Achterkamertjespolitiek in Barneveld? (opinie)

BARNEVELD 'Besturen is mensenwerk', dat was het motto van het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in de Midden-Nederland-Hallen twee weken geleden, waarover burgemeester Asje van Dijk een enthousiaste column schreef in de Barneveldse Krant. Barneveld was even in de picture, niet met kippen en kerken, maar met een verzameling van duizenden lokale bestuurders.

Dick van Rheenen

Het hotemetotem van de van heinde en verre komende lokale politici was voor twee dagen te gast in Barneveld. Ze zullen zich ongetwijfeld leerzaam vermaakt hebben, onder wie ook onze eigen lokale bestuurders, gelet op hun over-enthousiast getwitter.

Maar zo transparant en open als het congres is verlopen op Barneveldse bodem, zo krampachtig blijven onze eigen bestuurders vasthouden aan een klimaat van 'beslotenheid' als het om haar eigen burgers gaat, dan kruipen ze op onbewaakt geachte momenten schielijk achter de gordijnen.

Want in aanloop naar de behandeling van de Kadernota, voor volgende week woensdag 19 juni geagendeerd, werd er enige tijd geleden een besloten raadsbijeenkomst georganiseerd om de 'koppen' een beetje in de gewenste richting te krijgen door college en – klein vraagteken – coalitie en optionele aanverwanten.

Dat was in mijn tijd soms ook zo, maar dan ging het om gewichtiger zaken dan een regulier raadsvoorstel als een Kadernota. Op die momenten fietste ik 's avonds heimelijk langs het gemeentehuis en keek ik met speurdersogen achter welke ramen licht brandde en dan belde ik naderhand mijn 'politieke makkers' op: ,,Hé mannenbroeders, moesten jullie een probleempje dichttimmeren…" ,,En waarom ben ik niet uitgenodigd?" Dan werd het heel stil aan de andere kant van de lijn…

Ik heb al vaker betoogd dat de huidige generatie politici in Barneveld een eigenzinnig dualisme hebben ontwikkeld. Dualisme is eigenlijk niet zo'n moeilijk begrip, ook al volg je de politiek helemaal niet. Dualisme: college en raad functioneren (behoren te functioneren!) onafhankelijk van elkaar, om daarmee in ieder geval de schijn van 'achterkamertjes' uit te sluiten en besluiten tot stand te laten komen die herkenbaar en transparant zijn voor de burger/kiezer. Wie was voor, wie was tegen, wie had wat te mekkeren, wat waren de argumenten? Zoiets.

Heb ik ook meegedaan aan dat achterkamertjesgedoe? U mag het mij vragen. Op z'n minst eenmaal, de keer dat we na een begrotingsvergadering even na middernacht te horen kregen van de wethouder financiën dat we nog een ton tekort kwamen om de begroting te kunnen vaststellen. Dan zit je plots – verdwaasd maar ook alert - met vijf fractievoorzitters in zo'n 'achterkamertje' en hebben we het 'verlies' van een ton eerlijk verdeeld onder elkaar, ook omdat we na twaalf uur debatteren wel toe waren aan een wijntje en een bitterbal!

Maar dat waren de mooie politieke jaren, met humor en erudiete scherpheid en verbale spitsvondigheden, maar ook – desondanks - met gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid, ook al gaf je de eigen standpunten niet op, ook niet in een 'achterkamertje'. Zo behoort – lokale - politiek te functioneren.

Deze week is echter gebleken dat, als we de berichtgeving in de Barneveldse Krant volgen en ook na eigen navraag, college en coalitie, aangevuld vanuit meelevende oppositie, in aanloop naar de vergadering over de Kadernota, in beslotenheid bezuinigingsscenario's hebben doorgesproken, over bijvoorbeeld de jeugdzorg. Dan krijg je dus woensdag aanstaande een zogenaamde discussie, waarover het eindoordeel al vaststaat. Want je zit toch niet voor niks met elkaar in beslotenheid te 'conclaven',

Ik was perplex toen ik dat hoorde. Dat heb ik nimmer meegemaakt in mijn tijd. De vaststelling van de Kadernota, op basis waarvan later in het jaar de begroting voor de nabije toekomst wordt gepresenteerd/vastgesteld, is een 'politiek heilig moment'.

Ik stapte altijd uitgedost met stropdas en colbert vol goede moed de raadszaal binnen, in blijde afwachting van een verbaal politiek feestje. Elkaar eens flink de les lezen, afmatten, bezuinigingsvoorstellen neersabelen, kortom: staan waarvoor de kiezers jouw partij hebben gekozen! Op dat moment kun je als politieke partij je statements maken, je idealen proberen te verwezenlijken, initiatieven, gedachten, en voorstellen doen. Op dat ene moment in het jaar ben jij als politieke partij aan de beurt, om los van het college ook iets te vinden, iets te willen. En indien noodzakelijk, een beetje te drammen.

Dan sluit je jezelf niet op in een 'achterkamertje', buiten het zichtveld van burgers en kiezers, buiten de samenleving, waarvoor je zegt te staan als politicus/politica, om college/coalitie aan een – vooraf - geruststellende vergadering te helpen. Dan word ik toch bevangen door enige schrik, heb ik de inboedel van mijn politieke leven niet goed overgedragen? Is de nieuwe tijdgeest te slim voor mij geworden?

Besloten vergaderingen moet je tot een absoluut minimum beperken, is altijd mijn politieke kompas geweest. En heel formalistisch, je kunt pas in beslotenheid vergaderen, als eerst in openbaarheid in meerderheid is besloten tot een besloten vergadering. Daarna mogen de deuren dicht. We hebben – in mijn tijd - heel wat politieke affaires gehad in Barneveld, ik noem Harselaar-Zuid, Columbizpark als voorbeelden. Op die momenten was de beslotenheid ingegeven door financiële belangen et cetera, maar dan nog werd er aan het einde van zo'n vergadering beslist: wat is er nu echt gezegd en wat kan eigenlijk alsnog openbaar.

In beslotenheid kunnen er nimmer besluiten worden genomen. Je moet je als raadsfractie nooit committeren aan vermeende overeenstemming in besloten vergaderingen, dan kun je beter gaan jeu-de-boulen. In dat spel moet je het balletje raken, maar als je niet uitkijkt en de spelregels niet kent, ben je al snel zelf het balletje en mikpunt.

Als raad ben je er zelf bij in dit soort politieke situaties. Je gaat als raad over het reglement van orde. Tenzij je dat als raadslid geneuzel vindt en je jezelf liever laat overrulen door de geur van bitterballen. Dan zit je dus echt in het verkeerde 'achterkamertje'!

Het Barneveldse dualisme heeft zijn eigen dimensie gecreëerd. Ik heb in mijn tijd heel wat vergaderzalen gezien op het gemeentehuis. Alle vergaderruimten hadden/hebben namen van bijvoorbeeld de dorpskernen. Ik zou ze – vanaf heden - gaan nummeren: Achterkamer 1, Achterkamer,2, Achterkamer 3, et cetera.

Het blijft bestuurlijk een wonderbaarlijk dorp, Barneveld. Ik ben er geboren en getogen en denk vaak: ik heb toch alles al meegemaakt, maar bestuurlijk word ik steeds weer opnieuw verrast. Het Barneveldse dualisme gaat nooit tegelijk met de kippen op stok. Daarom blijft het onrustig aan het Raadhuisplein.

Op verzoek van de redactie van de Barneveldse Krant laten Monique Rosbergen en Dick van Rheenen in de rubriek Opinie afwisselend hun licht schijnen over de laatste ontwikkelingen in de Barneveldse politiek.