'Mooie oude verhalen [komen tot leven]'
30 september 2020 om 11:07Een podcast is een geluidsopname van een interview over een gebeurtenis of een nieuwsfeit. De vorm varieert van puur interviews met gasten tot producties die wel wat weg hebben van hoorspelen. Van Renssen werkte in het verleden bij de radio en heeft dus veel ervaring met geluidsopnamen. Om het verhaal meer ‘lading’ te geven, laat hij regelmatig mensen van verschillende leeftijden stukjes tekst inspreken.
MOOIE OUDE VERHALEN De podcasts zijn uitgegroeid tot historische reportages van rond de 45 minuten. ,,Het zijn mooie oude verhalen die door een podcast weer tot leven komen”, aldus Van Renssen. In de podcastserie staan oorlogsverhalen centraal uit de Veluwse gemeenten Barneveld, Ede, Ermelo, Nijkerk en Putten. De vijf deelnemende gemeenten financieren een deel van de productie. Daarnaast is in het kader van 75 jaar vrijheid een bijdrage toegekend door het Mondriaanfonds namens het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In haar toekenning van de subsidie sprak het Mondriaanfonds dat het project blijkt geeft van ‘goed cultureel ondernemerschap’. De podcastserie maakte Van Renssen in samenwerking met geluidstechnicus Piet Nelemans uit Veenendaal.
PUTTEN In de allereerste aflevering van de podcastserie focust Van Renssen niet op de razzia zelf, maar de gevolgen ervan. ,,Ik heb audio kunnen vinden van een interview met Jannes Priem dat een jaar voor zijn overlijden is opgenomen op het station van Putten. Daaruit blijkt wel dat Jannes’ herinneringen aan de razzia heel gekleurd waren.” In Putten bezoekt Van Renssen in een latere aflevering het voormalige joodse werkkamp op kasteel de Vanenburg. Er is hier een monument geplaatst voor de Joodse mannen waarover hij spreekt met initiatiefnemer Michel Kooij.
EDE In Ede bezocht van Renssen boerderij Harscamp, een modelboerderij die begin twintigste eeuw werd ontworpen voor het schatrijke echtpaar Kröller-Müller. Na de verloren Slag om Arnhem werd het een vluchtoord voor evacués uit Arnhem, Oosterbeek en Wageningen. Ook Joodse onderduikers vonden er onderdak. Hier ontmoette Van Renssen ook de auteur van het boek ‘De oorlogsdagboeken van frater Apollonius’. Van Renssen: ,,In dit boek vertelt de schrijver over de oorlogsdagboeken die zijn vader heeft geschreven.”
NIJKERK In Nijkerk belicht Van Renssen de gevolgen voor Nijkerk van de hongertochten. Ook de noodziekenhuizen die werden opgericht, komen aan bod.
In een andere podcast staat de gijzeling in het Nijkerkse stadhuis centraal. ,,Ruim veertig Nijkerkers zijn als gevolg van de aanslag door het Puttense verzet op 1 oktober 1944 gegijzeld in hun eigen stadhuis. Er worden herinneringen voorgelezen van twee tienermeiden en ook vertelt de jongste, destijds achttienjarige gijzelaar van zijn vriendschap met de Duitse Willi, zijn bewaker en leeftijdgenoot.”
HOEVELAKEN Ook de bunker in Hoevelaken komt aan bod. ,,Ik heb onlangs een interview afgenomen voor de stichting Oud Nijkerk. Ik sprak toen ook een oud-Nijkerker die voor de TODT heeft gewerkt, een organisatie die in de Tweede Wereldoorlog verdedigingswerken bouwde voor de Duitsers om de geallieerden tegen te houden, waaronder de bunker in Hoevelaken. De TODT was een beruchte organisatie die veel Nederlandse mannen als dwangarbeider aan het werk zette.” In deze aflevering komt ook de bevrijding van het dorp Hoevelaken aan bod.
ERMELO In Ermelo richt Van Renssen zich op Philipp Abraham Kohnstamm, de eerste Nederlandse hoogleraar in de pedagogiek. Eerst was hij natuurkundeprofessor. In de thermodynamica om precies te zijn. Van Renssen: ,,Hij was joods, maar heeft zich bekeerd tot het christendom. In de ogen van de Duitsers bleef hij joods vanwege zijn joodse voorouders. Het gevaar om gevangen genomen te worden bleef. Hij mocht niet aanblijven als hoogleraar en heeft een indrukwekkend afscheidscollege gegeven waarin hij onder andere spreekt over ‘het is beter onrecht te lijden dan onrecht te doen’. Uit dat college, maar ook uit een briefwisseling met zijn zoon worden delen voorgelezen.”
BARNEVELD In Barneveld werden tijdens de oorlog honderden vooraanstaande Joodse Nederlanders opgesloten in kasteel De Schaffelaar en Villa De Biezen. Ze werden tijdens en na de oorlog gezien als een Joodse elite, een uitverkoren groep. Maar uiteindelijk moesten ook zij naar Duitse kampen vertrekken. Velen overleefden er de oorlog. ,,De Barneveldgroep wordt beschreven in een boek van Boris de Munnick. We praten in de podcast over zijn onderzoek naar de groep joden die in kasteel de Schaffelaar verbleven.” Naast de Barneveldgroep wordt ook de situatie belicht van de Joden die waren ondergedoken bij Barneveldse burgers. Van hen werden er velen opgepakt. Over de rol die de Barneveldse oorlogsburgemeester Westrik bij dit alles speelde, zijn de meningen verdeeld. Ook deze wordt in de podcast belicht.
LUNTEREN Verborgen tussen percelen bos ligt De Keuenklep. Het is een fors stuk open land van 500 vierkante meter dat ver verwijderd ligt van de dichtstbijzijnde dorpen Ede, Lunteren en Wekerom. Het bleek in de Tweede Wereldoorlog bij uitstek geschikt voor geheime droppings. Canadese piloten voerden er in de nacht van 2 maart 1945 een succesvolle wapendropping uit. Een tweede wapendropping volgde zes dagen later op 8 maart. Dit keer liep het met de verzetslieden die de materialen kwamen ophalen slecht af. ,,Deze aflevering van Oorlog op de Veluwe gaat over de fatale wapendropping op de Keuenklep. Een actie die uiteindelijk zeventien mannen het leven kostte. Zij betaalden deze hoge prijs slechts een kleine twee maanden voor de bevrijding.”
LINK De link naar de podcast is te vinden op site van de bibliotheek Nijkerk.
Aflevering 1: Putten Gevolgen van de razzia; 30 september 2020.
Aflevering 2: Nijkerk De gijzeling in het stadhuis; 7 oktober 2020.
Aflevering 3: Ede Boerderij De Harscamp; 21 oktober 2020.
Aflevering 4: Ermelo De Joodse professor; 4 november 2020.
Aflevering 5: Barneveld Joodse Barnevelders en hun burgemeester; 18 november 2020.
Aflevering 6: Hoevelaken De TODT en de bevrijding; 9 december 2020.
Aflevering 7: Nijkerk Evacués en noodziekenhuizen; 6 januari 2021.
Aflevering 8: Putten Werkkamp De Vanenburg; 27 januari 2021.
Aflevering 9: De fatale wapendropping; 10 februari 2021.
AFWISSELING ,,Als het om een dagboekfragment van een jonge vrouw gaat bijvoorbeeld. Een podcast wordt saai als je steeds maar weer dezelfde stem hoort. Ik fungeer als voice-over en interviewer. Ik beschrijf de omgeving en hoe deze er vroeger uitgezien moet hebben. In Putten ben ik bijvoorbeeld bij kasteel de Vanenburg geweest, waar ik vertel over het joodse werkkamp dat zich daar in de Tweede Wereldoorlog bevond. Het kasteel was in die tijd verwaarloosd en door daar over te vertellen, wordt je als luisteraar terug gezet in de tijd.” Zo is er ook een stukje uit een debat van de Tweede Kamer te horen over de burgemeester van Barneveld die fout zou zijn geweest in de Tweede Wereldoorlog, maar toch in ere was hersteld.
JOODSE MUZIEK Van Renssen maakt veel gebruik van achtergrondgeluiden. Zo is op het interview over de razzia van Putten een stoomtrein te horen op het moment dat het gaat over het wegvoeren van de mannen. Bijzonder is dat Van Renssen van de Leo Smit Stichting uit Amsterdam geluidsopnamen heeft gekregen van muziekstukken van joodse musici die in de oorlog slachtoffer zijn geweest van de jodenvervolging en van wie de meeste zijn vermoord. ,,Alle muziek die ik gebruik is gecomponeerd door Joodse holocaust-slachtoffers.”