Complottheorieën en broodjeaapverhalen

BARNEVELD ‘Het corona-recept is er puur op gericht om klachten over het 5G-netwerk weg te wimpelen, het volk bang te maken en te heersen. Is het eigenlijk ooit echt gevaarlijk geweest? Kijk naar de cijfers van voorgaande jaren met griep en je hebt het antwoord. Al die cijfers over besmettingen, ziekenhuisopnames en doden… het zijn manipulaties die worden gedaan om ons een rad voor ogen te draaien. Ze hebben gewoon een geheime agenda. Die miljardenorders voor onderzoek en vaccins zijn immers nog niet afgerond, er moet nog fors aan verdiend worden. Pas trouwens maar op met zo’n vaccin, want daarmee slaan ze in het geniep jouw DNA op en brengen ze een chip bij je in die alles over jou registreert.’

Reacties die ik lees op een tweet van bijvoorbeeld Maurice de Hond, verhalen van Lange Frans of uitingen van demonstranten van Viruswaarheid (voorheen Viruswaanzin). Ze trekken de cijfers, logica en conclusies van het RIVM in twijfel en voegen daar hun complottheorieën vol wantrouwen over ‘de elite’ aan toe. Complotdenkers die veronderstellen dat er achter het optreden van onze overheid bij corona een geheime samenzwering met een kwaadaardig doel schuilgaat. 

Meestal hebben complotdenkers al een negatieve opvatting over of wantrouwen in die overheid en ligt het “zondebokdenken” voor de hand. Die machthebbers zijn immers tot alles in staat, zo redeneren ze. Onderzoek van KRO-NCRV achterhaalde recent ruim 50 anonieme twitteraccounts die welbewust de ernst van het coronavirus in twijfel trekken met honderden tweets die weer ruim 12.000 keer werden geretweet door ‘gelovigen’.

MENINGEN EN OPVATTINGEN Tien procent van de Nederlanders gelooft in zulke complottheorieën over het coronavirus, zo bleek onlangs uit een onderzoek van Kieskompas. En toen het Reformatorisch Dagblad kopte: ‘Twee op de tien SGP-ers geloven complottheorie rond coronavirus’ schrok ik toch wel even. Nu kun je natuurlijk ook redeneren dat je het ook andersom kunt formuleren: dat 90 procent van de Nederlanders niet in zulke complottheorieën gelooft. Complottheorieën, in datzelfde artikel in het RD als ‘broodjeaapverhalen’ betiteld. Gelukkig maar, zou je dan kunnen oordelen, er bestaat nog een heel groot vertrouwen in de wetenschappers die het onderzoek doen en de regering adviseren over de te nemen maatregelen. 

Natuurlijk, je kunt niet alles weten want corona is een nieuw virus waarvan we de precieze werking en bestrijding nog niet kennen. Maar ondanks die onzekerheden, probeert men ons met de “beste kennis” te beschermen tegen verdere verspreiding en besmetting. Daarvan mag en wil ik blijven uitgaan tot het tegendeel bewezen is. En dat laatste, het bewijs, ontbreekt in al die complottheorieën. Het zijn meningen, opvattingen en suggestieve onbeantwoorde vragen. Geruchten die als waar worden gepresenteerd; tegenbewijs wordt als “fake-news” afgedaan. Groen, rijp en rot, alles door elkaar. Wie wil zich daardoor laten leiden?

HOLOCAUST Complottheorieën, ze zijn er altijd geweest en duiken bij vele situaties op. Het ontkennen van de Holocaust onder fascistische groeperingen. President Kennedy, Pim Fortuyn en Theo van Gogh die door inlichtingendiensten vermoord zouden zijn omdat ze de heersende elite zouden bedreigen. De mannen in witte beschermingspakken in de Bijlmerramp, agenten van de geheime Israëlische veiligheidsdienst Mossad. De eerste maanlanding geënsceneerd in een studio om de superioriteit van het ‘Man on the Moon project’ van de Amerikanen te ondersteunen. 

Bij de vuurwerkramp in Enschede zou het zijn gegaan om een geheime opslagplaats voor landmijnen tegen een mogelijke Russische invasie. In zijn nieuwste boek, Grote verwachtingen in Europa 1999-2019, beschrijft Geert Mak hoe er na het neerschieten van de MH17 door een Russische Boekraket welbewust vanuit Rusland zo’n complottheorie werd geproduceerd. Binnen veertig minuten na de ramp draaide de Russische trollenfabriek in Sint Petersburg op volle toeren, zo schrijft hij. In twee dagen tijd werden er minstens 65.000 tweets gefabriceerd over de ramp waarmee de ene na de anderen complottheorie de wereld in werd geslingerd: ‘Er zijn radarbeelden, daaruit blijkt dat het een Oekraïense raket was. Een jachtvliegtuig heeft de MH17 neergeschoten. President Poetin vloog ook in de buurt, hij was het eigenlijke doelwit. Er was een bom in de cockpit… Het werd, zoals iedere complottheorie, gretig opgepakt en doorgegeven’.

KENNEN EN BEGRIJPEN Wij mensen willen graag kennen, verklaren, begrijpen, ingrijpen en voorspellen in een wereld zonder risico’s. Maar de wereld is niet zonder risico’s, dat toont het coronavirus pijnlijk duidelijk aan. En we weten in zulke gevallen (nog) niet alles en moeten dan een zekere mate van onzekerheid en “best-knowledge” accepteren. Wilt u dan vertrouwen op de complotdenkers en de broodjeaapverhalen? Of stelt u dan, met een vanzelfsprekende kritische blik, uw kompas toch maar af op de wetenschappers en onze regering? Alléén samen krijgen we het coronavirus onder controle!

Burgemeester Asje van Dijk