Een mannetjesmoeflon en twee vrouwtjes in het Wekeromse Zand.
Een mannetjesmoeflon en twee vrouwtjes in het Wekeromse Zand. Gerbrand Mulder

Wolf heeft vrij spel bij moeflons Wekeromse Zand

23 april 2021 om 17:09 Natuur en milieu

WEKEROM Nu recent een wolf is gezien in het Wekeromse Zand lijkt het einde nabij voor de vele tientallen moeflons in dit natuurgebied. ,,Als de wolf niet wordt afgeschrikt door mensen, verwacht ik dat de moeflons over ruim een half jaar zijn verdwenen’’, zegt Glenn Lelieveld van Wolven in Nederland.

De wilde schapen, die in 1975 werden uitgezet in het bos-, heide- en stuifzandgebied tussen Wekerom en Lunteren, zijn volgens Lelieveld kansloos tegen de wolf. ,,Ze hebben nooit te maken gehad met dit roofdier en leven bovendien in een omrasterd terrein. Ze kunnen dus niet naar een ander gebied vluchten. Als er geen wolfwerend raster is, geldt: waar de wolf komt, verdwijnt de moeflon. Het kan verdraaid snel gaan, dat is eerder gebleken op de Noord-Veluwe en in Duitsland.’’

De Barneveldse natuurfotograaf Gerbrand Mulder zag zoals eerder deze week gemeld vrijdagochtend 16 april in alle vroegte een wolf in het Wekeromse Zand en legde het dier met zijn camera vast.

Dit natuurlijke proces willen wij niet verstoren

Terreinbeheerder Het Geldersch Landschap is zich bewust van de mogelijke consequenties voor de moeflon en accepteert die. ,,De natuur is zoals die is. Sinds hun introductie leven de moeflons in het Wekeromse Zand als wilde dieren en hoefden ze niet te vrezen voor roofdieren. Met de wolf - een beschermde diersoort - is een natuurlijke vijand teruggekeerd. Dat natuurlijke proces willen wij niet verstoren’’, aldus woordvoerster Ine Haanappel. Tot vrijdag zijn er volgens haar overigens geen meldingen geweest van dode moeflons.

De moeflons hebben in het Wekeromse Zand vooral een recreatieve waarde voor bezoekers, licht Haanappel toe. ,,De mensen vinden het leuk. De moeflons leven met name in het bos. Voor de begrazing van de heide zetten wij heidekoeien in.’’

DOORGANGEN Zelfs al zou Het Geldersch Landschap de wolf willen weren, dan is dat op basis van provinciaal natuurbeleid niet toegestaan, licht Haanappel toe. ,,In het raster rond het Wekeromse Zand zitten al vele jaren verplicht drie veertig centimeter brede doorgangen om vrij passeren van klein wild mogelijk te maken. Moeflons zijn honkvast en gaan er niet door. Alleen als een gebied groter is dan vijfduizend hectare mag het wettelijk gezien worden afgesloten.’’

Los van de drie kleine faunapassages zijn er voor de wolf nog tenminste een stuk of tien plekken in het hekwerk waar hij zonder probleem het Wekeromse Zand binnen kan komen. Hier en daar zitten gaten in het raster of hangt een stuk gaas los door achterstallig onderhoud. Ook zijn er verlaagde stukken hek zonder prikkeldraad waar het roofdier makkelijk overheen kan springen.

OPGEGETEN Daarmee staat de kudde van circa zestig moeflons, die nu in de lammertijd snel in aantal toeneemt, zeer waarschijnlijk hetzelfde lot te wachten als soortgenoten op de Noord-Veluwe.

In de omgeving van landgoed Noorderheide tussen Elspeet en Vierhouten leefden tot voor enkele jaren terug tussen de veertig en vijftig moeflons in de vrije wildbaan, zegt boswachter Lennard Jasper van Staatsbosbeheer. ,,Jarenlang was er niets aan de hand, totdat de wolf kwam. Daar was in het beheerplan geen rekening mee gehouden, hoewel ik er wel voor had gewaarschuwd.’’

Toen een wolvenpaar zich in 2018 definitief vestigde op de Noord-Veluwe was het snel gedaan met de moeflons in dit gebied. Hoewel er geen officieel bewijs is via wetenschappelijk onderzoek naar DNA-sporen van de wilde schapen in wolvenkeutels - ,,daar was geen geld voor beschikbaar’’ -, stelt Jasper dat de dieren ,,naar alle waarschijnlijkheid door wolven zijn opgegeten’’. Inmiddels zijn er, na de geboorte van pups in 2019 en 2020, volgens hem op de Noord-Veluwe een stuk of acht wolven.

In de vrije natuur zijn moeflons hun leven niet zeker

Op een bijna twintig hectare groot omheind gedeelte van landgoed Noorderheide - in particulier eigendom - leven nog wel zo’n dertig tot veertig moeflons, vertelt Jasper.

,,Daar zijn in samenwerking met Stichting Wolf-Fencing Nederland wolfwerende maatregelen genomen, met name door installatie van stroomdraden. Dat gaat vooralsnog goed. Ook op landgoed De Roostee tussen Vierhouten en Nunspeet - eveneens in particulier bezit - is een kleine kudde binnen het raster. Maar in de vrije natuur zijn moeflons hun leven niet zeker. Met de spontane en wat Staatsbosbeheer betreft welkome terugkeer van de wolf heb je dat te aanvaarden.’’

PLANKEN WAMBUIS De in het Wekeromse Zand gefotografeerde wolf is mogelijk het mannetje dat eind vorig jaar en eerder dit jaar veelvuldig via wildcamera’s samen met een wolvin werd gezien in de omgeving van natuurgebied Planken Wambuis tussen Otterlo en Ede.

De wolvin, die volgens terreinbeheerder Natuurmonumenten al ruim een half jaar op de Zuidwest-Veluwe aanwezig was, is waarschijnlijk op zaterdag 6 maart doodgereden op de provinciale weg N224 bij Ede.

Uit de eerste resultaten van de sectie bleek volgens BIJ12, een uitvoeringsorganisatie van de twaalf provincies, dat de wolvin drachtig was en dat het een jongvolwassen dier betrof met een zeer goede conditie. Uit DNA-onderzoek moet nog blijken of het daadwerkelijk de wolvin uit het Planken Wambuis-gebied was.

Wolf alleen te stoppen door hek met stroomdraad

Ook in nationaal park De Hoge Veluwe, deels grenzend aan natuurgebied Planken Wambuis, leven moeflons. Dat zijn er normaal gesproken ruim tweehonderd, maar met de pasgeboren lammetjes op dit moment veel meer.

De parkdirectie heeft eerder al maatregelen genomen om de wolf van het park te weren en zo de moeflons te beschermen. Er waren open passages voor edelherten en reeën bij wildviaduct Oud Reemst tussen Otterlo en Schaarsbergen en aan de andere kant van het park bij het Deelerwoud. Die zijn echter al sinds de zomer van 2019 afgesloten met hekken en prikkeldraad om de wolf tegen te houden. Dit was in strijd met het provinciale faunabeleid, maar de provincie gedoogt dat tot dusver.

Glenn Lelieveld van Wolven in Nederland denkt trouwens dat het hekwerk rond De Hoge Veluwe niet afdoende is om de wolf te stoppen. ,,Dat lukt alleen in combinatie met stroomdraad.’’

‘WE MOETEN ZUINIG ZIJN OP DE MOEFLONS’

De moeflon is precies honderd jaar in ons land. Anton Kröller importeerde in 1921 vier rammen en acht ooien op de Hoge Veluwe. Voorzitter Cees Krijger van Vereniging De Moeflon vreest dat de wilde schapen een eeuw later letterlijk ten prooi vallen aan de wolf, zoals nu dreigt op het Wekeromse Zand.

Hij heeft niets tegen de wolf, maar strijdt tegelijk voor instandhouding van de moeflon. ,,Niemand heeft er last van, het is een nuttig dier, geen invasieve exoot die andere soorten verdringt en nog mooi om te zien ook.’’
,,De moeflons waren oorspronkelijk bedoeld voor de jacht. Nu zijn ze productief voor het openhouden van heide en stuifzanden’’, betoogt Krijger. ,,Ze kwamen uit Luxemburg en zijn afstammelingen van de beschermde moeflons uit Corsica en Sardinië die met uitsterven bedreigd zijn. Om die reden heeft de Europese Unie daar met financiële ondersteuning een beschermingsprogramma geïntroduceerd.’’

OERSCHAAP ,,Omdat de moeflons in Nederland volgens deskundigen vermoedelijk raszuiver zijn, moet je er uit voorzorg zuinig op zijn’’, vervolgt de voorzitter. ,,Het is daarom van belang om dat wetenschappelijk te onderzoeken.’’
,,De kudde van Het Geldersch Landschap op het Wekeromse Zand is dus van belang voor het in stand houden van de soort, net zoals die op de Hoge Veluwe. Om die reden moet het eens afgelopen zijn met die rare status van de moeflon als ‘gedoogschaap’. Het gaat hier om het oerschaap. En ook nog nog volledig aangepast aan zijn omgeving.’’

GRASMAAIER In tegenstelling tot een gewoon schaap eet de moeflon naast gras volgens Krijger ook de grove den. ,,Essentieel voor het openhouden van heide en stuifzanden, dat kun je moeilijk allemaal met de hand doen. De moeflon is een gratis grasmaaier. Je hebt geen herder nodig, geen schaapskooi, je hoeft ze niet te scheren en bijvoer is overbodig.’’

WOLF Hij pleit voor een zo optimaal mogelijke biodiversiteit. ,,En dat betekent evenwicht, je moet dus met verstand beheren. Je kunt precies uitrekenen hoeveel vierkante kilometer een wolf nodig heeft om te kunnen overleven. Er is dus plaats voor een bepaald aantal. Kom je daarboven, dan krijg je een probleem.’’

BEWONERS VELUWE Het wordt volgens Krijger de hoogste tijd dat de bewoners van de Veluwe zich uitspreken over wat zij vinden wat er wel en niet mag rondlopen in de natuur. ,,En wat het waard is om te beschermen in plaats van ‘deskundigen’ die uit een ivoren toren hun hobby uitoefenen en bepalen wat wel en niet mag. De Veluwe is een uniek gebied dat waard is om te behouden in al zijn verschijningsvormen.’’

Door Wim Vonk

De wolf vrijdagmorgen 16 april in het Wekeromse Zand, gefotografeerd door Barnevelder Gerbrand Mulder.
Kleine faunapassage in het hek rond het Wekeromse Zand, groot genoeg voor de wolf.
Moeflons met jongen in het Wekeromse Zand.
Verlaagd hekgedeelte bij Wekeromse Zand, waar een wolf vrij makkelijk overheen kan springen.
Wolf in het Wekeromse Zand, 16 april 2021.
De Hoge Veluwe heeft de wildpassage bij wildviaduct Oud Reemst sinds de zomer van 2019 afgesloten om de wolf uit het park te weren.
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie
advertentie