Doorstarten of resetten

'Hoe lang duurt dit nog? Wanneer wordt het weer normaal? Ik bedoel net zo als voor de coronacrisis', vroeg iemand me. Wat is het moeilijk om te gaan met onzekerheid realiseerde ik me bij die vraag. We hechten aan vaste patronen die het leven voorspelbaar maken. Maar, zal het leven over een poosje weer z’n gewone gangetje hervatten? Of wordt het nooit weer als voorheen en moeten wij ons door deze crisis misschien opnieuw instellen, ‘resetten’?

SCHOOL Het is heel normaal dat de kinderen naar school gaan. Werk en collega’s bepalen ons dagritme en identiteit. Sport, evenementen, cultuur en terrasjes, ze horen bij het gewone leven en bieden gezelligheid en ontspanning. Zien we bekenden dan volgen al snel een paar zoenen of een dikke knuffel. Heel normaal, althans in onze regio, om met elkaar in grote kerken en zalen strak naast elkaar, de bezinning te zoeken en de lofzang aan te heffen. En zijn we het oneens, dan is het heel gebruikelijk om het Malieveld vol te laten stromen en zij aan zij te demonstreren. We reizen de hele wereld over en kopen producten die ver weg worden gemaakt. Aardappelen uit Israël, boontjes uit Ethiopië, rozen uit Kenia, kleding uit India. Allemaal heel normaal geworden.

IMPACT En nu? Nu ervaren we al weken dat dit normaal niet meer kan. Voor even nog? Of zal dit stilzetten een grotere impact krijgen? “ Life is what happens to you while you’re busy making other plans” zong John Lennon. Het leven gaat aan ons voorbij omdat we ons laten opslokken door plannen en nog grootsere plannen om dat wat normaal was geworden verder te laten groeien en bloeien. Optimistisch geworden door opverende beurzen en verslaafd en verstikt geraakt in het vooruitgangsgeloof en economische groeicijfers. 

En dan worden we ineens stilgezet door een minuscuul klein onzichtbaar virus dat ons pijnlijk duidelijk maakt hoe kwetsbaar we zijn als mensen en als samenleving. Voor mondkapjes blijken we dan afhankelijk geworden van China. Voor belangrijke medicijnen, testmateriaal en apparatuur zijn we overgeleverd aan enkele grote internationale pharmaceutische bedrijven die hun kennismonopolie beschermen. En dankzij de enorme mondiale mobiliteit heeft de pandemie zich in enkele weken tot in alle uithoeken van onze planeet verspreid. 

Door de coronacrisis komen we er achter dat de globalisering en het dominante marktdenken in bijvoorbeeld de gezondheidszorg onze samenleving heel erg afhankelijk heeft gemaakt. De schokbrekers in dit grote mondiale systeem om een opkomende crisis te dempen blijken niet te werken of ontbreken. Wat zal het een grote uitdaging worden om de veerkracht van onze eigen nationale of regionale subsystemen weer te versterken en die afhankelijkheden te reduceren.

STILTE Nu we stilgezet zijn door de coronacrisis ervaren we meer dan ooit de waarde van de stilte. Minder verkeer, minder lawaai, minder luchtverontreiniging. En… meer natuurbeleving met zingende vogels, blauwe luchten en gezonde atmosfeer. Geen vliegreizen ver weg maar je eigen omgeving herontdekken. Niet naar je kantoor en dan gaan experimenteren met hoe het werk ook anders kan. Kopen bij locale producenten in korte voedselketens, wat blijkt dat lekker, gezond en een mooi verdienmodel voor onze boeren en middenstand. 

Een crisis die je doet nadenken over dat wat er echt toe doet en waarvan je gelukkig wordt. Herijken van je bestaan door zingeving en waarden centraler te gaan stellen en relaties op te waarderen. Zorg voor elkaar aan de dag leggen. Wat zijn er prachtige initiatieven in onze samenleving ontstaan om naar elkaar om te zien; zullen die beklijven en ook na corona verder voortbestaan?

HINDERLIJKE ONDERBREKING Nog maar eens de vraag: Is corona slechts een hinderlijke onderbreking van ons doen en laten om daarna zo snel mogelijk het 'gewone' leven weer op te pakken? Mij blijft die vraag nog wel even bezighouden. Zou het niet een gemiste kans zijn als we zo maar weer overgaan naar ‘business as usual’? ‘Never waste a good crisis’! Voorlopig varen we echter zonder kompas door dichte mist, zo las ik in het Tijdschrift Samenleving en Politiek. De economische barometer staat op zwaar weer.

De verleiding is dan groot de 'normaal-stand' weer in te schakelen met een doorstart op het bekende recept: de economische machine weer op gang brengen en spoedig doen versnellen. 'Back to business', schreeuwt een bekende Nederlander ons toe op posters in bushokjes. Ik wens ons toe dat we de 'reset-knop' daarbij niet over het hoofd zien en tijd en ruimte scheppen voor een meer duurzame groei, een zorgzame ontwikkeling gekenmerkt door sociale samenhang en een herwaardering van vitale beroepen. Andere ‘business’ dus.

Asje van Dijk