'Mkz-fax Kootwijkerbroek niet bedoeld als uitslag'

KOOTWIJKERBROEK - Het ministerie van landbouw is in 2001 juridisch de fout in gegaan met de basis voor het besluit om 60.000 dieren in Kootwijkerbroek te ruimen wegens mond- en klauwzeer. De fax waarop dit besluit rust, was door het laboratorium niet bedoeld als uitslag. ,,En daarnaast rammelt de inhoudelijke onderbouwing van de diagnose aantoonbaar aan alle kanten."29

Tot die conclusie komt bestuurslid Lau Jansen van Stichting Onderzoek MKZ Crisis Kootwijkerbroek. Vlak voor de Kerst kreeg de stichting na lang aandringen, onder meer bij staatssecretaris Sharon Dijksma, zo'n 8.500 documenten van het ministerie over de gang van zaken destijds. De stichting wil controleren in hoeverre de diagnose 'mkz' indertijd juist is geweest.

In Kootwijkerbroek heerst over de aanwezigheid van de besmettelijke veeziekte tot op de dag van vandaag grote twijfel. Op dit moment lopen er verschillende bezwaar- en beroepsprocedures. Volgende week donderdag, 13 maart, dienen in Den Haag opnieuw twee hoorzittingen van bezwaarmakers tegen de ruimingsbesluiten van het ministerie. In een andere procedure - bekend als de zaak-Dokter en inmiddels het verst gevorderd - wacht men op de mondelinge behandeling van een hoger beroep bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven, de hoogste rechter die zich uiteindelijk over de zaak moet uitspreken.

Alles draait om de uitslagfax van 28 maart 2001. ,,Die fax is volgens het ministerie de enige grondslag voor de besmetverklaring van Kootwijkerbroekse bedrijven'', zegt Jansen. Het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) bevestigde dat in 2008 en gaf het ministerie de opdracht de juistheid van die fax aan te tonen.

Volgens Jansen blijkt uit de berg documenten dat het laboratorium (ID Lelystad, tegenwoordig het Centraal Veterinair Instituut) schriftelijk meldt dat ,,deze fax niet de officiële uitslag'' is, maar 'slechts een ondersteuning van de eerder mondeling gegeven uitslag'.

Het ministerie heeft volgens Jansen nu aantoonbaar ,,een levensgroot probleem, want de latere officiële uitslag is door het ministerie namelijk nooit ten grondslag gelegd aan de besluiten. En we speken nu niet meer over de feitelijke gang van zaken destijds, maar over de juridische werkelijkheid, dus over het totaal van alle in het verleden voor de rechtbank gedane beweringen. Het ministerie kan geen nieuwe elementen meer aan de grondslag toevoegen.''

,,Deze toelichting van het laboratorium verklaart waarom de uitslagfax er zo rommelig uit ziet en ook dat niet alle negatieve uitslagen - want die waren er en zijn fundamenteel - en procedureafwijkingen niet vermeld staan. Dit terwijl die er volgens de zogeheten Sterlab-normen wel allemaal op hadden moeten staan. De officiële vaststelling 'mkz' is dus gebaseerd op een document dat volgens het lab niet de officiële uitslag was.''

,,Procedurefout, zou het ministerie kunnen zeggen'', vervolgt Jansen. ,,Maar dat is dan wel een heel cruciale fout. Inhoudelijk blijft er echter ook maar bar weinig over van de diagnose 'mkz'. In Kootwijkerbroek is uiteindelijk één monster van één dier in één bloedtesttap positief gerapporteerd om 18.19 uur op 28 maart 2001. Dat was tot voor kort voor het ministerie nog het enige argument om vol te houden dat er mkz was.''

Volgens Jansen is echter - eveneens aantoonbaar - intussen gebleken dat de procedures in het laboratorium niet goed zijn gevolgd en de test van het positieve monster uiteindelijk niet meer te controleren viel.

Een test moet daarentegen altijd kunnen worden 'herhaald', blijkt uit het contract tussen ministerie en laboratorium. ,,Toen de fax werd verstuurd was slechts de eerste fase van de twee fasen omvattende test (de viruskweek) voltooid. De fax bevat dus een nietszeggend tussenresultaat, geen eindresultaat. De uitslag van de controletest was op dat moment helemaal nog niet beschikbaar. En bovendien bleek in 2011 dat verzwegen is dat de controletest negatief uitviel, toen die later werd gedaan. Was op 28 maart 2001 de herhaalbaarheid niet aangetoond, later is de onherhaalbaarheid van de positieve uitslag bewezen. De werkwijze van het lab dat een experimenteel, niet toegelaten onderzoek (RT PCR) gebruikt werd in combinatie met slechts stap één van de officiële procedure, zien we inmiddels ook terug in vergelijkbare zaken als in Kootwijkerbroek, bijvoorbeeld in Oene. De hoogste rechter heeft al eens vastgesteld dat de RT PCR-test niet toegestaan was als grondslag voor ruiming. Het ministerie loopt dus niet alleen op formele gronden, maar ook inhoudelijk muurvast.''

29Bij het ministerie van Economische Zaken kon bij het ter perse gaan van dit artikel nog geen reactie op de bevindingen van de stichting worden gegeven, deze volgt later, bevestigt een woordvoerder.

UPDATE VRIJDAG 7 MAART:

Ministerie onthoudt zich van commentaar op mkz-kwestie

KOOTWIJKERBROEK - Het ministerie van Economische Zaken wil ,,niet vooruitlopen'' door te reageren op het artikel over de mond- en klauwzeerkwestie in Kootwijkerbroek in 2001, gisteren in de Barneveldse Krant. Dat meldt woordvoerder Jan van Diepen vandaag: ,,We zitten nu in de bezwarenprocedure. Volgende week is er een hoorzitting, waarna de beslissing op bezwaar volgt door de staatssecretaris. Daartegen is eventueel weer beroep mogelijk bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven'', legt hij uit. Om geen inhoudelijke inmenging te krijgen, onthoudt het ministerie zich daarom van commentaar.

De Barneveldse Krant berichtte donderdag dat Stichting Onderzoek MKZ Crisis Kootwijkerbroek tot de conclusie is gekomen dat het ministerie juridisch de fout in is gegaan door een fax van het laboratorium destijds als 'uitslagfax' te betitelen. Die fax was in 2001 de enige basis voor het besluit 60.000 dieren in Kootwijkerbroek en omgeving te ruimen. Het betreffende laboratorium heeft die fax echter nooit als 'officiële uitslagfax' bedoeld, toonde bestuurslid Lau Jansen van de stichting donderdag aan aan de hand van documenten die hij vlak voor Kerst van het ministerie ontving. Los van het juridische verhaal ,,rammelt de diagnose 'mkz' inhoudelijk ook aan alle kanten'', betoogt Jansen. Hij wijst dan op onder meer het niet naleven van juiste procedures en volgens hem waarde hechten aan uitkomsten van niet toegestane testen.