‘Terug naar de Toekomst‘ in Museum Nairac

BARNEVELD Het door de coronapandemie noodgedwongen thuiszitten heeft kunstenaars ertoe aangezet nadrukkelijker te kijken naar hun eigen omgeving. Dat heeft geleid tot nieuwe inspiratie en nieuwe, intrigerende kunstwerken. Een weerslag daarvan is tot en met half september te zien in Museum Nairac in Barneveld.

Terug naar de Toekomst heet de nieuwe tentoonstelling, samengesteld door gastcurator Jeroen Dijkstra. Hij heeft werken samengebracht van achttien bekende en minder bekende kunstenaars, waaronder Jeroen Henneman, James Brown, Daniele Galliano, Raquel Maulwurf, Ingrid Simons en Jan Wattjes.

Museumdirecteur Margot Welle is onder de indruk van de meer dan veertig werken. ,,Het is een heel mooie tentoonstelling, die aanzet tot nadenken en herinneren om weer verder te kunnen. Er zit optimisme in en de tentoonstelling geeft je energie.’’

MINIVAKANTIE Door al die schilderijen en tekeningen van al die verschillende kunstenaars, vreesde ze vooraf enige chaos. ,,Maar dat is helemaal niet het geval. Er zitten ook zulke mooie zichtlijnen in, dat het lijkt alsof de kunstwerken een dialoog met elkaar aangaan. En’’, vervolgt ze, ,,juist omdat het werken zijn van achttien kunstenaars, zit er altijd wat bij dat je zeker zult aanspreken’’, roept ze alle Barnevelders op om een kijkje te nemen in hun museum. ,,Beschouw het als een minivakantie van een kwartier of een half uur.’’

Welle benaderde Jeroen Dijkstra van Livingstone Gallery in Den Haag om de tentoonstelling samen te stellen. ,,Hij kent heel veel kunstenaars. Door hem opnieuw te kiezen, hij stelde in 2015 ook de expo ‘Dier in het vizier’ samen, kwamen drie werelden bij elkaar die allemaal op een eigen manier gevolgen van de pandemie hebben ondervonden: de musea, de galeries en de kunstenaars.’’

PAS OP DE PLAATS Dijkstra ziet de pandemie als een noodgedwongen pas op de plaats. ,,We waren met z’n allen bezig met hollen, hollen, hollen, maar dat kon ineens niet meer tijdens corona.’’ Het maandenlange thuis blijven en thuiswerken, in combinatie met de sluiting van de musea en de galeries, leidde er volgens hem toe dat kunstenaars met hun eigen blik inzoomden op hun eigen omgeving. 

Het resultaat is veelzijdig en laat je op een andere manier naar de werkelijkheid kijken. Dijkstra: ,,Er zijn zoveel mooie dingen om ons heen, maar we kijken er niet naar. De pracht van een zonsondergang bijvoorbeeld.’’ Hij laat ‘Window sunset’ van Roger Wardin zien, gemaakt in het eerste coronajaar. ,,Hij was duidelijk bezig met een studie van het huis. Hij kijkt uit het raam en observeert de zonsondergang en tracht die ervaring te verbeelden, te vangen. Even stilstaan, die omgeving in je opnemen en verder waar we gebleven waren, terug naar de toekomst.’’

OVERVLOED Niet alle werken zijn overigens tijdens de coronapandemie gemaakt, vertelt Dijkstra. ,,Ik heb het wat breder getrokken en ook kunstenaars toegevoegd die al met die andere manier van kijken bezig waren, zoals James Brown. Hij keerde zich af van de overvloedige New Yorkse kunstwereld van de jaren tachtig, vestigde zich in Parijs en zocht als kunstenaar een nieuwe manier om om te gaan met de materiële wereld. Hij kwam begin 2020 samen met zijn vrouw om het leven bij een auto-ongeluk, vlak voor de eerste lock-down.’’ Van hem is in Nairac het beeld ‘The Vow of Poverty’ (De gelofte van armoede) te zien. Het bestaat uit een grof bewerkte balk op een met houtsnijwerk bewerkte en vergulde barokke Franse sokkel. ,,Die is in brons gegoten, waardoor het waardeloze weer waarde krijgt. Deze twee uitersten reflecteren zijn gedachten over armoede en rijkdom.’’

De op het eerste gezicht simpelweg mooie zwart-wit tekening ‘Black sea’ van Raquel Maulwurf heeft ook een diepere, verontrustende en confronterende laag, vertelt Dijkstra. ,,Haar tekeningen komen voort uit haar fascinatie voor de vernietigingszucht van de mensheid: het verwoesten van de eigen leefomgeving door oorlog en ecocide. ‘Black sea’ verwijst naar olierampen zoals die met het olieboorplatform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico in 2010. Die vernietiging van de natuur maakt ze heel tastbaar door met een mes het oppervlak van de tekening open te krassen.’’

Dijkstra hoopt dat de bezoekers geraakt worden door de kunstwerken en bewuster worden van hun eigen omgeving. ,,Je hoeft ze ook niet per se mooi te vinden, maar je kunt kijken wat ze met je doen. Bij alle veertig werken hangt ook meer achtergrondinformatie over de kunstenaar en zo kun je al kijkend ervaren hoe hij of zij met de pandemie is omgegaan. Deze werken bieden tegelijkertijd hoop en troost.’’

[De tentoonstelling Terug naar de Toekomst is tot en met 17 september te bezoeken in Museum Nairac, Brouwerstraat 1 in Barneveld. Meer informatie op de website nairac.nl.

André van der Velde