van Otterlo bleek niet erg gezond te zijn. Op zijn in 1750 gedane verzoek om hem ook van ambtswege 'enig tractement' toe te staan, werd door de ambtsjonkers afwijzend beschikt wegens zijn slechte lichamelijke conditie. Ons lijkt dat nu juist wel een reden voor een extra toelage. Van Otterlo woonde van 1751-1753 in het pand tegenover de kerk.

HERBERG, SCHOENMAKERIJ EN ‘PANDJE 9’ In het pand moet van 1753 tot 1771 een herberg gevestigd zijn geweest, waar van 1753-1755 Gerrit Oostendorp hospes (herbergier) was en van 1755 tot 1771 Hendrik Roelofsen.

In dat laatste jaar werd dat pand, zoals hiervoor te lezen was, door de familie Kleijnman deels aan schoenmaker Van Norden verkocht. Na diens overlijden woonde zijn dochter Deliana in het huis waar in 1850 schoenmaker Arend Koudijs woonde, die zijn zaak overdeed aan Hendrikus Johannes Bos. Kapper Lambertus Hoiting woonde en werkte in 1939 in dit pand dat later als ‘Pandje 9' deel uitmaakte van Modehuis Klomp. Beide panden werden vervolgens gesloopt om plaats te maken voor een groot winkelpand.