‘Provincie bevooroordeeld over herindeling’

14 januari 2021 om 12:46

´Spiegelgroep´ blikt terug op fusieproces

BARNEVELD/SCHERPENZEEL Volgens zowel de gemeente Barneveld als Scherpenzeel verliep het 'open overleg' over de toekomst van Scherpenzeel niet écht open. Beide gemeenten vinden, in meer of mindere mate, dat de provincie Gelderland het herindelingsproces met een zekere vooringenomenheid is aangegaan.

Jannes Bijlsma

Dit constateert de door de provincie Gelderland aangestelde ‘spiegelgroep’; een groep onafhankelijke bestuurskundigen die toezicht hield op de kwaliteit van het open overleg. Het herindelingstraject, waar het open overleg onderdeel van was, mondde afgelopen dinsdag uit in het besluit van Gedeputeerde Staten tot een herindeling tussen Scherpenzeel en Barneveld.

De spiegelgroep kreeg de opdracht om het open karakter van het overleg te bewaken en de provincie Gelderland daarbij een spiegel voor te houden. Die startte het herindelingstraject in juli vorig jaar. Het college van b. en w. van Scherpenzeel weigerde lang om mee te doen aan dit overleg. De Scherpenzeelse politiek wenste zelfstandig te blijven en verweet de provincie Gelderland een zekere vooringenomenheid in dit proces. Onder grote druk schoof Scherpenzeel pas in december aan bij het overleg met Barneveld en Scherpenzeel. Dit had niet het gewenste effect: de drie partijen kwamen niet tot elkaar en GS besloten dinsdag tot een herindeling.

STEKEN LATEN VALLEN Nu constateert de spiegelgroep dat er - doordat Scherpenzeel niet deelnam - lange tijd feitelijk geen sprake was van een ‘open overleg’. Maar de spiegelgroep kijkt hierin uitdrukkelijk ook naar de andere deelnemende partijen. ,,Duidelijk is dat, zeker in de eerste maanden van de herindelingsprocedure, verschillende betrokkenen steken hebben laten vallen en dat het overleg daarmee, in de laatste twee maanden van de procedure, was belast. Dit terwijl de tijd ontbrak om het overleg weer vlot te trekken.” Wie welke steken liet vallen, laat de spiegelgroep verder onbenoemd.

REALISTISCH Tijdens het open overleg lagen drie varianten op tafel: zelfstandigheid, een duurzaam partnerschap tussen Scherpenzeel en Barneveld en een fusie tussen beide gemeenten. In het voortraject had de provincie Gelderland duidelijk laten blijken de laatste optie de meest logische te vinden. Maar gedurende het open overleg veranderde de toon van Commissaris van de Koning John Berends en gedeputeerde Jan Markink, hamerden zij erop dat alle varianten gelijkwaardig met elkaar zouden worden vergeleken en dat het proces volkomen open, transparant en zorgvuldig gebeurde, zonder een vooringenomen positie. De spiegelgroep meldt nu dat zowel Barneveld als Scherpenzeel in meer of mindere mate vindt dat er een vooroordeel aan het open overleg ten grondslag lag. De spiegelgroep laat zich overigens niet uit over de vraag hoe zij die vermeende vooringenomenheid bij de provincie Gelderland zelf beoordeelt. ,,Er lijkt, ook bij de provincie, een bereidheid om over alle alternatieven te spreken. Maar andere betrokkenen hebben er desalniettemin weinig vertrouwen in dat die alternatieven door de provincie als realistische alternatieven worden gezien.”

ONOVERBRUGBAAR Uiteindelijk bleken de posities van beide gemeenten in het open overleg onoverbrugbaar. Scherpenzeel wilde een ‘duurzaam partnerschap’ met Barneveld, zonder dat dit uiteindelijk tot een herindeling zou leiden. Barneveld had geen specifieke voorkeur, maar zag juist niets in een ‘duurzaam partnerschap als die niet tot een fusie zou leiden. De spiegelgroep kwam daarop tot twee adviezen richting de provincie: maak nu zelf een keuze tussen de varianten, óf neem meer tijd voor de besluitvorming. Dat advies sluit aan bij wat de gerespecteerde bestuurskundigen Frissen en Elzinga eerder in hun andere rapporten over het herindelingstraject adviseerden. Zij waren van mening dat de provincie Gelderland, door het herindelingstraject te starten, nadrukkelijk voorsorteerde op een herindeling tussen Scherpenzeel en Barneveld.

Het proces stilleggen zou beide gemeenten de kans geven om de varianten van gemeentelijke samenwerking verder uit te werken, aldus de spiegelgroep. Scherpenzeel zou dan wel de eis moeten loslaten dat een toekomstige samenwerking nooit tot een herindeling mag leiden. En Barneveld zou de eis moeten laten vallen dat een duurzaam partnerschap juist moet leiden tot herindeling. De provincie zou zich dan terug moeten trekken uit het hele proces en beide gemeenten de kans geven er samen uit te komen. Mocht dit dan niet gebeuren, dan kon de provincie alsnog besluiten tot herindelen.

Uiteindelijk kozen GS hier dus niet voor: het college besloot afgelopen dinsdag om voor een herindeling tussen beide gemeenten te gaan.