Bij twijfel niet inhalen

25 januari 2019 om 13:38 Lokaal/Column

Hebt u dat ook wel eens? Je staat voor een keuze en loopt te wikken en te wegen. Je twijfelt en voelt je onzeker. "Moet ik het nu wel of niet doen?", zo gaat het door je hoofd. Om je vervolgens uit je slaap te houden, het blijft maar malen. Ondertussen loopt de tijd verder en is het niet nemen van een beslissing vaak ook een beslissing. De tijd doet immers veel problemen verdampen en kansen verlopen. Lang dubben en denken en dan merken dat anderen de beslissing al voor jou hebben genomen. Overkomt je dat vaak en twijfel je aan van alles en nog wat, dan kan de onzekerheid toeslaan en je verlammen; er komt niets uit je handen. "Ik voel me zo'n eeuwige twijfelaar", hoor je mensen wel eens verzuchten. Nu moet ik trouwens wel opmerken dat eindeloos piekeren niet het zelfde is als ergens eens goed aan twijfelen en dan een beslissing nemen. Twijfelen is geen synoniem voor treuzelen. Door te twijfelen ga je niet over één nacht ijs, je wil de beide kanten der dingen zien. Je zet alles goed op een rijtje, beziet de risico's en weegt de 'voors' en 'tegens' nog eens tegen elkaar af. Twijfelen is dus een werkwoord en het stelt je in staat een beslissing beter beargumenteerd en onderbouwd te nemen.

Is dat twijfelen nu een goede of slechte eigenschap? Wie het weet mag het zeggen en het zal van situatie tot situatie verschillen. Ik weet in elk geval wel dat het tegenovergestelde gedrag van mensen die zeggen nooit te twijfelen en zonder vraagtekens door het leven gaan, vaak tot impulsief, ondoordacht gedrag en roekeloosheid kan leiden. Twijfel heeft een nuttige functie mits het niet tot een doorgeslagen vorm van angst om te beslissen of voortdurende onzekerheid leidt. Echt twijfelen aan iets wordt vaak door intuïtie ingegeven en is een signaal om een pas op de plaats te maken. De zaken nog eens rustig te overwegen. Intuïtie is een innerlijke kompas waar je maar beter goed naar kunt luisteren. Ga je daar tegenin, dan blijkt achteraf vaak dat je er spijt van krijgt. Zwaarwegende keuzes worden toch niet alléén met het hoofd gemaakt? Ze moeten ook goed voelen. Logica en ratio moeten in balans blijven met je innerlijke gevoel juist te handelen. Is dat niet zo en slaat de twijfel toe, dan moet je misschien toch even afremmen in plaats van gas te geven in een vlaag van overmoed. Net zoals in het verkeer: "Bij twijfel niet inhalen".

"Maar er zijn toch altijd wel risico's en je kunt toch niet alles overzien?", zo zult u mij tegenwerpen. "Dat twijfelen... dat is stilstaan en stilstaan betekent achteruitgang!" Ik ben het er helemaal mee eens. Het leven zit vol onbeantwoorde vragen, onzekerheden en risico's. Moet u zich dan maar achter de oren blijven krabben? Onderzoek op onderzoek stapelen in de wetenschap dat je dan wel meer weet, maar nog steeds niets doet? Vraag op vraag stellen om maar niet tot besluitvorming te komen? Zo'n twijfel kan voortkomen uit angst dat het kan mislukken. De twijfel zoveel ruimte geven dat je niet meer tot een keuze of in actie komt. En als je het dan eens omdraait, zou dat kunnen helpen? In de zin van: wat zou je kiezen als het niet zal mislukken? Zou je het dan wel doen?

Soms moet je dingen dus gewoon doen om er achter te komen of het een juiste keuze was. Bijvoorbeeld om te leren, nieuwe dingen te ontdekken en te accepteren dat "als het fout gaat, het ook goed is". Dat bedoelde Aristoteles waarschijnlijk toen hij zei dat twijfel het begin van alle wijsheid is. Waarom niet je droom volgen en die realiseren, soms tegen beter weten in? Een Engels gezegde verwoordt dat heel mooi: "Doubt kills more dreams than failure ever will".
Ook doen zich soms situaties voor waarin de problematiek groot is en je onder enorme tijdsdruk staat om te beslissen. Mag je bij gebrek aan informatie dan bewust risico's nemen om erger te voorkomen? Ik denk dat je ook dan jezelf even ruimte kunt geven voor de twijfel om ratio en intuïtie in balans te brengen maar je vervolgens in rap tempo beslissingen hebt te nemen. Als er echter minder tijdsdruk staat op je beslissing, mag je jezelf best wat meer ruimte gunnen om actief te twijfelen en het zekere voor het onzekere te nemen. Dan geldt er misschien wat meer van het gezegde "haastige spoed is zelden goed". Is dat voorzichtigheid of risicomijdendheid? Ik zou het zelf eerder prudentie of zorgvuldigheid noemen.

Asje van Dijk

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie
advertentie