‘God vraagt niet of we de [dogma’s
[paraat hebben’
Hij was ouderling in de Gereformeerde Kerk in Voorthuizen, is kerkelijk werker in Apeldoorn en heeft een coachingsbureau voor relaties. Gerrit Westerlaken (63) uit Voorthuizen schetst zijn kijk op de Bijbel, hoe dat vorm kan krijgen in de dagelijkse praktijk. En een vooruitblik op Pasen.
U bent getrouwd met Jannette. Samen kregen jullie twee kinderen en een kleinkind. Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?
,,Mijn vrouw komt uit Haarlem en liep bij het melkveebedrijf van mijn vader stage in de Brabantse plaats Almkerk. Sinds ze mij hier ontmoette is ze nooit meer weggegaan. Mijn vrouw en ik hebben allebei een landbouwopleiding gedaan, waarna ik een paar jaar voorlichter was bij een veevoederbedrijf. Daarna ben ik voor mezelf begonnen als melkveehouder in Brakel, waar mijn vrouw volop mee kon doen. Ik heb het bedrijf in 2010 verkocht en we verhuisden naar Voorthuizen, terwijl ik ook al veel andere dingen deed.”
[Ging u iets anders doen dan boeren?
,,Inderdaad. Ik ben naast docent godsdienst ook kerkelijk werker geworden, eerst in Zuilichem, daarna Barneveld en Zeewolde en tegenwoordig in de Grote Kerk in Apeldoorn. Hiervoor studeerde ik hbo theologie en daarna een vervolgstudie aan de VU in Amsterdam. Ik deed dat puur uit belangstelling, want ik wilde meer over het geloof weten. Ik had flinke levensvragen, net als iedereen. Op die manier kon dat helder worden.”
[Hebt u nu overal antwoorden op gevonden?
(lacht) ,,De vragen worden steeds groter. Nee, je krijgt wel antwoorden, maar absoluut nooit álle antwoorden. Ik ontdekte wel hoe je tegen dingen aan kunt kijken. Ik was opgevoed met een traditioneel beeld van Bijbel en God. Een ontwikkeling op dit gebied kan dan heel verrijkend zijn. Eerst nam ik alles in de Bijbel min of meer van kaft tot kaft letterlijk, maar nu zie ik het meer als verzameling van levensverhalen die inspireren, richting wijzen, waarbij God een rol speelt.”
[Spreekt God door die verhalen heen?
,,De mensen die deze verhalen opschreven, hadden iets met God, maar hadden er een eigen beleving en kijk op de wereld bij. Dat kan in onze tijd natuurlijk nog zo zijn. Dus niet zo van: God heeft de hand van de schrijvers beet gehouden, zodat ze wisten wat ze moesten schrijven. Ik ga ervan uit dat God bestaat en zie Hem meer als inspirerende Kracht dan als Iemand die op een stoel in de hemel zit.”
[Hoe inspireren de bijbelverhalen u?
,,Er zit vaak meer in dan je op het eerste gezicht denkt. De levenslessen zijn waardevol. Als je zoekt naar de diepere grond, zijn ze heel inspirerend. Neem de gelijkenis van de verloren zoon. Het feit dat hij terug mag komen bij zijn vader, vind ik heel mooi. Dat hij ontdekt bij wie hij in het leven zijn moet en waar het om draait. Hij wordt weer aangenomen en krijgt zicht op wat er werkelijk toe doet. Hij had verkeerde keuzes gemaakt. Gaande door de wereld mag je daar stukje bij beetje achter komen. Hij kwam tot het besef dat hij terug bij de bron moest zijn.”
[U heeft het over keuzes maken. We staan vlak voor de landelijke verkiezingen. Zou u altijd voor een christelijke partij stemmen?
,,Die hebben wel mijn voorkeur, omdat ik hun waarden en normen essentieel vind. Op één keer na heb ik altijd op een christelijke partij gestemd, meestal het CDA of de ChristenUnie. Milieu en de schepping vind ik belangrijke thema’s en hoe dingen sociaal geregeld worden. Waar kunnen mensen terecht die het moeilijk hebben?”
[Moet je dan niet SP of GroenLinks stemmen?
,,Die partijen hebben dan weer aspecten die me minder aanspreken. Mensen moeten ook bij zichzelf te rade gaan wat ze kunnen doen aan hun eigen situatie. Linkse partijen hebben de neiging om klaar te staan met een zak geld en vragen verder niet zoveel van mensen. Daar houd ik niet zo van. Het begint bij de eigen verantwoordelijkheid, hoewel ze wel een beroep op ons moeten kunnen doen als ze hulp nodig hebben. Zo werkt dat ook in onze kerk bij de diaconie.”
[U was ouderling in de kerkenraad?
,,Mijn vrouw en ik hadden hier een wijk, wat we vier jaar samen hebben gedaan. In het verleden was ik vaker ouderling in kerken in andere woonplaatsen, ook jeugdouderling.”
[Je hoort de laatste tijd veel over jongeren die het in deze coronatijd mentaal erg moeilijk hebben. Wat vindt u daarvan?
,,Vroeger hadden we geen dancefestivals. Dat zijn dingen die voortkomen uit onze welvaartsmaatschappij. Mijn vader zei: daar staat de riek, ga maar aan het werk. Dat deed je gewoon. Ik begrijp best dat het nu lastig is voor jongeren, maar ik denk ook: kom op, toon veerkracht en sla je er doorheen, want het wordt weer beter. Hul je niet in slachtofferschap, want daar ben ik een beetje klaar mee. Je moet niet overdrijven. Schouders eronder en doorgaan.”
[Maar je leest ook over toename van zelfmoord onder de jeugd…
,,Dat klopt, al weet ik niet of dit wel door de lockdown komt. Maar als iemand het echt moeilijk heeft, moeten er wel loketten en een klankbord zijn waar iemand terecht kan. Dan kan de kerk daar ook een rol spelen.”
[U was ouderling en bent professioneel zestien uur in de week kerkelijk werker in Apeldoorn. Wat boeit u hierin?
,,Iedereen heeft zijn eigen verhaal. Het is mooi om erachter te komen wat iemand beleeft en beweegt. Als je vaker komt, laten ze meer zien van hun leven en waar hun vragen op geloofsgebied liggen. Ze spreken uit waar hun angsten, problemen en vragen zitten, maar ook waar ze hun blijmoedigheid en inspiratie vandaan halen. Ik vind het mooi dat je zo dichtbij mensen kunt staan.”
[Wat voor vragen hoort u weleens?
,,Dat mensen zeggen dat ze bidden, maar het gevoel hebben dat ze tegen de muur praten. Zoiets vertrouwen ze je toe en dan kom je in een diep gesprek. Zelf stel je je natuurlijk ook weleens de vraag waar God is. Wat merk je van Hem? Maar het zijn momenten dat je Gods aanwezigheid wél ervaart, als je met mensen spreekt, iets leest of iets meemaakt. Ik ben niet iemand die God continue dichtbij ervaart en halleluja, zo ga ik door het leven. Het blijft een zoektocht.”
[Dus u wandelt niet met God, zoals Methusalem, de bijbelse figuur die heel erg oud werd?
,,Nee, al vind ik dat wel een mooi verhaal. Ik ervaar hooguit stukjes van de wandeltocht met God.”
[Snapt u dat mensen een pelgrimstocht doen, bijvoorbeeld naar Santiago de Compostella?
,,Zeker. Mensen zijn op zoek naar zingeving en ervaringen. Maar een eind fietsen en even over God mijmeren, kan ook. Zet de tijd even stil en doe iets waardoor je tot rust komt en je gedachten even kunt ordenen. Nee, dat hoeft niet alleen op je knieën voor je bed. Dat zijn maar vormen. Je kunt ook bidden zonder je handen te vouwen en als je op de fiets zit.”
[Is er een bijbelfiguur die u bijzonder aanspreekt?
,,Abraham trok weg uit de wereld van de afgoderij en zocht God. Ik vind het leven een zoektocht, waarin Hij een rol kan spelen. Ook het verhaal van Jakob vind ik mooi, dat hij worstelde met God bij de rivier de Jabbok. Als ik naar mijn eigen leven kijk en de verhalen hoor van mensen, vind ik het leven soms een worsteling. Maar Jakob worstelde en kwam weer boven, dus is het ook een verhaal van hoop, want daarna trok hij het land in en de zon kwam op. Dat is schitterend en heel diepzinnig! Hij had weer hoop op het licht dat ging schijnen. Zo kon hij verder.”
[Ziet u Pasen ook in dat licht?
,,Goede Vrijdag was eigenlijk een ramp, een zwarte dag, omdat Jezus aan het kruis stierf. Daar was niks moois aan. Het was vreselijk, want iemand die het goede wil, komt via een martelgang aan zijn einde. Maar uiteindelijk gaat het om de opstanding met Pasen. Dus kun je - na die worsteling - opstaan tot een nieuwe manier van leven. In die zin kan er in je leven elke dag iets door schijnen van Pasen. Sta op en maak andere keuzes. Dat vind ik zin geven aan je leven.”
[Mensen zijn blijkbaar in staat om iemand aan een kruis te nagelen. En als je de krant open slaat, lees je over oorlogen. Dat staat haaks op een vrij recent boek met de titel ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman. Hoe kijkt u naar het fenomeen zonde, ook in het licht van Pasen?
,,Wij zijn allemaal in staat om het verkeerde te doen en in die zin zijn we zondig. Maar in de psalmen lees je de mooie boodschap dat God de mensen bijna goddelijk heeft gemaakt. Dat vind ik een positiever beeld en dat mag ook weleens belicht worden. We moeten tegelijk wel beseffen dat het verkeerd met ons kan gaan, dat we keuzes maken die onszelf en anderen schade kunnen berokkenen. Maar blijf niet hangen in die zondigheid, sta op en ga als mens goede keuzes maken. Die boodschap inspireert me.”
[Veel kerken benadrukken dat je eerst op de knieën gaat en Jezus’ lijden, sterven en zijn opstanding omarmt. Hij riep immers: ‘Het is volbracht!’ Waardoor je van je schuld verlost wordt en de Heilige Geest zal zorgen voor een beter leven….
,,Ik leg een iets ander accent, want toen Jezus kwam, hadden de mensen zich van God afgekeerd. De wereld lag in schuld. Jezus zei dat Hij niet voor de rechtvaardigen kwam, maar voor hen die ziek zijn, de mensen die niet naar Zijn bedoeling wilden leven. De boodschap van Jezus was: ‘Ik kom in de wereld om het Koninkrijk van God dichterbij te brengen’. Hij roept mensen op om zich te bekeren, zodat je daar werk van maakt. Dan gaat het niet om dogma’s, waar we het christelijk geloof vaak in gieten. Als je het christendom in een formule stopt, vind ik dat erg jammer, want daar heb ik niet zoveel mee. Het gaat toch om het heil, dat het anders kan met jou en de wereld. Richt je daarom op God. Maak andere keuzes en dat is in feite ook opstanding. Jezus is voor die boodschap gestorven en dat is nog steeds zo in onze tijd, want iemand die andere keuzes maakt, loopt kans om gekruisigd te worden. Dat was toen al zo en is nog steeds zo. Zijn goede boodschap deed Hem eigenlijk de das om. Een mens van goede wil die gedoemd was ten onder te gaan.”
[U hebt ook een bureau voor relatiecoaching. Waarom doet u dat?
,,Relaties staan best onder druk. Veel mensen scheiden. Op het praktische gebied zouden kerken meer kunnen betekenen, met gesprekken en cursussen. Zo zou praten over seksualiteit meer open bespreekbaar kunnen zijn. Zoiets houdt de kerk vaak af en dat vind ik jammer. Openheid kan helpen. Niet met vrome praat, maar wat praktisch kan en wat verantwoord is vanuit het christelijk geloof, zonder dat je mensen een stel regels door de strot duwt.”
[Wat vindt u een prachtig lied?
,,De gospelsong ’Ik zal er zijn’ van de groep Sela. Dat werkt inspirerend. God maakte zich bekend met Zijn Naam Jahweh en dat betekent ‘Ik ben’ of ‘Ik zal er zijn’. Hij zal naast je staan op je levensweg. Hij wandelt met mij, hoewel ik daar niet eens altijd weet van heb. Dat zag je ook bij de Emmaüsgangers. En er was nogal wat voor nodig voordat ze door hadden dat Jezus naast hen liep. Het mooie vind ik dat er dan staat: ‘Toen stonden ze op en gingen naar Jeruzalem’. Dan wordt het geloof toegankelijker, want het is niet altijd eenvoudig om aan te wijzen waar God is. En dat betekent dus opstaan tot een andere manier van leven, want God vraagt aan de hemelpoort niet of we allerlei dogma’s paraat hebben.”