'Heftige dingen blijven toch op je [netvlies] staan'

8 mei 2020 om 11:52

Geen sensatie, maar een realistische inkijk bieden in het leven van een ambulance-verpleegkundige. Dat probeert Reggie Diets met zijn boek ‘Ambulancezorg altijd in beweging', waarin de 59-jarige Barnevelder zijn persoonlijke ervaringen heeft opgetekend. ,,Het schrijven was voor mij een stukje verwerking van de heftige dingen die ik heb meegemaakt.”

Hij weet het nog als de dag van gisteren. Als jonge twintiger werkte Reggie Diets bij Zon & Schild in Amersfoort, toen een psychiatrische patiënt viel en haar bovenarm brak. Daar moest een chirurg in het ziekenhuis naar kijken. ,,Ik ging met die vrouw naar de spoedeisende hulp. Ze moest natuurlijk door naar de röntgenafdeling voor een foto. Ik nam plaats in de wachtkamer en keek vanaf mijn zitplaats naar buiten. Ik had zicht op de garage van de ambulances, die af en aan reden. Ik vond dat toen al fascinerend.”

Het wachten duurde en duurde maar. ,,Ik kreeg koffie en raakte aan de praat met een dame van de Eerste Hulp, die vertelde dat ze iemand kende die op de ambulance werkte. ‘Als je het leuk vindt, kun je vast een keer meerijden’, zei ze. Die kans heb ik gelukkig niet voorbij laten gaan.”

Die ‘eerste snuffeldienst’ zal Diets niet meer vergeten. Om half acht ’s morgens meldde de toen 23-jarige jongeman zich in de garage van de GGD in Amersfoort. Nog geen half uur later zag hij hoe een meisje in het naburige Hoogland gereanimeerd moest worden. ,,Het was haar verjaardag. Op de dag dat ze tien jaar oud werd, werd ze onwel”, herinnert Diets zich. De reanimatie mocht niet baten. Het meisje overleed onder de handen van de ambulanceverpleegkundigen. ,,Ik werkte al in de zorg, maar dit was heel heftig en imponerend.” De tragische gebeurtenis maakte zoveel indruk dat het Diets niet losliet. ,,Die reanimatie is een van de redenen geweest dat ik voor de ambulancezorg koos. In nood mensen helpen, los van de trieste gebeurtenis zag ik ook de mooie kant van dit werk.”

ZOEKTOCHT Voor Diets kwam met die keuze ook een voorlopig einde aan een persoonlijke zoektocht. Als tiener had hij lang gedubd over een baan in de gezondheidszorg of het onderwijs. ,,Het directe contact met mensen, dat trok mij er in aan.” Uiteindelijk koos Diets voor een opleiding verpleegkunde, maar hij kwam er achter dat het ‘echte zorgen’ niets voor hem was. ,,Het verplegen van mensen in een bed was niets voor mij. Ik wilde óók actie.” Om die reden ging zijn voorkeur in eerste instantie uit naar de psychiatrie, in de zorg al een ‘ruiger vak’. ,,Maar na die kennismaking op de ambulance wist ik het zeker: dát wilde ik ook.”

Het betekende dat Diets een driejarig opleidingstraject inging. Als verpleegkundige werkte hij onder meer op de intensive care, op de operatie-afdeling en de spoedeisende hulp van ziekenhuizen in Amsterdam en Amersfoort. In die periode werd hij klaargestoomd voor het werk op straat, het adequaat verlenen van hulp bij spoedeisende gevallen.

AMSTERDAM Na die opleiding was hij klaar voor het echte werk. Diets koos destijds met z’n volle verstand voor een werkplek in Amsterdam. ,,De dynamiek van de stad trok mij aan. Ik was jong, enthousiast en wilde mensen in nood graag helpen.” Waar toeristen oog hebben voor de musea, de grachten, het vertier en alle pracht en praal die het centrum van de hoofdstad te bieden heeft, daar zag Diets met eigen ogen een andere werkelijkheid. Die van sociale problemen, zwervers, slachtoffers van verkrachters, verslaafden aan drugs en alcohol, mensenhandel, geweld en eenzaamheid. ,,Amsterdam is een stad die 24 uur per dag leeft, dat deed de stad eind jaren tachtig en begin jaren negentig ook al. Veel culturen, veel agressie, veel armoede; ik heb het allemaal gezien.”

Diets is een man van binnensteden. Hij werkte drie jaar in hartje Amsterdam. Het Rokin, de Dam, de Wallen, het Centraal Station en het Rembrandtplein; hij kent ze allemaal op zijn duimpje. Vervolgens ging hij in Utrecht werken, vanaf het Jaarbeursplein reed hij dagelijks naar medische noodgevallen in het centrum van de Domstad.

In zijn boek ‘Ambulancezorg altijd in beweging’ verhaalt Diets uitgebreid over zijn persoonlijke ervaringen. De verhalen lopen uiteen van succesvolle reddingsacties tot het verlies van mensenlevens. ,,In mijn tijd in Utrecht heb ik gezien dat een meisje, nog geen 10 jaar oud, zich verhangen had aan de spijker waar haar geboortetegeltje aan hing. Met twee hulpverleningsteams en de politie hebben we er alles aan gedaan om haar te redden, maar dat is helaas niet gelukt. Na een uur reanimeren moesten we het opgeven.”

NAZORG Hij vertelt het zonder omhaal van woorden. Diets wil niets afdoen aan het menselijke leed dat erachter schuilgaat, maar weet ook nuchter te blijven. ,,Tegenwoordig is er ontzettend veel aandacht voor de impact die zulke ervaringen hebben op de mensen in de zorg. Op alle mogelijke manieren wordt er voor nazorg gezorgd en dat juich ik alleen maar toe. In mijn tijd was dat nog niet het geval, ik sprak vooral met collega’s. Daarnaast relativeerde je ook met humor. Maar achteraf is het niet raar dat ik veel collega’s heb zien afhaken, om psychische of fysieke redenen.”

Ook dat laatste wordt nog weleens onderschat. ,,Ook hier is een duidelijk verschil met vroeger: heb je tegenwoordig allerlei bedden die makkelijk verstel- en verrijdbaar zijn, in die tijd moest je als ambulanceverpleegkundige en ambulancechauffeur ook zelf dat zware werk doen. Je deed de singels om de nek en moest de brancard sjouwen. We probeerden de ambulance ook altijd zo dicht mogelijk bij de deur neer te zetten.”

Volgens Diets is een goede ambulanceverpleegkundige – noem ze geen broeder, want ‘broeders vind je in de kerk’ – iemand die mensgericht is, uitermate goed tegen stress kan en onder hoogspanning goed kan blijven communiceren. ,,Dat staat nog los van de medische inhoud of juist de rijtechnische aspecten die gelden voor een goede chauffeur.”

ONDERWIJS Diets’ loopbaan nam in de loop van de jaren nieuwe wendingen. Tijdens zijn werkzame periode in Utrecht volgde hij één dag per week een opleiding tot onderwijskundige aan de universiteit van Maastricht, het andere vakgebied dat hem boeide. ,,Ik ben op die manier ook het onderwijs ingerold, wat voor mij een ideale combinatie is gebleken. Ik heb bijvoorbeeld aan geneeskunde-studenten les gegeven, die moeten weten hoe het eraan toegaat in de ambulancezorg. Zij behandelen die patiënten later bijvoorbeeld in hun praktijk of snijden hen op de operatietafel open.”

Na zijn werkzame periode in Utrecht ging Diets dichter bij huis werken. De Veluwe, waaronder de gemeente Barneveld, werd zijn werkgebied. ,,Dat was in eerste instantie wel een omslag voor mij. Ik was gewend aan de dynamiek van de stad. Als het rustig was tijdens een dienst, trokken we om 4.00 uur ’s ochtends een kroketje uit de muur. Dat kan hier natuurlijk niet.”

Ook de aard van het werk veranderde: waar Diets in de stad geregeld hulp verleende aan mensen die een overdosis drugs hadden genomen, zag hij in deze regio veel ernstige ongelukken. ,,Met drank op achter het stuur kruipen is een slechte gewoonte. Ik kan je op de Wesselseweg geen boom aanwijzen waar ik geen slachtoffer van een ongeval heb gezien.”

Na 25 jaar als ambulanceverpleegkundige gewerkt te hebben, verruilde Diets zo’n tien jaar geleden de ziekenwagen voor een aanstelling als Manager Onderwijs Ambulancezorg bij de Veiligheidsregio Gelderland-Midden. In dat werk probeert hij zijn expertise over te dragen aan de nieuwe lichting ambulanceverpleegkundigen. Daarnaast is hij als parttime universitair docent ook nog verbonden aan de Universiteit van Utrecht, waar hij geneeskundestudenten nog steeds inzicht geeft in de spoedeisende geneeskunde.

OFFICIER VAN DIENST Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan: naast docent is Diets ook nog Officier van Dienst en Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg bij de veiligheidsregio ,,Een hele mond vol, maar het houdt in dat ik één avond per week als officier van dienst de ambulancezorg in de regio coördineer. Denk aan het aansturen van de ambulances die uitrukken, de contacten die gelegd worden met brandweer, politie en ziekenhuizen; ik zit weliswaar niet meer op de auto, maar op deze manier houd ik wel feeling met de praktijk van vandaag.”

En die praktijk is, zo concludeert Diets in zijn boek, altijd in beweging. ,,Mijn boek is autobiografisch, het is een boek dat ik uit eigen naam heb geschreven. Ik heb geprobeerd om een zo realistisch mogelijk beeld neer te zetten.” Juist dat laatste benadrukt hij. ,,Het gros van de mensen denkt bij de ambulance aan de loeiende sirenes, aan het uitrukken met grote snelheid, aan het bloed op straat. Dat snap ik heel goed, maar dat beeld komt niet overeen met de werkelijkheid.”

Een groot deel van de hulpverleningsacties betreft namelijk ritjes zonder grote spoed. ,,Ik beschrijf in mijn boek bijvoorbeeld ook hoe een oude vrouw wordt opgehaald in haar ouderlijk huis en afscheid moet nemen van haar partner, omdat ze naar het verpleeghuis gaat. Het is hartverscheurend om dan te beseffen dat ze daar nooit meer terug zal keren. Persoonlijk vind ik dit misschien wel het meest indrukwekkende dat ik heb meegemaakt ”

Die menselijke maat komt veel voor in zijn verhalen. Op de vraag wat het schrijven van het boek hem opgeleverd heeft, noemt hij verschillende zaken. ,,Het schrijven was voor mij een verwerking van de heftige dingen die ik heb meegemaakt, dat durf ik wel te zeggen. Sommige dingen blijven toch op je netvlies staan, ondanks dat ik er heel goed met collega’s en mijn vrouw Nicolette, die ook in de ambulancezorg werkt, over heb kunnen praten. Daarnaast kan ik in mijn boek ook wat van mijn frustraties kwijt.”

Want hulpverleners krijgen in hun dagelijkse werk nog steeds te maken met agressie en geweld of ze ondervinden op een andere manier hinder tijdens hun werk. ,,Neem bijvoorbeeld de spotters op straat, de mensen die uitgebreid met je meekijken, terwijl iemand anders op de stoep vecht voor zijn of haar leven. Het is zo erg dat mensen met hun smartphone de situatie filmen.” Over die ‘sensatie’ windt Diets zich nog steeds op. ,,De sensatie op straat is de ellende van een ander. Daar moet je met respect mee omgaan.”

Ook de verhalen dat de hulpverleners belaagd worden, zijn van alle tijden. Diets stelt dat het vaak te maken heeft met alcohol of drugs, waardoor mensen zichzelf niet meer zijn en grenzen vervagen. ,,Het komt voor dat mensen je dan bespotten, bespugen of je willen bijten. Gelukkig zijn de keren dat het echt bedreigend werd en de politie ingeschakeld moest worden op één hand te tellen. Natuurlijk duld ik geen geweld, in de meeste gevallen is dat soort situaties gelukkig niet geëscaleerd. Misschien heeft dat ook met mijzelf te maken. Ik ben met 1 meter 60 een kleine man, ik ben ook een beetje apart. Dat werkte mogelijk in mijn voordeel, naast het feit dat ik goed mijn grenzen bewaak en communiceer met mensen.”

BLOGS En dat laatste doet Diets ook met ‘Ambulancezorg altijd in beweging’. Het boek is voortgevloeid uit een serie blogs die Diets in het verleden schreef. ,,Daar ben ik een jaar of vijf geleden mee begonnen. Het werd gelezen door collega’s, studenten, andere hulpverleners en sensatiezoekers. Op een gegeven moment vroeg een student die de blogs las aan mij waarom ik er geen boek van ging maken. Dat is het startpunt geweest en na twee jaar is dit het resultaat”, zegt een trotse Diets.

Hij heeft niet de illusie dat hij er rijk van gaat worden. ,,Weet je, als het maar iets meer inzicht en respect voor hulpverleners oplevert, dan heeft dit boek al zijn nut gehad.” Maar stiekem hoopt Diets dat zijn opgetekende ervaringen ook bijdragen aan het vinden van nieuwe hulpverleners. ,,Die student die mij enthousiast maakte, was van plan om bij de brandweer te gaan, maar hij koos na al mijn verhalen voor een toekomst op de ambulance. Dat vond ik een mooi compliment. Als mijn boek ertoe leidt dat er één iemand kiest om te gaan werken op de ambulance, bij de brandweer of de politie, dan is dat de tijd die ik hierin heb gestoken, al meer dan waard geweest.”

[‘Ambulancezorg altijd in beweging’ is geschreven door Reggie Diets. Het boek telt 139 pagina’s en en is voor 22,50 euro te bestellen via rfdiets.nl. Op deze website is ook meer informatie en een boekfragment te vinden.