´Wereldberoemd´ familiebedrijf levert paradepaardjes

LUNTEREN Dat Diederik van Silfhout met Arlando tijdens de Olympische Spelen zeer hoge ogen gooide, is niet toevallig. Deze schitterende hengst is namelijk afkomstig uit de stal van De Nieuwe Heuvel in Lunteren. Op bezoek bij Jan Folmer (61), zijn zoon Tom (21) en Femke Dijkstra (70). Samen runnen ze het dekstation, de manege en tweehonderd stallen.

Freek Wolff

Gehinnik komt je tegemoet als je het erf opfietst, in de loop der jaren steeds iets groter geworden tussen de Goorsteeg, Oude Arnhemseweg en de spoorlijn aan de Veenstraat. Zo'n dertig personeelsleden zitten 's morgens bij de Folmers en Femke aan een grote tafel en drinken samen koffie. ,,Vooral in de zomer en als er keuringen zijn, is het een drukke tijd. Dan maken we lange dagen", vertelt Femke. De Nieuwe Heuvel is een veelzijdig bedrijf, waar vooral de Friese paarden topprestaties leveren in de paardensport. ,,April, mei en juni zijn de drukste maanden in het dekseizoen ", zegt Jan.

Er wordt sperma opgevangen van zo'n vijftien dekhengsten, die een grondig selectietraject doorlopen voordat ze hier goed genoeg voor zijn. ,,Vervolgens gaan ze een zeventigdagentest in, waarna een speciale jury ze keurt. Daarna worden ze ingeschreven in het stamboek en pas dan mag je er officieel mee dekken", weet Tom. Van zo'n driehonderd paarden blijven er slechts zo'n drie tot vier over. Een kritisch proces, waarna de geselecteerde dekhengst een hoge kwalitatieve waarde bezit.

Jan Folmer gaat zelf naar zijn klanten om paarden te insemineren. ,,We hebben het voordeel dat we midden in het land zitten, zodat we iedereen zo ongeveer kunnen bedienen. Ik doe dat samen met Andrée Dibbits. Wij gaan naar de mensen toe, want we vinden het contact met de klanten belangrijk."

De Nieuwe Heuvel handelt ook in paarden en fokt veulens om goedgekeurde hengsten in de stal te krijgen. ,,Daarom is het goed als je langs de weg zit, want dan zie je paarden, waar toch je broodwinning in zit. Als ik in de auto terug naar huis zit, moet een veulen in mijn hoofd blijven hangen. Dat is een goed teken."

OVERBERG Jan is geboren en getogen in het plaatsje Overberg, bij Veenendaal. Zijn vader Herman en moeder Jans hadden een gemengd boerenbedrijf, met onder meer kalveren, terwijl paarden altijd een grote rol speelden. ,,Ik kan me niet anders herinneren dan dat mijn vader en opa paarden hadden. Als kleuter werd ik er al bovenop gezet. Tot mijn veertiende heb ik daar gewoond en toen verhuisden mijn ouders in 1971 naar Lunteren."

Het oude boerderijtje, dicht langs de spoorlijn, had gaten in het dak. ,,De wind waaide in huis", herinnert Femke zich. ,,We stonden daar vaak met veel mensen in een piepkleine keuken." Vanaf dat moment waren de Folmers volledig overgestapt op paarden. Stap voor stap werden er schuurtjes bij gebouwd, ook door zelf te metselen. De eerste twintig jaar kwam er nooit een aannemer aan te pas.

Zeventien jaar geleden werd er een flink kantoor gebouwd en een eerste hengstenstal. De manege, die vroeger aan de andere kant van de spoorlijn stond, langs de Veenstraat, werd twaalf jaar geleden afgebroken. De kleine, bewaakte spoorwegovergang bestaat nog wel, zodat de paarden nu niet over de Goorsteeg richting het bos hoeven te lopen. ,,Dat is voor ons ideaal." Tegelijk werd er een grote nieuwe manege gebouwd langs de Oude Arnhemseweg, met een restaurant ervoor.

Zes jaar geleden is de EU-stal gebouwd, waarvoor de grond van een voormalige olievatenhandel werd gekocht. Hiervoor was eerst een stevige grondsanering nodig. ,,EU staat voor Europese certificering, waardoor we ingevroren sperma naar alle landen mogen verkopen. Eerst was dat vooral Amerika, maar tegenwoordig komen er steeds meer landen bij. De paarden staan apart en moeten aan veel eisen voldoen", zegt Tom. De Nieuwe Heuvel zorgt op dit gebied voor zo'n tachtig procent van de Nederlandse export.

PASSIE De van Jan overleed op 56-jarige leeftijd ,,veel te vroeg'', terwijl hij zijn negentigjarige moeder nog vijf keer in de week bezoekt. ,,Dan vraagt ze altijd nog naar de paarden en of ik nog goede handel heb gedaan", vertelt naar zoon. ,,Ze deed veel in het bedrijf en ging met alle keuringen mee. Soms zaten er twintig klanten in huis die allemaal gebakken eieren kregen. Ze was een drijvende kracht van het bedrijf", licht Femke toe.

Zelf groeide Femke als meisje op in Stroe. Ze kwam al in aanraking met de Folmers toen ze nog in Overberg woonden. ,,Ik had een merrie en die moest gedekt worden. Met een zadel op mijn bromfiets reed ik naar de ouders van Jan en ging ik meehelpen. Ik vond het prachtig. Zo is het idee ontstaan om de hengstenhouderij uit te breiden." Femke Dijkstra is zakelijk partner van de Folmers geworden.

Jan verklaart dat je wel passie voor paarden moet hebben, anders lukt het niet om er een bedrijf mee te runnen. ,,De manege is ontstaan, omdat de paarden getraind moeten worden. In die hal wordt natuurlijk ook les gegeven en we houden veel evenementen met stamboeken." Zo is er op 23 februari dit jaar weer een hengstenshow, waar veel fokkers en eigenaren komen kijken.

De Lunteranen wijzen erop dat het een zeer arbeidsintensieve business is om met paarden je brood te verdienen. Dat wordt volgens hen weleens over het hoofd gezien. ,,Als je niks om paarden geeft, houd je dit niet vol. In de communicatie met klanten zorgen we ervoor dat we snel reageren en een oplossing zoeken, mocht er een probleem zijn."

KWARTJES Op de website is te zien dat het op De Nieuwe Heuvel pico bello voor elkaar is. De familie ontwierp een efficiënt systeem met kettingen onder de grond om de mest te verwerken. Jan wil het 200 procent voor elkaar hebben. Hij wijst erop dat bij belangrijke keuringen in Friesland mensen van over de hele wereld dikwijls ook even in Lunteren komen kijken. ,,Dan moet het er wel goed uitzien."

De handel is de belangrijkste bron van inkomsten. De Nieuwe Heuvel speurt daarom naar mooie veulens. ,,Dan zit er weleens een kwartje tussen de dubbeltjes, zodat je je bedrijf goed kunt runnen. Het is uiteraard ook prachtig als je mensen blij kunt maken. Vorige week was hier een mevrouw die zeventien jaar geleden bij ons een paard had gekocht. Dat had ze nu in moeten laten slapen en vervolgens komt ze weer bij ons om een paard te kopen. We houden graag tevreden klanten, zodat ze plezier hebben in de paardensport", aldus Jan Folmer. ,,We geven nog weleens rondleidingen en ontvangen de mensen nog net zo gastvrij als twintig jaar geleden", voegt Femke toe.

De broer van Jan is hoefsmid en zijn zuster is getrouwd met Alex van Silfhout. De bekende dressuurruiter Diederik van Silfhout is daardoor een neef van Tom Folmer. ,,Je kunt wel zeggen dat we een paardenfamilie zijn." Jan en Marijke Folmer wonen met hun zoon Tom aan de Goorsteeg. Marijke geeft paardrijles, brengt de dekhengsten uit in de dressuursport en assisteert Edwin Gorter in het sperma-winstation. Femke Dijkstra en medewerkster Sabine van de Loenhorst wonen op loopafstand aan de Veenstraat, terwijl de medewerkers Ellen en Ronald Robbers met drie kinderen op het terrein van De Nieuwe Heuvel wonen.

Tom werkt sinds drie jaar thuis in het bedrijf, hoewel hij zelf niet eens een verwoed paardenliefhebber was. Nu vindt hij het leuk om paarden in het tuig te rijden. ,,De laatste jaren is mijn interesse voor het bedrijf erg gegroeid, vooral op het gebied van de handel en de keuringen." Zijn vader zegt dat hij zijn zoon nooit onder druk heeft gezet om zich voor paarden te interesseren. Zelf reed Jan altijd graag paard en presteerde hij goed in de dressuur en bij het springen. Toen dit toch ging botsen met het bedrijf, koos hij eieren voor zijn geld.

EVENEMENTENHAL De Nieuwe Heuvel wil zich graag blijven ontwikkelen en hoopt op eigen grond nog een tweede hal naast de manege te bouwen. Dit moet een soort evenementenhal worden. ,,In Ermelo heb je dat ook, maar daar is het voor de kleine stamboeken een beetje te duur. Voor zo'n nieuwe hal moet nog een vergunning komen, maar de gemeente denkt altijd goed met ons mee. Ze weten dat het er hier netjes uitziet. Ons bedrijf heeft voor de gemeente ook een zekere uitstraling. Zo hebben we een jaar of tien geleden een landelijke hippische prijs ontvangen als ondernemer van het jaar."

Jan typeert de voortdurende expansie van het bedrijf niet als een zucht naar 'meer'. Hij herinnert zich dat het dekgeld vroeger 125 gulden was, terwijl er van dat bedrag in die tijd meer overbleef dan van de duizend euro die er tegenwoordig voor betaald wordt. ,,Geld maakt niet gelukkig. Het is gewoon nodig om je bedrijf staande te houden. Daarom moet je ervoor zorgen dat je invulling geeft aan waar behoefte aan is. Het is een kwestie van kijken naar de toekomst. Je moet altijd vooruit, maar niet om meer geld te willen hebben. Wij vinden paarden mooi, we zijn liefhebbers. We zijn maar sobere mensen. Ik heb één auto en ben nog nooit op vakantie geweest. Ook omdat Tom ermee verder wil, is dat een motivatie om gewoon verder te gaan."

Het geeft Jan ook voldoening als hij ziet dat een gekocht veulen op termijn goedgekeurd wordt. ,,Dan denk je: ik had het toch goed gezien. In de loop der jaren zijn dat een paar honderd hengsten geweest, zoals de Friezen, NRPS, KWPN, Haflingers en vele andere paardenrassen. Het aantal Friese paarden is de laatste jaren gegroeid."

BACCARAT De meest veelzeggende hengst uit eigen stal was Baccarat, een volbloed Arabier. Een ingelijste foto aan de muur getuigt van de herinneringen. Het paard werd in 1967 geboren en werd 32 jaar oud. Femke vond hem als veulen in Engeland. Het was liefde op het eerste gezicht. ,,Die hengst heeft meer dan zesduizend merries op natuurlijke wijze gedekt. Hij stond bijna dag en nacht op de wagen. Alle nakomelingen leken op hem, dat is heel bijzonder. Z'n kleur en karakter gaf hij door. Daardoor was hij zo bekend en dat gaf De Nieuwe Heuvel in die tijd een gezicht."

De hond Tippie loopt ook mee bij de rondleiding. We nemen een kijkje in het laboratorium waar het sperma zorgvuldig en ijskoud bewaard wordt. Twee heren steken hier de handen uit de mouwen. Er zijn mooie kantoor- en vergaderruimtes. De stallen van de EU-afdeling zien er spik en span uit, met vloerverwarming en houten plafonds. ,,Zo houd je hetzelfde klimaat en blijven de paarden mooi in de vacht. Er komt hier ook veel licht door de ramen, want paarden zijn kuddedieren en willen vanalles meemaken. Als ze alleen maar in de stal staan, gaat het karakter veranderen. Ze komen drie keer per dag naar buiten", legt Jan uit.

De paradepaardjes die hier staan, zal het aan niks ontbreken. Sabine van de Loenhorst is juist bezig om de zeer lange manen van een 'black beauty' in te vlechten. Folmer wijst op het imposante paard Alwin, de Friese hengst die in januari nog kampioen werd in de fokkerswereld. In Leeuwarden konden 25.000 bezoekers uit de hele wereld de prachthengst bewonderen. ,,De jury kijkt naar het type, de kwaliteit van de benen en de stap en de draf. Als mensen hun merrie door Alwin laten dekken en een veulentje krijgen, weten ze eigenlijk al dat ze succes hebben."

Alwin poseert nog even voor de foto en keert rustig terug naar zijn stal. Ik neem afscheid van Jan, Tom en Femke, drie 'paardengekken' van het goede soort. ,,Je komt over een maand toch wel kijken naar de show?"