‘[Speelplaats] waar de vrede bloeit’
5 januari 2021 om 11:08Na een zoektocht van jaren vonden Dirk (37) de Bruin en Nel de Bruin-Goedbloed (35) anderhalf jaar geleden hun thuisbasis in leefgemeenschap De Bondgenoot in Barneveld. Tegelijkertijd maakte het echtpaar een geloofsontwikkeling mee, van zeer orthodox naar vrijzinnig.
Wat is jouw achtergrond Nel?
,,Ik ben in Maassluis geboren, in Bodegraven opgegroeid en in Rotterdam gaan studeren. In Delft ging ik op kamers, waar ik Dirk leerde kennen. Ik volgde de studie Verloskunde, maar die heb ik door omstandigheden niet afgemaakt. Daarna werd ik aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) opgeleid tot kerkelijk werker, terwijl ik eigenlijk een haat-liefdeverhouding had met de kerk.”
[Hoe is dat ontstaan?
,,Door mijn ouders ben ik opgevoed in de Gereformeerde Gemeente, waar ik een benauwend godsbeeld meekreeg. De kerkelijke structuur associeerde ik met macht en onvrijheid.
Het voelde alsof God het zo niet heeft bedoeld. Dus heb ik de opleiding aan de CHE heel pragmatisch gevolgd, om maar een hbo-diploma te krijgen. Vijf jaar was ik als pastoraal werker actief in een verpleeghuis, terwijl ik in Zeist woonde en getrouwd was met Dirk.
Daar ontdekte ik dat zo’n tehuis een plek is die eenzaamheid in de hand werkt, een slechte plek voor zingeving. Bewoners staan enorm op zichzelf en er werden allerlei taken bij mensen weggehaald. Het leven werd ontkleed en de verveling sloeg toe. Veel mensen waren aan het wegkwijnen. Ik heb geprobeerd om er iets aan te doen, maar dat kwam niet van de grond. Daarom liep ik daar op leeg en heb ik mijn baan opgezegd.”
[Hoe is jouw proces met betrekking tot de kerk verlopen?
,,Op mijn tweeëndertigste verjaardag heb ik mezelf het cadeau gedaan om niet meer uit verplichting naar de kerk te hoeven, terwijl we eerder al de stap hadden gemaakt naar de PKN. Daardoor raakten we sociale contacten kwijt, maar ik voelde me niet verweesd van God. Nu kon ik helder mijn gevoel kwijt, het contact met God kwam juist meer binnen en dat was een mooie ontdekking. Maar we wilden wel verbinding met mensen. Zodoende kwamen we uiteindelijk terecht bij een leefgemeenschap.”
[Wat is jouw voorgeschiedenis Dirk?
,,Ik ben opgegroeid in Hoofddorp, in een gezin met zeven kinderen. De middelbare school volgde ik aan het Van Lodenstein College in Amersfoort. Mijn ouders namen mij mee naar de Gereformeerde Gemeente in Nederland. Het geloof was heel belangrijk, maar ik wist op mijn vijftiende al dat ik niet bij de kerk van mijn ouders zou blijven. Het voelde niet goed. Je bent schuldig en er bestond een uitverkiezing, zodat het aantal mensen dat in de hemel komt zeer beperkt is. Dat vond ik heel beklemmend. Als ik hier met mijn ouders over sprak, was het altijd gedoe. Dat gesprek brak af. Maar door die kerkelijke opvoeding kreeg ik wel een lading zwaarte mee.
In Delft volgde ik de Technische Universiteit en leerde ik spreken op een christelijke studentenvereniging. Toen ik Nel leerde kennen, had ik pas de moed om te breken met de kerk. Dat was voor mij een noodzakelijke stap, maar dat leverde thuis veel frictie op.
Twee jaar geleden sprak ik hier nog over met mijn vader. ‘Je hebt een onsterfelijke ziel en als je zo doorgaat, ben je voor eeuwig verloren’, daar kwam het op neer. Maar Nel en ik zijn veel vrijer geworden en dat is iets wat ik koester.”
[Je ging als ingenieur bij Rijkswaterstaat werken, maar koos in 2011 voor een nieuwe opleiding: je werd maatschappelijk werker.
,,Ik zocht werk dat dichter bij mijn hart ligt. Op de Technische Universiteit draait alles uit op een rekensom en ook bij Rijkswaterstaat bleef het voornamelijk hoofdwerk voor mij. Helaas zit er aan maatschappelijk werk ook veel administratie verbonden, maar het is leuk als je door de stad van het ene adres naar het andere fietst en mensen ontmoet, hoewel dat nu met corona lastig is.”
[Hoe zou je je geloofsontwikkeling schetsen?
,,We maakten een ontwikkeling door van het orthodoxe naar het vrijzinnige. Ik weet nog steeds niet of God bestaat en of ik daar achter ga komen. Het woord God heeft voor mij een begripsmatige lading. Wat ik nu dan wel onder God versta, weet ik eigenlijk niet. Goddelijke intelligentie misschien.”
[Hoe kijk jij daar naar Nel?
,,Ik zou het de Schepper noemen, die het leven gecreëerd heeft. Het is absoluut een wonder dat je er bent en dat je leeft. Dat je beseft dat je elke dag vreugdevol en feestelijk mag invullen. Want je bent geliefd door de Schepper. Ik had me nooit dingen diepgravend afgevraagd en ging boeken lezen, over evolutie bijvoorbeeld. Dat gaf me nieuwe en bredere inzichten.”
[Jezus die als Verlosser voor mensen stierf en opstond voor onze zonden, is kortweg een theologisch fundament in de meeste protestantse kerken. Was het een worsteling om die visie los te laten?
Nel: ,,Nee, het werd geen persoonlijke geloofscrisis. Ik vond het altijd een geforceerde aangelegenheid bij zaken als het avondmaal, waar je op één manier moest denken en geloven. Ik beleefde dat bijna als een soort wiskundige formule, hoewel me dat vroeger redelijk lukte, omdat ik een passioneel mens ben. Als je het maar op die manier ziet en beleeft, is dat een bevestiging dat je op de goede weg zit en een kind van God mag zijn. Toen ik dat los ging laten, ervaarde ik dat Hij zich juist openbaart in de vrijheid. ”
[Jullie zeiden het lidmaatschap bij de kerk op. En toen?
Dirk: ,,We gingen op zoek naar nieuwe verdiepende contacten. In Huis ter Heide, waar we woonden, merkten hoe druk iedereen was met zijn eigen gezin. Je hebt in de periode met kleine kinderen veel ballen in de lucht te houden. We kregen drie kinderen: Manuel, Noëmi en Fiona. Diepe contacten zijn in zo’n periode best moeilijk.”
[Zo kwamen jullie bij leefgemeenschap De Bondgenoot terecht?
Nel: ,,Ja, hier mag je gewoon je eigen gedachten hebben en van alles ontdekken. In veel kerken zag ik juist veel macht, doordat men zegt hoe God de dingen ziet en dat je het dan ook zo moet zien. Daar moet je dan je eigen denken en voelen maar omheen zien te bouwen, als dat je lukt. Terwijl de Schepper elk mens eigen denkvermogen en keuzevrijheid heeft gegeven.
Stephen Boonzaaijer (theoloog, psycholoog en mysticus bij De Bondgenoot) heeft me veel dingen aangereikt, maar hij stort geen preek over je uit. In de Oecumenische Streekgemeente gaan we in gesprek en er is ontmoeting. Hier begon onze opbouw.”
Dirk: ,,We komen allebei uit een kerkelijk richting waar gezegd wordt dat je te maken hebt met een lading erfzonde. De fouten die je elke dag maakt, moeten allemaal goedgemaakt worden.
Het kantelpunt, dat dit mij niet meer belemmert, is een proces geweest.
In mijn studententijd was ik bij een evangelisch getinte conferentie. Ik voelde me fantastisch bij termen als ‘Jezus is Heer’, want in de kerk van mijn opvoeding was genade slechts voor de happy few. Bij die conferentie was het voor iedereen en dat vond ik bevrijdend.
Maar ik merkte in de loop van de jaren dat ik me er inhoudelijk steeds minder mee kon verbinden. Zo vond ik het vreemd dat hele oude teksten uit Deuteronomium moesten vertellen hoe we nú over homoseksualiteit moeten denken. Of dat je koste wat kost moet geloven in de schepping in zes dagen, terwijl de evolutietheorie bewijst dat alles in miljoenen jaren is ontstaan. Intellectueel begon het bij mij heel erg te knagen. Ik had een bouwwerk gemaakt waar ik in geloofde, maar dat is in mijn leven langzaam afgebroken.
Het stoppen met bidden voor het eten was een hele grote stap, maar ook een enorme bevrijding van die uitgesleten woorden. Stephen Boonzaaijer kon de Bijbel op een andere manier uitleggen, waardoor je weer een basis legt van hoe je het wilt zien. We richten ons op liefde, dankbaarheid, vrijheid en ontmoeting.”
Nel: ,,Het begripsmatige en dogmatische denken over God heeft Stephen helemaal afgebroken, wat je leest in Stephens boek ‘Thuiskomen bij God, een relationele ontvouwing van het christelijke geloof’. Want je kunt pas iets nieuws beginnen als je het oude afbreekt. Stephen bouwt zijn relationele theologie op de relatie die God met mensen aangaat in het verbond.
Zo had aartsvader Abraham een zielsrelatie met God, daar zat geen kerk of systeem aan vast. Het was een mens met God, zijn Schepper. Boonzaaijer ziet Jezus als een profeet en als mens, niet als goddelijk mens. Wel leefde Jezus heel dichtbij God en werd Hij door zijn Geest bekrachtigd. Jezus leefde de liefde en de vrijheid. In Jezus’ tijd was alles religie geworden, terwijl de profeten al hadden opgeroepen dat het niet om brandoffers ging. Want wat stelt dat voor als je niet leeft met je Schepper vanuit je ziel?
Jezus zei tegen de mensen dat ze vrij waren en zich niet aan allerlei regeltjes hoefden te houden. Het Sanhedrin zag dat haar opgebouwde religieuze systeem en macht eraan gingen als de mensen dit zouden omarmen. Daarom hebben ze Jezus vermoord. Maar het gaat niet om macht. Je bent in principe geestelijk vrij. Maar je ziet vaak dat mensen vinden dat ze in een kerkschema moeten passen. Dat is heel geforceerd en daar ben ik nu pas achter gekomen.”
Dirk: ,,Ik kan me ook niet voorstellen dat God zich druk gaat maken om allerlei wissewasjes. Alsof Hij als een soort grote Sinterklaas in zijn boek bijhoudt wat je allemaal wel en niet goed gedaan hebt. Of dat je zou kunnen bidden om een fijne dag of een veilige reis.”
[Dus komt het meer aan op relaties tussen mensen?
Nel: ,,Ja, als iemand gekwetst wordt, dan heeft de ander iets goed te maken, zodat de relatie weer vrij kan stromen. Maar dat heeft niks met God te maken. De Schepper geeft ons eigen verantwoordelijkheid.
We hebben de liefde van Jezus vermoord. Ik kan er niet meer tegen als we zeggen dat Hij aan het kruis gegaan is om ons te redden. En dan noemen we dat Goede Vrijdag, in plaats van Zwarte Vrijdag. Dat is helemaal de omgekeerde wereld. Zo schuif je de verantwoordelijkheid in de schoenen van God en mag Hij voor ons boeten en ons uit de kuil trekken. Natuurlijk is die verantwoording dragen een kunst, maar dat is het hele leven.”
[Waarom kozen jullie voor een leefgemeenschap?
Nel: ,,We waren op zoek naar verbinding. In het ‘Grote huis’ van De Bondgenoot is ruimte voor ontmoeting, hoewel het nu door corona lastig is geworden, vooral voor andere inwoners van Barneveld.”
[Je vertelt over een studieweekend rond Joe Dispenza. Waar ging dat over?
Dirk: ,,Dat ging over neurowetenschappen en hoe je hersenen kunnen veranderen, zodat je gedachten in je hoofd kunt stoppen. Hij legt uit hoe je je brein opnieuw kunt vormgeven en je lichaam opnieuw kunt conditioneren. Lopen is een gewoontehandeling, maar dat is ook vaak het geval bij waar je aan denkt. Het is een soort snelweg in je hersenen, inclusief je emoties. Dat is allemaal ingesleten en je kunt het heel moeilijk kwijtraken. Het leuke is om dit soort dingen te ontdekken, in plaats van dat je er vanuit gaat dat alles vast ligt of heilig is.”
Nel: ,,Het leven is een groot cadeau en daar kun je geen rechten aan ontlenen. Je kunt elke dag accepteren als een geschenk. Ik mag dankbaar zijn richting mijn Schepper. Ik vind het relationele heel mooi. Als ik mijn mooiste God probeer voor te stellen, dan houdt Hij van iedereen en daar wil ik me mee voeden. Dat inspireert tot vormgeving van mijn leven in de kleinste dingen van het dagelijkse leven.
Als je dat beseft, worden veel dingen relatief en kun je veel aan. Wereldwijd draait veel om macht, maar in De Bondgenoot leren we dat we iedereen vanuit liefde accepteren. Een hele concrete spirituele uitwerking van hoe je in het leven staat. In die zin worden wij en andere mensen geïnspireerd door de onbaatzuchtige liefde van Jezus en op die manier leeft hij voort in de harten van mensen.”
[Welk lied spreekt je erg aan?
Nel: ,,Een kyriëgedicht van
Maria Boonzaaijer:
‘Jij bron van liefde en louter licht,
hoe pijnvol moet het voor je zijn
de mensen zo verscheurd te zien.
Het kwaad beneemt hun het gezicht.
Zo was de wereld niet bedoeld.
Door jou, God van leven, God van licht.
Jij hebt een droom dat ieder mens
de liefde doorgeeft aan elkaar,
in vrijheid leeft, de vreugde kent,
zich niet meer blind staart op geweld.
De wereld is door Jou bedoeld
als speelplaats waar de vrede bloeit’.