Hoogleraar journalistiekwetenschap Irene Costera Meijer. ,,De nieuwsconsument is kritisch en vraagt zich altijd af: 'Heb ik hier wat aan?'''
Hoogleraar journalistiekwetenschap Irene Costera Meijer. ,,De nieuwsconsument is kritisch en vraagt zich altijd af: 'Heb ik hier wat aan?''' Rinus van Denderen
150 JAAR BK

‘De Barneveldse Krant is van ons’

5 oktober 2021 om 17:06 Mensen

BARNEVELD Hoe bind je lezers aan de krant? Met waardevolle lokale journalistiek, is het resolute antwoord van hoogleraar journalistiekwetenschap Irene Costera Meijer. ,,De Barneveldse Krant is van ons, dat gevoel moeten mensen hebben.’’

De website heeft ze al voor het interview bekeken en op verzoek bladert ze in haar woning in Diepenveen bij Deventer door enkele papieren exemplaren van de Barneveldse Krant. 

,,Allereerst gefeliciteerd met het 150-jarig bestaan, een prachtig jubileum’’, zegt de hoogleraar, die verbonden is aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daar doet ze al vele jaren publieksonderzoek naar mediabehoefte en -gebruik. Vaak met hulp van studenten media en journalistiek en in samenwerking met dagbladen en publieke omroeporganisaties. 

,,Dit doen jullie goed’’, wijst ze op de voorpagina. ,,Als lokaal dagblad moet je altijd beginnen met plaatselijk nieuws.’’ Even later valt haar oog in de zaterdagbijlage op pagina’s met zwart-witfoto’s van decennia terug en iets verder een verhaal over een zoektocht met kinderen in een weiland. ,,Ook prima. Historie en natuur zijn twee thema’s die in ons publieksonderzoek over een periode van tien jaar opvallend hoog scoren’’, neemt ze alvast een voorschot. 

RODE DRAAD Het bruggetje naar waardevolle lokale journalistiek is gemaakt, een rode draad in de onderzoeken van Costera Meijer. Ze is er al bijna twintig jaar mee bezig. Niet alleen in Nederland, maar ook internationaal wordt ze gezien als expert op het gebied van mediagebruik. Naast haar werk aan de Vrije Universiteit is ze een halve dag in de week actief voor de onderzoeksgroep voor mediagebruik en publieksstudies van de Universiteit van Bergen in Noorwegen.

In dit Scandinavische land is lokale journalistiek diep geworteld. En vaak ook winstgevend, vertelt de hoogleraar. Met andere woorden: inwoners vinden het zo belangrijk en interessant dat ze voor nieuws uit de eigen woon- en leefomgeving willen betalen.

Journalisten in Noorwegen werken vanuit het ‘van ons’-perspectief

Hoe krijgen ze dat voor elkaar? Eén van de grote succesfactoren is volgens Costera Meijer het ‘van ons-perspectief’. ,,Journalisten van lokale media in Noorwegen zijn nauw betrokken bij de plaatselijke gemeenschap, hebben een groot netwerk en doen als het ware van binnenuit verslag’’, licht ze toe. ,,Waarover de journalisten schrijven, wordt voor een groot deel bepaald door waar de mensen behoefte aan hebben. Het gaat er dan om hoe je je publiek het beste van dienst kunt zijn, zodat de mensen het gevoel krijgen dat het hun krant is. De krant die - op papier en online - verhalen brengt die zij waardevol vinden. Er is vaak een groot verschil tussen wat journalisten als kwaliteitsjournalistiek zien en wat nieuwsgebruikers daadwerkelijk ervaren als lokale nieuwskwaliteit. Als je die kloof weet te overbruggen, zit je goed.’’

VERANDERT NIET Naar deze volgens de nieuwsgebruiker waardevolle lokale journalistiek heeft de hoogleraar uitgebreid publieksonderzoek gedaan in Nederland, over een periode van tien jaar. En dat ook vergeleken met internationale onderzoeksresultaten. 

Hoewel het nieuwsgebruik - wat mensen met nieuws doen - in de loop der jaren sterk is veranderd: van alleen lezen, kijken en luisteren naar onder meer ook nieuws controleren, scrollen, taggen en nieuws vermijden, geldt dat niet voor wat mensen als waardevolle journalistiek ervaren, aldus Costera Meijer. ,,Wat mensen waardevol vinden, verandert niet, blijkt uit ons onderzoek. Dat zijn heel kort door de bocht de verhalen die ertoe doen. Alles wat de inwoners van de regio Barneveld belangrijk vinden, moet in hun lokale dagblad Barneveldse Krant staan. Niet alleen nieuws en achtergronden, maar ook overlijdensberichten, aanbiedingen van plaatselijke ondernemers en servicerubrieken.’’

Het basisgevoel moet elke keer zijn: ‘Ha lekker, de krant!

De krant als ‘goede vriend’, zoals de hoogleraar het omschrijft. Een vriend die zorgvuldig luistert, als het nodig is de juiste afstand bewaart, die nauwkeurig is, oprecht en betrouwbaar en die een goed verhaal te vertellen heeft.

Maar ook een krant die op papier, op de website en via sociale media - ,,zonder een goede app ben je nergens’’ - een zinvolle, verhelderende, verrassende, troostende of geruststellende ervaring geeft voor optimaal nieuwsplezier en maatschappelijke betrokkenheid, vervolgt Costera Meijer. 

Een hele mond vol, erkent ze. ,,Het gaat erom een duurzame relatie op te bouwen met de lezers. Het basisgevoel moet elke keer zijn: ‘Ha lekker, de krant!’ Als het lokale nieuws voor hen waardevol genoeg is, willen mensen - ook de jongere doelgroep - daar best wat voor betalen.’’

ALLES WETEN Uit het langjarige onderzoek komt een aantal thema’s dat hoog scoort bij lokale mediagebruikers, waarvan mensen aangeven dat ze er graag meer over willen lezen.

Als eerste noemt de hoogleraar evenementen. ,,Misschien niet echt verrassend, maar mensen willen daar alles van weten: wanneer is het, waar moet ik zijn, wat is er precies te doen, hoeveel kost het, dus ook met veel service-informatie. En achteraf foto’s - kijken of ik er zelf op sta - en een verslag. Klopt dat verhaal met hoe ik het zelf heb gezien of ervaren? Een evenementenkalender stellen lezers ook erg op prijs.’’

Uitleg en toelichting zijn erg belangrijk

Gezondheidszorg, onderwijs, vervoer en nieuws over de lokale economie zijn ook geliefd, zegt Costera Meijer. ,,Uitleg en toelichting zijn erg belangrijk. Wat zijn de consequenties van een griepgolf en in deze tijd natuurlijk corona, hoe zijn de ervaringen in het regioziekenhuis, waar onderscheiden de scholen zich in, wat verandert er in de dienstregeling van (buurt)bus en trein, hoe zit het met de werkgelegenheid en waar kan ik een baan vinden? En natuurlijk interviews met de lokale mensen waar het om gaat, zoals huisartsen, patiënten, verpleegkundigen, leerkrachten, ouders, buspassagiers en ondernemers. Maar ook verhalen van binnenuit: hoe zit bijvoorbeeld een pluimveebedrijf nu eigenlijk in elkaar, wat gebeurt daar precies? Dat mag best kritisch zijn, als de informatie maar klopt en de krant óók positief nieuws brengt.’’

FIETSROUTES Geschiedenis, natuur en leefomgeving en religie staan eveneens hoog op de lijst van populaire lokale onderwerpen. ,,Verhalen en foto’s van vroeger doen het goed bij de oude(re) doelgroep, maar ook jongeren vinden dit interessant als je een vergelijking maakt tussen vroeger en nu en wat er allemaal is veranderd.’’

Het thema natuur en leefomgeving is breed, zegt Costera Meijer. ,,Dat gaat van verhalen over de gevolgen van een dierziekte tot informatie over zeldzame dier- en plantsoorten in de omgeving en mooie fiets- en wandelroutes.’’

Mensen willen begrijpen hoe de ander in elkaar zit

,,Bij religie willen lezers weten waarom mensen geloven en wat bijvoorbeeld de verschillen zijn tussen christenen en moslims. En wat vieren we eigenlijk met Pasen en Pinksteren’’, vervolgt ze. ,,Ze willen begrijpen hoe de ander in elkaar zit, zeker in onze multiculturele samenleving. Een goede lokale krant kan daarin veel betekenen.’’

CLUBS Alle informatie over lokale clubs is in trek, blijkt uit het onderzoek. ,,Van sportvereniging tot boekenclub, overal waar mensen samen komen. Iedereen is wel ergens lid van en als je naam wordt genoemd of je staat met een foto in de krant is het top. Daar kun je natuurlijk alle kanten mee op: van interviews met clubmensen tot het publiceren van boekrecensies.’’

De onderwerpen veiligheid - zowel het snelle 112-nieuws als informatieve achtergrondverhalen - en politiek sluiten de rij. ,,Bij soms ingewikkelde politieke onderwerpen willen mensen vooral snappen waarom dat belangrijk is. Journalisten moeten dat in hun verhalen uitleggen.’’   

DRIE DIMENSIES Voor alle thema’s geldt dat ze een bijdrage leveren aan de lokale gemeenschap, waarmee journalisten het ‘wij-gevoel’ kunnen vergroten. Als Nederlandse equivalent van het ‘van ons-perspectief’ in Noorwegen. ,,Waardevolle lokale journalistiek heeft wat dat betreft drie dimensies’’, vat Costera Meijer samen. ,,Het moet iets nieuws brengen en inzicht verschaffen. Lezers willen hun eigen vraagstukken terugzien, begrijpen hoe anderen in elkaar zitten én meedoen met en op de hoogte zijn van de belangrijkste gemeenschappelijke gespreksonderwerpen.’’

MAAND GRATIS Zelf houdt de hoogleraar als inwoner van het dorp Diepenveen alleen het lokale nieuws bij via een huis-aan-huiskrant die ze via een buurvrouw krijgt. Ze leest wel vier landelijke kranten: de Volkskrant, het NRC, Het Parool en het Financieele Dagblad. Doordeweeks online en in het weekend op papier, zoals zovelen. ,,Ik had misschien ook regionaal dagblad De Stentor moeten lezen’’, zegt ze. ,,Maar het initiatief kwam niet van hun kant. Toen ik hier vier jaar geleden kwam wonen, hadden ze ons gratis een maand de krant moeten geven. Dan was ik waarschijnlijk wel abonnee geworden. Dat is trouwens een goede tip: geef alle nieuwe inwoners meteen een maand gratis de krant. Dat moet standaard deel uitmaken van het kennismakingspakket in een gemeente.’’

De nieuwsconsument is kritisch en vraagt zich altijd af: ‘Heb ik hier wat aan?

Over de toekomst van de lokale journalistiek is Costera Meijer ondanks vaak teruglopende abonnee-aantallen optimistisch. ,,Behoefte aan nieuws, zeker ook lokaal en regionaal, blijft altijd bestaan. Het is aan de lokale journalisten om midden in de samenleving te staan en interactie te hebben met hun publiek. Ze moeten echt betrokken zijn bij de gemeenschap waarin ze werken. En de juiste keuzes maken, mede op basis van wat de lezers aangeven. De nieuwsconsument is kritisch en vraagt zich altijd af: ‘Heb ik hier wat aan?’ Verhalen met diepgang zijn daarbij erg belangrijk. Je moet tenminste één of twee keer per week een artikel brengen dat de lezer echt verrast, niet per se in de zaterdagbijlage, ook doordeweeks. Waarvan mensen denken: ‘Hé zit dat zo in elkaar’ of ‘Oh, dat wist ik niet’. En blijven uitleggen hoe zaken in elkaar steken. Mensen die dat nog niet weten, waarderen dat zeer en degenen die al wel op de hoogte zijn, kunnen checken of de informatie klopt.’’

PERSPECTIEF Een krant kortom die mensen informeert over alles wat ertoe doet in de eigen woon- en leefomgeving, die verhalen vertelt ‘van binnenuit’ en die naast het klassieke nieuws ook oog heeft voor ,,gezellig en populair nieuws’’. Een zeer gewaardeerde ‘huisvriend’, zoals Costera Meijer eerder zei. ,,De Barneveldse Krant is van ons, dat gevoel moeten mensen hebben, ook de jonge(re) lezers. Of je de krant op papier of online leest, dat maakt niet uit. Zoals gezegd: het nieuwsgebruik blijft veranderen, maar de behoefte aan lokaal waardevolle journalistiek niet. Dat biedt ook voor de Barneveldse Krant perspectief.’’

Door Wim Vonk

Het is deze week exact 150 (!) jaar geleden dat de eerste Barneveldse Krant verscheen. Op 6 oktober 1871 bogen de eerste lezers zich over drie A3-papiervellen, volgepropt met tekst en foto’s. Honderdvijftig jaar later ziet de Barneveldse Krant er compleet anders uit en is uw dagblad uniek in Nederland. Nergens wordt dagelijks zo veel gepubliceerd over wat er lokaal speelt, in de krant én online. En de grote betrokkenheid van duizenden trouwe abonnees en talrijke adverteerders blijft onovertroffen.

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie
advertentie