‘God heeft geen andere handen dan mensenhanden’

BARNEVELD Jeltje van der Vliet-Salverda (75) werd lid in de Orde van Oranje-Nassau. Ze spande zich jaren in voor kerk, natuur, jongeren, vluchtelingen en ouderen. Tijd voor gesprek over al haar bezigheden, die voor de Barneveldse vanzelfsprekend lijken.

Freek Wolff

U heeft een mooie groene tuin om het huis. Besproeit u de bloemen in de tuin, omdat er zo’n droogte heerst, of bent u zuinig met het kostbare water?
,,Je kunt de bodem bedekken met bodembedekkers zodat het niet zo uitdroogt. Dat scheelt een stuk en bespaart water. Je probeert er slim mee om te gaan.”

U bent in het Friese Haskerdijken geboren en opgegroeid, een plaatsje tussen Akkrum en Heerenveen. Na de ULO en een jaar vormingsklas ging u naar Bolsward om de akte NXXI te behalen. Toen u leerkracht was, ging u lesgeven in Barneveld en Putten en daarna parttime aan de huishoudschool de Vallei in Barneveld. Dit werd met de fusie van de landbouwschool het Groen van Prinsterer College en na de fusie met de technische school De Meerwaarde. 

[Waar komt de inspiratie vandaan om ook nog flink wat vrijwilligerswerk te doen?
,,Je bent verantwoordelijk voor de dingen die je doet, maar ik hoef zelf het wiel niet meer uit de vinden hoor. Ik vind het niet zo bijzonder wat ik doe. Sommige dingen lopen zo! Zo ben ik 41 jaar gids van het IVN en bij het scholenwerk verbonden. Ik wil me graag ontwikkelen en iets doorgeven.”

Waarom vindt u kinderen en jongeren zo leuk om mee te werken?
,,Met de nieuwe generatie moet het beginnen. Ik wil ze graag kennis over de natuur bijbrengen, zodat ze ervan gaan houden. Want de mens is er zelf onderdeel van. Ik weet nog dat ik als kind voor het eerst ontdekte wat een eikenboom was, die ik kon onderscheiden van een es. Mijn vader keek altijd naar kieviten. Hij was een natuurmens en heeft me erop gewezen. En op school kreeg je de liefde voor Gods schepping mee. Als de onderwijzeres vertelde over Jacob en zijn schapen, zag je dat gewoon voor je. Bovendien gaven mijn ouders hun zeven kinderen mee dat je je talenten ook inzet voor andere mensen.”

U was in Friesland aangesloten bij een hervormde kerk, terwijl u in Barneveld lid werd van de Immanuëlkerk hervormde deelgemeente, nu de Protestantse Gemeente Barneveld, die deel uit maakt van de Protestantse Kerk Nederland. Was het geloof voor u altijd een vanzelfsprekendheid?
,,Je las thuis uit de Bijbel en op zondagavond zongen we ook samen: psalmen en gezangen uit het liedboek. Ik heb me in Barneveld aangesloten bij een gospelgroep en de cantorij.”

Waar hield u zich in de kerk mee bezig?
,,Met de oprichting van de kindernevendienst, samen met anderen. Dan zijn de kinderen een stukje bij de gewone kerkdienst, waarna ze in een andere ruimte op hun eigen niveau verder gaan. Dan komt wel hetzelfde thema aan de orde. Ook huiscatechese vond ik leuk om te doen. Het was meer educatief, er werd in die tijd nog niet zo gesproken over hun eigen problemen. Ik vond het belangrijk om te doen, zodat jongeren beseffen dat een mens niet van zichzelf is, maar van zijn Schepper. Dat mag je doorgeven. Als de Bijbelverhalen niet meer op tafel komen, gaan ze verloren.”

Waarom is het geloof belangrijk voor u? Wat is voor u het hart van de boodschap?
,,Liefde die je in alles uit mag dragen. Onze trouwtekst uit 1 Corinthe 13 gaat daarover. Ik vind dat heel belangrijk.”

Maar als mensen zeggen dat ze Gods liefde niet zien in deze coronatijd?
,,God is er. Hij is ook in jou en je mag de liefde uitdragen. God heeft geen andere handen dan mensenhanden. Elk mens mag een schakeltje zijn op deze wereld. Het Bijbelverhaal over Ruth vind ik heel mooi. Naomi is een vrouw die heel veel verloren heeft en dan blijft haar schoondochter toch bij haar. Uiteindelijk komt Jezus daar uit voort.”

Wat betekent Jezus voor u?
,,Hij is de Zoon van God die niet zondigde. Wij mogen Jezus als voorbeeld hebben. Zijn opstanding is heel belangrijk, maar Hij beloofde ons de Trooster, de Heilige Geest die met Pinksteren werd uitgestort. Hij laat ons dus niet alleen. Die Geest kun je niet pakken, maar Hij is er, ook bij teleurstellingen. Je hoeft niet boos te blijven en mag juist dankbaar zijn. Dat is een kunst. ’s Avonds dank je Hem voor de dag. Hij zoekt ons altijd. Dus is het ook onze opdracht om het positieve voor een ander te zoeken. Tegelijk hoeven we niet alles goed voor God te doen en mag je in vrijheid leven en blij zijn. Ik ben vooral een danbaar mens, met Arie, mijn echtgenoot met wie ik al bijna vijftig jaar getrouwd ben. We mogen genieten van onze dochters, hun gezinnen en onze kleinkinderen. Ook vrienden en buren zijn belangrijk in ons leven.”

Heeft u nooit het gevoel dat gebed niet verder komt dan het plafond in uw woning?
,,In het ‘Onze Vader’ zeggen we dat we het aan God overlaten met de woorden ‘Uw wil geschiede’. Dan moeten we niet weer gaan vragen of dat wel gebeurt. God is niet alleen boven, maar ook in de diepte. Alles wat je vraagt, wil niet zeggen dat je dat krijgt. Als je bidt en je legt het bij Hem neer, dan ben je het kwijt.”

Is tot God bidden hetzelfde als mediteren zonder God?
,,Ik denk dat mediteren heel gezond is, maar ik geloof in God, zoals ik Hem wil noemen. Hem heb ik lief boven alles en m’n naaste als mezelf, al klinkt dat wat vroom. We horen en lezen ook wel over andere godsdiensten, want er zijn meer wegen die naar Rome leiden. Wij hoeven niet te oordelen over mensen die een andere religie aanhangen. Op een kalender zie ik weleens hele mooie uitspraken van de Dalai Lama. Die zijn ook prachtig en ik denk dat die ook van God komen.”

Is volgens u de mens van nature goed of slecht?
,,Ik heb het boek ‘De meeste mensen deugen’ (van Rutger Bregman, red.) gelezen en daar vind je hele mooie dingen. Het is fijn om het goeie in de mensen te zien. In Noorwegen is een gevangenis waar de bewoners gezien worden en veel vrijheid krijgen, waardoor de sfeer er heel erg goed is. Dat wordt in dat boek uitgelegd. Maar we hebben allemaal het goede én het kwade in ons. Laten we bij onszelf beginnen, om voor het goede te kiezen.”

Toen u stopte met lesgeven, bent u taalcoach geworden voor vluchtelingen. Hoe was uw ervaring daarmee?
,,Heel mooi. Deze mensen moesten inburgeren en examen doen. Dus kon ik hen helpen met met de Nederlandse taal. Het is een klein onderdeel van Vluchtelingenwerk. Ik heb er contacten aan overgehouden, want met sommige mensen krijg je een band. Als je deze vluchtelingen ontmoet, is dat heel anders dan wanneer je over hen leest en hoort in de media. Ik merkte ook hoe moeilijk het is om Nederlands te spreken als je uit landen als Irak of Iran komt. Het is lastig om echt te voelen wat voor betekenis een woord heeft. Een vrouw had wat problemen met haar zoon, maar dat is later toch goedgekomen. Ik vond het zo mooi dat ze sprak over haar moederhart voor haar kind. Ze behield de liefde voor hem. Daar gaat het om. Soms kun je iets niet zo goed zeggen, maar je voelt het wel. Ik probeer ook om een gelijkwaardige verhouding met deze mensen te hebben. We hebben ook weleens wat gezongen samen.”

U wandelde een keer in de drie weken samen met ouderen die in een rolstoel zitten. Waarom doet u dat?
,,Het gaat bij Ruimzicht om de mensen die op een gesloten afdeling wonen, omdat zij fysieke en geestelijke klachten hebben. Maar als je dan samen met ze gaat wandelen, komen ze toch buiten. Je wijst ze op de lekker ruikende roos of de lavendel, want de zintuigen blijven intakt. In deze coronatijd kan dat niet meer helaas. Juist de contacten zijn zo belangrijk, ook voor deze mensen. Om gerespecteerd te worden en af en toe met iemand te kunnen praten. Het gaat ook om de arm om hen heen. Soms kun je met deze mensen zingen en dat vind ik heel mooi. Ik vind het geen opgave voor mezelf, want ik houd er zelf ook van om buiten te zijn.”

Heeft u het gevoel dat het voor jongeren van dertig jaar geleden eenvoudiger was om zich staande te houden in de maatschappij dan de huidige jonge generatie?
,,Via het internet ligt er nu veel meer kennis voor het oprapen, maar ik weet niet of dit alleen maar voordelen oplevert. Ik vind het ook heel erg dat jongeren in de huidige coronatijd zo beperkt worden in hun mogelijkheden en bewegingsvrijheid.”

Wat vindt u het mooiste lied?
,,Gezang 978. ‘Aan U behoort o Heer der Heren de aarde en het wel en wee. De steile bergen en koele meren, het vaste land en de onzekere zee. Van U getuigen dag en nacht, Gij hebt het heerlijk voortgebracht’. Dit gaat over Gods schepping en het is een danklied. Het gaat verder met: ‘Gij hebt de bloemen op de velden met koninklijke pracht bekleed, de zorgeloze vogels melden dat Gij de schepping niet vergeet. Het is alles een gelijkenis van meer dan een geheimenis’. Psalm 8 ligt me ook na aan het hart. Daar lees je dat het vooral gaat om de kleine dingen en niet om de grote.”