‘Met vuur en water een trein of auto laten rijden’

3 juli 2020 om 13:34

Frits Schuring en Cees Marel zijn allebei 75 jaar oud en wonen in Amersfoort. Ze zijn lid van de landelijke club ‘Onder Stoom’, waar de leden elkaar helpen om stoommachines te bouwen.

Ongeveer zestig stoommachines bouwde Schuring over een periode van zo’n veertig jaar. ,,We zijn van een generatie die allemaal mooie dingen zag die je niet kon betalen. Totdat je op een leeftijd komt dat je ze zelf wel kunt maken. Mijn vader was slager, maar mijn grootvader was treinmachinist. Zo is de interesse ontstaan. Ik heb de stoomtreinen nog meegemaakt.”

OP STOOM Schuring wijst op het systeem en de beweging van een stoommachine. Dat boeit hem. Hij bouwde zelfs een vrachtauto van één meter tachtig die op stoom rijdt. ,,Het bijzondere is dat je met vuur en water een auto of een machine kunt laten werken.”

Een van zijn mooiste machines is een model uit 1805. ,,Die is mooi door zijn eenvoud.” De formaten variëren van vijf centimeter tot twee meter. ,,Ik bouw wat ik leuk vind en dan maakt het formaat niet uit.” Schuring maakte zelfs een complete werkplaats in een fabriek op modelformaat, om te laten zien hoe men destijds te werk gingen met een stoommachine.

OP DOOD SPOOR Voor Maarel (75) begon de passie voor stoommachines toen hij 59 jaar was en een hobby zocht voor in zijn vrije tijd. Schaatsen, hardlopen en wielrennen kon hij niet meer zo goed en wilde hij afbouwen.

Eerst begon de Amersfoorter met het bouwen van boten op modelformaat. ,,Maar dat was kwetsbaar, met al die touwtjes eraan. Toen ben ik maar met stoommachines begonnen. Daarna zat ik op dood spoor. Tijdens een open dag in Nijkerk over modelbouw kwam ik Frits tegen. Ik was zeer onder de indruk van zijn werk en het toeval wil dat hij vlakbij bleek te wonen. Daarna is een vriendschap ontstaan. Ik ben behoorlijk fanatiek gaan bouwen, zodat ik nu zo’n vijfentwintig machines in mijn bezit heb.” De meeste van zijn modellen staan op een grondoppervlak van 25 bij 25 centimeter.

DRUK OPGEBOUWD Naast stoomtreinen, kun je denken aan stoomvoertuigen en machines om iets aan te drijven in fabrieken. ,,Hoe denk je dat vroeger alles in een wasserij draaide? Dat ging op stoom. En in een fabriek had je banddrijfwerk, waar een grote stoommachine stond om de banden aan te drijven.” Maarel wijst op de fluitketel om water mee te verhitten en te laten koken en waardoor druk wordt opgebouwd. ,,Dat is de basis om iets mee aan te drijven.” In eerste instantie werden er kolen gebruikt om vuur te maken en water te verhitten. Later werd hiervoor ook olie of gas gebruikt.

Het mooiste model van Maarels hand is de stoombus van Dio Biton uit Parijs. In 1913 al de eerste stoomtrein in Engeland, waarna de eerste stoomtrein in Nederland ging rijden tussen Amsterdam en Haarlem. Hij weet dat de eerste auto’s op stoom reden en niet op benzine, nu alweer zo’n tweehonderd jaar geleden.

Voor Maarel en Schuring is het een hele klus om hun machines naar de Barneveldse expositie te vervoeren, omdat ze niet de jongste meer zijn. Toch hebben ze dit er graag voor over.